ارزیابی عملکرد و اجزای عملکرد آفتابگردان تحت تأثیر پتانسیل آب در خاک

آب و خاک

مقاله 3، دوره 33، شماره 6 - شماره پیاپی 68، بهمن 1398، صفحه 823-832   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.v33i5.79871

نویسندگان

نجمه یزدان پناه^{* 2}؛

¹دانشگاه آزاد اسلامی، کرمان

²دانشگاه آزاد اسلامی، کرمان، ایران

چکیده

با اعمال مدیریت صحیح آب در مزرعه می‌توان از منابع آب، خاک و کود استفاده بهینه نمود و تولید محصولاتی با کمیت و کیفیت بالا را امکان‌پذیر ساخت. در این راستا و به‌منظور مدیریت آبیاری گیاه آفتابگردان با استفاده از تنظیم پتانسیل آب خاک، سه سطح مکش (40=1I، 55=2I و 70=3I سانتی‌بار جهت شروع آبیاری) و دو سیستم آبیاری قطره‌ای (سطحی =1S و زیرسطحی =2S) به‌ترتیب به‌عنوان عوامل اصلی و فرعی مورد بررسی قرار گرفتند. این آزمایش در قالب طرح کرت‌های نواری یک‌بار خرد شده بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی، با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی شهرستان جیرفت در سال زراعی 1396 اجرا شد. نتایج پژوهش نشان داد که صرفه‌جویی 6/153 میلی‌متری آب (5/21 درصد) بین نقاط مکش 55 و 40 سانتی‌بار، باعث کاهش 5/12 درصد عملکرد دانه، 8/12 درصد تعداد دانه در طبق و 11 درصد ارتفاع بوته شد که افزایش 3/10 درصد در بهره‌وری آب را درپی داشت. این در حالی بود که اعمال سطح مکش 70 سانتی‌بار در مقایسه با سطح مکش 55 سانتی‌بار باعث کاهش 4/33 درصد عملکرد دانه، 9/22 درصد تعداد دانه در طبق و 5/22 درصد ارتفاع بوته شد و تنها افزایش 7/4 درصدی بهره‌وری آب را به‌دنبال داشت. از طرف دیگر، عملکرد دانه در آبیاری زیرسطحی به‌مقدار 499 کیلوگرم در هکتار بیشتر از آبیاری سطحی بود. این در حالی بود که با وجود صرفه‌جویی 10 درصدی مصرف آب در آبیاری زیرسطحی نسبت به آبیاری سطحی، بهره‌وری آب در این سیستم 5/21 درصد بیشتر بود. صفات ارتفاع بوته و تعداد دانه در طبق در آبیاری قطره‌ای زیرسطحی به‌ترتیب 2/8 و 7/8 درصد نسبت به آبیاری سطحی بیشتر بود. لذا انجام آبیاری قطره­ای زیرسطحی در سطح مکش 55 سانتی‌بار برای کشت گیاه آفتابگردان در شهرستان جیرفت می­تواند راهکاری مناسب برای صرفه‌جویی در مصرف و افزایش بهره‌وری آب در دوره­های خشکسالی باشد.

کلیدواژه‌ها

آبیاری قطره‌ای؛ بهره‌وری آب؛ تنش رطوبتی؛ مدیریت آبیاری؛ مکش خاک

مراجع

1- Allen R.G., Pereir L.S., Raes D., and Smith M. 1998. Crop evapotranspiration guidelines for computing crop water requirements, Irrigation and Drainage Paper 56. Rome, Italy. p.300.

2- Arab R., Yadoei A., Balochi H., and Khadem H. 2018. The effect of irrigation interval and Iron and Zinc foliar application on some morpho-physiological characteristics and yield of sunflower. Journal of Crop Production 22 (2): 77-90.

3- Asadi R., HassanPour F., Mehrabani M., Baghizadeh A., and Karandish F. 2019. Effect of irrigation interval and two irrigation methods on growth indexes of Rosmarinus officinalis L. Journal of Water Research in Agriculture 32: 567-581. (In Persian with English abstract)

4- Asadi R., Kouhi N., and Yazdanpanah N. 2012. Applicability of micro irrigation system on cotton yield and water use efficiency. Food, Agriculture and Environment 10: 302-306.

5- Block E., Birringer M., Jiang W., Nakahodo T., Thompson H.J., Toscano P.J., Uzar H., Zhang X., and Zhu Z. 2001. Allium chemistry: synthesis, natural occurrence, biological activity and chemistry of se-alk (en) ylselenocysteines and their g-glutamyl derivatives. Agriculture, Food and Chemistry 49: 458-470.

6- Bozkurt S., and Mansuroglu G. 2011. The effects of drip line depths and irrigation levels on yield, quality and water use characteristics of lettuce under greenhouse condition. African Journal of Biotechnology 10(17): 3370-3379.

7- Colak Y.B., Yazar A., Sesveren S., and Colak I. 2017. Evaluation of yield and leaf water potential for eggplant under varying irrigation regimes using surface and subsurface drip systems. Scientia Horticulturae 219: 10-21.

8- Ekrena S., Sonmez C., Ozcakal E., Kurttas Y.S.K., Bayram E., and Gurgulu E. 2012. The effect of different irrigation water levels on yield and quality characteristics of purple basil (Ocimum basilicum L.). Agricultural Water Management 109: 155–161.

