شرق مدیترانه و تاثیر آن بر قلمروسازی ژئوپلیتیکی ایران در جنوب غرب آسیا

پژوهش‎های جغرافیای سیاسی

مقاله 4، دوره 4، شماره 3 - شماره پیاپی 15، پاییز 1398، صفحه 91-111  

نوع مقاله: مقالات علمی -پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/pg.v4i3.80705

نویسندگان

یاشار ذکی¹؛ حسن کریمی ²؛ محمدباقر قالیباف¹؛ جواد اطاعت³

¹تهران

²دانشگاه تهران

³شهیدبهشتی

چکیده

حوضه مدیترانه نام منطقه بزرگی در اطراف دریای مدیترانه است. این حوضه شامل دریای مدیترانه و مناطق قاره­ای نزدیک به  ساحل جنوب اروپا، شمال آفریقا و شرق مدیترانه است. مهمترین بخش حوضه مدیترانه که در کمربند شکننده خاورمیانه نیز واقع شده است، «شرق مدیترانه» است. این حوزه کانون رقابت سه قدرت ایران، ترکیه و عربستان است. ایران از همان آغاز پیروزی انقلاب اسلامی بر شرق مدیترانه متمرکز شده و این منطقه یکی از کانونهای نفوذی ایران است. سه کشور سوریه، لبنان و فلسطین اشغالی هسته اصلی ژئوپلیتیکی ایران در شرق مدیترانه هستند. در این پژوهش که روش تحقیق، توصیفی ـ تحلیلی بوده و برای جمع­آوری اطلاعات از منابع مکتوب و اینترنت استفاده شده، در پاسخ به این سئوال که شرق مدیترانه چه تاثیری بر قلمروسازی ژئوپلیتیکی ایران در جنوب غرب آسیا دارد؟ می­توان گفت که شرق مدیترانه جایگاه مهمی در قلمروسازی ژئوپلیتیکی ایران در جنوب غرب آسیا و نهایتا رهبری آن بر جهان اسلام دارد.
یافته­های این پژوهش حاکی از آن است که موقعیت شرق مدیترانه در ساحل دریای مدیترانه، واقع شدن در نقطه تلاقی سه قاره جهان، نزدیکی به تنگه­های جبل­الطارق و سوئز، وجود اقلیتهای شیعه در سوریه و لبنان، تنها کشورهای نزدیک به ایران در اتخاذ سیاستهای منطقه­ای و جهانی، مکمل ژئوپلیتیکی ایران در تسلط بر بخش مرکزی جهان اسلام، مسیر انتقال انرژی ایران و عراق به اروپا و نهایتا خاکریز ایران در مقابله با اسرائیل عوامل ژئوپلیتیکی مهمی هستند که سیاست منطقه­ای ایران را در شرق مدیترانه توجیه می­کنند. بنابراین می­توان گفت که قلمروسازی ژئوپلیتیکی ایران در شرق مدیترانه، امری واقع­گرایانه و در راستای تامین منافع ملی ایران است.

کلیدواژه‌ها

شرق مدیترانه ایران قلمروسازی ژئوپلیتیکی منافع ملی