تحلیل فضای عمومی مردم سالار به منظور ارتقاء مشارکت مردم (مطالعه موردی: شهر یزد)

جغرافیا و توسعه فضای شهری

مقاله 9، دوره 6، شماره 2 - شماره پیاپی 11، اسفند 1398، صفحه 171-193   

نوع مقاله: پژوهشی-مطالعه موردی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gusd.v6i2.47003

نویسندگان

کیومرث ایراندوست^{* 1}؛ مصطفی غلامی زارچی²؛ سید فرزین فائزی³

¹دانشیار گروه شهرسازی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

²کارشناس ارشد شهرسازی گرایش برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

³استادیار، گروه عمران، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

فضای عمومی شهری با توجه به کارکرد و اثرگذاری آن در برهمکنش اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی، بستری بنیادی برای حضور و مشارکت پایدار و هدفمند مردم در امور مختلف به ویژه در برنامه­ ریزی و مدیریت شهری است. توجه به مردم­ سالاری در فضاهای عمومی، منافع اجتماعی گوناگون برای شهروندان از جمله درک منافع همگانی و شکل­ گیری هویت­های جمعی را به دنبال دارد. اما همچون بیشتر موارد در شهرهای کنونی ، کاستی­های برنامه­ ریزانه و طراحانه در فضاهای عمومی، شمولیت و مردم ­سالاری این فضاها را دچار چالش نموده و زمینه­ های ایجاد اعتماد برای مشارکت عمومی در امور مختلف را تضعیف کرده است. هدف این پژوهش، ارزیابی و شناخت ظرفیت­های فضای عمومی براساس مولفه­ های فضای مردم ­سالار برای افزایش مشارکت مردمی است ، با این فرض که فضای همگانی با ویژگی­های متناسب و گیرا برای گروه‏ های گوناگون اجتماعی می تواند مشارکت عمومی و مردم­ سالاری در ابعاد اجتماعی،کالبدی و مدیریتی، را تسهیل کند. که با روش تحلیل جز به جزء و پیمایشی فضاهای عمومی شهر یزد بر مبنای شاخص­ های به دست آمده از مطالعات کتابخانه­ ای و طرح­ های فرادست، میزان مشارکت­ پذیری فضاهای عمومی شهر یزد مورد سنجش قرار گرفته است. نتایج بررسی میدانی در این پژوهش نشان می دهد که فضای عمومی یزد، از نگاه کالبدی و اجتماعی، دچار ضعف و کاستی برای تعامل گروه‏ های اجتماعی است و از نگاه مدیریتی دچار نبود نظارت و مشارکت همگانی و کمبود معیارهای فضای عمومی مردم­ سالار است. نبود همه­ شمولی به ضعف کیفیت عملکردی فضاهای جمعی و نبود تعامل اجتماعی پویا انجامیده که برای سازمان اجتماعی و مدنی، افزایش آگاهی و مشارکت همگانی بسیار اساسی است. تقویت فضای تعامل چهره به چهره، بسترسازی برای برخورداری همگان از اطلاعات شهری و قابلیت حضور همه گروه‏های اجتماعی در فضاهای عمومی می­ تواند زمینه مشارکت عمومی را در عرصه­ های مختلف افزایش دهد.