9- Ghadami Firouzabadi A., Shahnazari A., and Raeini M. 2015. The economic analysis of deficit irrigation management and determination of the optimum depth of irrigation in sunflower plant. Journal of Water and Soil Conservation 21(6): 255-268. (In Persian with English abstract)

10- Ghamarnia H., Bashi M., and Ghobadi M. 2012. Evaluation of different irrigation levels on seed yield and water use efficiency of coriander plant in semi-arid region. Journal of Water Management and Irrigation 2(3): 15-24. (In Persian with English abstract)

11- Gheysari M., Mirlatif S.M., Homaee M., Asadi M.E., and Hoogenboom G. 2009. Nitrate leaching in a silage maize field under different irrigation and nitrogen fertilizer rates. Agricultural Water Management 96(6): 946-954.

12- Ibragimov N., Evett S.R., Esanbekov Y., Bakhtiyar S., Lutfullo M., and Lamers P.A. 2007. Water use efficiency of irrigated cotton in Uzbekistan under drip and furrow irrigation. Agricultural Water Management 90: 112-120.

13- Kang Y., Wang R., Wan S., Hu W., Jiang S., and Liu S. 2012. Effects of different water levels on cotton growth and water use through drip irrigation in arid region with saline ground water of Northwest China. Agricultural Water Management 109: 117-126.

14- Karandish F. 2016. Improved soil-plant water dynamics and economic water use efficiency in a maize field under locally water stress. Agronomy and Soil Science 62(9): 1311-1323.

15- Karimzade Asl K., Mazahri D., and Peyghamberi S. 2003. Effect of four round irrigations on yield and qualities traits of three sunflower cultivars. Journal of Agricultural Sciences 34(2): 293-301.

16- KazemAlio S., Najafi N., Reyhanitabar A., and Ghaffari M. 2018. Effects of integrated application of phosphorus fertilizer and sewage sludge on leaf chlorophyll index and some growth characteristics of sunflower under water deficit conditions. Journal of Soil Management and Sustainable Production 7(4): 1-18.

17- Khosh-Khui M., Ashiri F., and Saharkhiz M.J. 2012. Effects of irrigation regimes on antioxidant activity and total phenolic content of Thymus vulgaris L. Medicinal and Aromatic Plants 1: 1-7.

18- Laribi B., Bettaieb I., Kouki K., Sahli A., Mougou A., and Brahim M. 2009. Water deficit effects on caraway (Carum carvi L.) growth, essential oils and fatty acids composition. Industrial Crops and Proudcts 30: 372-379.

19- MetinSizen S., Gülendam C., Attila Y., Servet T., and Burcak K. 2010. Effect of irrigation management on yield and quality of tomatoes grown in different soilless media in a glasshouse. Scientific Research and Essay 5(1): 041-048.

20- Pereira S.I.A., Moreira H., Argyars K., Castro P.M.L., and Marques A.P.G.C. 2016. Promotion of sunflower growth under saline water irrigation by the inoculation of beneficial microorganisms. Journal of Applied Soil Ecology 105: 36-47.

21- Ram D., Ram M., and Singh R. 2006. Optimization of water and nitrogen application to menthol mint (Mentha arvensis L.) through sugarcane trash mulch in a sandy loam soil of semi-arid subtropical climate. Bioresource Technology 97: 886- 893.

22- Sardans J., Roda F., and Penuelas J. 2005. Effects of water and a nutrient pulse supply on Rosmarinus officinalis growth, nutrient content and flowering in the field. Environmental and Experimental Botany 53: 1-11.

23- SCKPMO (Statistical Calendar of Kerman Province Meteorological Organization). 2016.

24- Shekofteh H., Shekofteh M., and BahramJordi M. 2012. The effect of different irrigation levels on yield of sunflower in Jiroft region. Journal of Research and Development 98: 151-160. (In Persian with English abstract)

25- Soriano M.A., Orgaz F., Villalobos F.J., and Fereres E. 2004. Efficiency of water use of early plantings of sunflower. European Journal of Agronomy 21: 465–476.

26- Tahramooz A., and Ghalavand A. 2018. Reducing the effects of water stress using vermicomposting and Mineral Zeolite in Sunflower (Helianthus annus L.). Journal of Agroecology 10: 81-93.

27- Taiz L., and Ziger E. 1991. Plant Physiology. Benjamin Publication. p. 346-356.

28- Terpinc P., Bezjak M., and Abramovic H. 2009. A kinetic model for evaluation of the antioxidant activity of several rosemary extracts. Food Chemistry 115(2): 740-744.

29- Topak R., Acar B., Uyanoz R., and Ceyhan E. 2016. Performance of partial root-zone drip irrigation for sugar beet production in a semi-arid area. Agricultural Water Management 176: 180-190.

30- Wang D., Kang Y., and Wan S. 2007. Effect of soil matric potential on tomato yield and water use under drip irrigation condition. Agricultural Water Management 87: 180-186.

31- Zheng J., Huang G., Jia D., Wang J., Mota M., Pereira L., Huang Q., Xu X., and Liu H. 2013. Responses of drip irrigated tomato yield, quality and water productivity to various soil matric potential thresholds in an arid region of Northwest China. Agricultural Water Management 129: 181–193.

32- Zounemat-Kermani M., and Asadi R. 2014. Effect of soil matric potential and irrigation pipe layout on yield and water use efficiency of cucumber’s in greenhouse. Water and Irrigation Management 4(2): 203-214. (In Persian with English abstract)