بررسی عوامل مؤثر بر کیفیت منابع آب در ساختگاه سد بازفت

آب و خاک

مقاله 5، دوره 33، شماره 2 - شماره پیاپی 64، تیر 1398، صفحه 259-274   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.v33i2.77970

نویسندگان

احمد رستگارنیا¹؛ مهدی کرمی²؛ محمد غفوری^{* 2}

¹واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی

²دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

بررسی کیفیت منابع آب موجود در ساختگاه سدها یکی از مطالعات اولیه در طراحی چنین سازه­هایی می­باشد. در این پژوهش با انجام مطالعات آزمایشگاهی و صحرایی، شاخص­های متعددی جهت بررسی کیفیت منابع آب ساختگاه سد بازفت برای اهداف مختلف بررسی شد. سد بازفت از نوع بتنی دو قوسی با ارتفاع 211 متر از پی در جنوب غرب ایران در استان چهارمحال و بختیاری واقع شده است. پی سنگ ساختگاه سد شامل آهک­ها و دولومیت­های سازند آسماری و جهرم می­باشد. پس از مطالعات صحرایی، آنالیز شیمیایی نمونه­های آب برداشت شده از منابع آبی چشمه، رودخانه و گمانه­های اکتشافی واقع در ساختگاه سد انجام شد. نتایج نشان داد که آنیون­های HCO3،Cl ، SO4، CO3 و NO3 به ترتیب و کاتیون­های Ca، Na، Mg و K به ترتیب بیشترین هستند. نتایج تحلیل عاملی نشان داد که 87.13 درصد از تغییرات کیفی آب توسط چهار گروه عاملی کنترل می­شود. مهمترین عامل مؤثر بر کیفیت آب ساختگاه شامل EC، TDS، Na%، SAR، کلرید، سولفات، قلیاییت، Na و کربنات با 50.91 درصد می­باشند. ماتریکس همبستگی عناصر بررسی شد و دقت برخی از روابط بر اساس معیارهای مختلف آماری بررسی شد. خورندگی آب بالا و تمام شاخص­ها نشانگر کیفیت مناسب منابع آب ساختگاه برای کشاورزی و آشامیدن می­باشد.

کلیدواژه‌ها

آلودگی منابع آب؛ تحلیل عاملی؛ سد بازفت؛ هیدروژئوشیمی

مراجع

1- Acikel S., and Ekmekci M. 2018. Assessment of groundwater quality using multivariate statistical techniques in the Azmak Spring Zone, Mugla, Turkey. Environmental Earth Sciences 77: 1–14.

2- Don C.M. 1995. A grows guide to water quality. University college station, Texas, pp. 601–9

3- Doneen L.D. 1962. The influence of crop and soil on percolating water. Proceedings: in Biennial Conference on Groundwater recharge, 156–163.

4- Ghafoori M., Rastegarnia A., and Lashkaripour G.R. 2018. Estimation of static parameters based on dynamical and physical properties in limestone rocks. Journal of African Earth Sciences 137: 22–31.

5- Hounslow A.W. 2018. Water quality data: Analysis and interpretation. CRC press. 1-398 pp.

6- Ihejirika C.E, Njoku J.D, Ujowundu C.O, Uchenna S., and Uzoka C.N. 2011. Synergism between Season , pH , conductivity and total dissolved solids ( TDS ) of Imo River quality for agricultural irrigation. Journal of Biodiversity and Environmental Sciences 1: 26–31.

7- Karimi H., Raeisi E., and Rezaei A. 2018. Determination of karst aquifer characteristics using physicochemical parameters (A case study from west of Iran). Geopersia 8: 293-305.

8- Kelley W.P. 1951. Alkali soils; their formation, properties, and reclamationNo. 04; RMD, S595 K4. 1951.

9- Lashkaripour G.R., Rastegarnia A., and Ghafoori M. 2018. Assessment of brittleness and empirical correlations between physical and mechanical parameters of the Asmari limestone in Khersan 2 dam site, in southwest of Iran. Journal of African Earth Sciences 138: 124–32.

10- Liska R., Margolin L., and Wendroff B. 1995. Nonhydrostatic two-layer models of incompressible flow, Vol. 29. McGraw-Hill Companies. 25-37 pp.