کلیدواژه‌ها

فضای عمومی؛ مردم سالاری؛ مشارکت؛ شهریزد

سایر فایل های مرتبط با مقاله

9.Extended Abstract.Dr.Irandoost.pdf

مراجع

• آرمانشهر، مهندسین مشاور معماری و شهرسازی(1392) طرح تفصیلی یزد، تهران، سازمان مسکن و شهرسازی، وزرات مسکن و شهرسازی، تهران
• ابراهیمی مجرد، محسن(1377) سیستم مدیریت و فرایند تصمیم گیری شوراهای اسلامی شهرها، فصلنامه پژوهش، شماره2. تهران، ناشرجهاد دانشگاهی، ص 1
• ایراندوست، کیومرث، و غلامی، مصطفی ( 1394) ارتقای فرصت حضور و مشارکت مردم با استفاده از معرفی گونه­های فضای عمومی شهر خلاق، هنرهای زیبا، 47-58
• باندر، مایکل (2004) نظریه اجتماعی شهری( شهر، خود و جامعه)، ترجمه رحمت­الله صدیق سروستانی، انتشارات دانشگاه تهران.
• براتی، ناصر و همکاران (1398) به سوی فرایندی دموکراتیک در برنامه‏ریزی و طراحی شهری؛ ارزیابی وضعیت مداخلۀ شهروندان در برنامه­ها و پروژه­های شهری ایران، باغ نظر، 16(76) 5-20
• برک­پور، ناصر و شرفی(1390) تکنیک­های مشارکت شهروندان در برنامه­ریزی و مدیریت شهری :گونه شناسی نظری و کاربرد عملی، مشهد، آستان قدس رضوی، شرکت به شهر، چاپ اول
• بشیریه، حسین(1392). درسهای دموکراسی برای همه، تهران: نشر نگاه معاصر
• بنتلی، ای ین؛ الکک، آلن؛ مورین، پال؛ مکگلین، سو و اسمیت، گراهام. (1391) محیطهای پاسخده:کتاب راهنمای طراحان (ترجمۀ مصطفی بهزادفر) تهران: انتشارات دانشگاه علم و صنعت.
• بهزادفر، مصطفی و محمودی کردستانی، پیام(1388). هنجارهای کیفی طراحی فضای شهری مردم مدار (آزادی­مدار). معماری و شهرسازی آرمانشهر، 2(3)، 32 - 48 .
• بیکن، ادموند(1391) طراحی شهرها (ترجمۀ فرزانه طاهری)، تهران: انتشارات شهیدی.
• پوپر، کارل (1380). جامعۀ باز و دشمنان آن (ترجمۀ عزت­الله فولادوند). تهران: انتشارات خوارزمی.
• تیبالدز، فرانسیس(1387). شهرسازی شهروندگرا: ارتقای عرصه­های همگانی و محیط­های شهری (ترجمۀ محمد احمدی­نژاد). اصفهان: انتشارات خاک.
• حبیبی، سید محسن(1387). جامعه مدنی و حیات شهری. هنرهای زیبا، 7، 21 - 33 .
• کامروا ، محمد علی( 1388) شهرسازی معاصر ایران، چاپ سوم، دانشگاه تهران
• لینچ، کوین (1390). تئوری شکل خوب شهر (ترجمۀ سید حسین بحرینی). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
• یزدان پناه، لیلا (1386) موانع مشارکت اجتماعی شهروندان تهرانی، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال هفتم، شماره 26، ص114

 

• Avritzer, L. (2002). Democracy and the public space in Latin America. New Jersey, NJ: Princeton University Press.
• Carmona, M., de Magalhães, C., & Hammond, L. (Eds.). (2008). Public space: the management dimension. London, England: Routledge.
• Carmona, M., Heath, T., Tiesdell, S., & Oc, T. (2006). Public places, urban spaces: The dimensions of urban design. London, England: Routledge.
• Francis, M. (1987). The making of democratic streets. In A.V. Moudon (Ed.), Public streets for public use. New York, NY: Columbia University Press.
• Harvey, D. (2008). The right to the city. The City Reader, 6(1), 23-40.
• Haughton, G., & Hunter, C. (2005). Sustainable cities. London, England: Routledge, England: Taylor & Francis Group.
• Inglis, D. (2014). Gemeinschaft and Gesellschaft. In M. T. Gibbons, D. Coole, E. Ellis, & K. Ferguson (Eds.), The encyclopedia of political thought (pp. 1438-1440). New York, NY: John Wiley & Sons.
• Mahmoudi Kurdistani, P., Khodabakhsh, P., & Mashayekhi, S. (2012). Democratic urban streets design guideline codifications (based on qualitative democratic urban spaces design norms). Armanshahr, 5(8), 71-82.‎
• Mäntysalo, R. (2004). Approaches to participation in urban planning theories. Retrieved fromhttp://citeseerx.ist.psu.edu/messages/downloadsexceeded.html
• Pasaogullari, N., & Doratli, N. (2004). Measuring accessibility and utilization of public spaces in Famagusta. Cities, 21(3), 225-232.
• Pearce, J. (Ed.). (2016). Participation and democracy in the twenty-first century city. Berlin, Germany: Springer.
• Purcell, M. (2016). For democracy: Planning and publics without the state. Planning Theory, 15(4), 386-401.
• Rowe, C., & Koetter, F. (1978). Collage city. Cambridge, England: MIT Press.
• Sanoff, H. (2008). Multiple views of participatory design. International Journal of Architectural Research, 2(1), 57-69.
• Sanoff, H. (2010). Democratic design: Participation casestudies in urban and small town environments. Düsseldorf, Germany: Verlag-Muller.
• Sanoff. H. (2007). Community based design learning: democracy and collective decision making. In A. M. Salama & N. Wilkinson (Eds.), Design studio pedagogy: Horizons for thefuture (pp. 21-38). Gateshead, England: Urban International Press.
• Shaftoe, H. (2012). Convivial urban spaces: Creating effective public places. London, England: Earthscan.