11- Ndlovu M.S., and Demlie M. 2018. Statistical analysis of groundwater level variability across KwaZulu-Natal Province, South Africa. Environmental Earth Sciences 77: 739.

12- Oinam J.D., Ramanathan A.L., and Singh G. 2012. Geochemical and statistical evaluation of groundwater in Imphal and Thoubal district of Manipur, India. Journal of Asian Earth Sciences 48: 136–49.

13- Prasanna M.V., Chidambaram S., Senthil Kumar G., Ramanathan A.L, and Nainwal HC. 2011. Hydrogeochemical assessment of groundwater in neyveli basin, Cuddalore district, South India. Arabian Journal of Geosciences 4: 319–30.

14- Prusty P., Farooq S.H, Zimik H.V., and Barik S.S. 2018. Assessment of the factors controlling groundwater quality in a coastal aquifer adjacent to the Bay of Bengal, India. Environmental Earth Sciences 77: 762.

15- Raeissi E., and Moore F. 1993. Hydrochemistry of karst springs from two carbonatic units in Zagrosides of Iran. J Sci Islam Repub Iran 4: 302–7.

16- Rafferty K. 1999. Scaling in Geothermal Heat Pump Systems. Geo-Heat Center Klamath Falls, OR. 63 pp.

17- Rastegar Nia A., Lashkaripour G.R., and Ghafoori M. 2017. Prediction of grout take using rock mass properties. Bulletin of Engineering Geology and the Environment 76: 1643–54.

18- Rastegarnia A., Sharifi Teshnizi E., Hosseini S., Shamsi H., and Etemadifar M. 2018. Estimation of punch strength index and static properties of sedimentary rocks using neural networks in south west of Iran. Measurement: Journal of the International Measurement Confederation 128: 464–78.

19- Rastegarnia A., Sohrabibidar A., Bagheri V., Razifard M., Zolfaghari A. 2017. Assessment of Relationship Between Grouted Values and Calculated Values in the Bazoft Dam Site. Geotechnical and Geological Engineering. 35:1299–1310.

20- Richards A.L. 1954. Diagnosis and improvement of saline and alkali soils. Agric. Handbook 60. Agriculture handbook. 60:160.

21- Snyder R.G. 1961. Vibrational spectra of crystalline n-paraffins. II. Intermolecular effects. Journal of Molecular Spectroscopy 7: 116–44.

22- Srivastava S.K, and Ramanathan AL. 2008. Geochemical assessment of groundwater quality in vicinity of Bhalswa landfill, Delhi, India, using graphical and multivariate statistical methods. Environmental Geology 53: 1509–28.

23- Subramani T., Elango L., and Damodarasamy S.R. 2005. Groundwater quality and its suitability for drinking and agricultural use in Chithar River Basin, Tamil Nadu, India. Environmental Geology 47: 1099–1110.

24- Tziritis E.P. 2010. Assessment of NO3-contamination in a karstic aquifer, with the use of geochemical data and spatial analysis. Environmental Earth Sciences 60: 1381–90.

25- WHO. 1994. Drinking water guidelines., Vol. 102. World Health Organization. 271 pp.

26- Xiao M., Bao F., Wang S., and Cui F. 2016. Water quality assessment of the Huaihe River segment of Bengbu (China) using multivariate statistical techniques. Water Resources 43: 166–76.

27- Kalantari N., Rahimi M.H., and Churchchi A. 2007. Using Combined Diagrams, Factor Analysis and Saturation Indexes in Groundwater Quality Evaluation of Zvirjary and Khuran Plains, Quarterly Journal of Engineering Geology, 2 (1), https: www .civilica.com / PaperJR_JEGJR_JEG21_004. (In Persian)

28- Spindar R., Beigi M., and Siarian Nejad M. 2008. Hydrogeological study of Seymare Dam site using Hydrogeochemical data; Second National Conference on Hydroelectric Power Plants, Tehran, Iran Water and Power Resources Development Co., https: www.civilica .com. PaperNCHP02NCHP02_112. (In Persian)

29- Ostovari Y., and Beigi Harchegani H. 2013. Comparison of scaling and corrosion potentials and their components in two aquifers of the Lordegan and Jamal plains (Case study in Charmahal va Bakhtiari province) Iranian Journal of Water & Environment Engineering 1: 15-26. (In Persian)