ملاک های انتخاب همسر از دید افراد راضی از ازدواج (در دوره عقد): یک مطالعه کیفی

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 12، دوره 16، شماره 2 - شماره پیاپی 34، پاییز و زمستان 1398  

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jss.v16i1.78748

نویسندگان

هانیه بیجاری¹؛ زهره سپهری شاملو ¹؛ بهروز مهرام¹؛ منصوره السادات صادقی²

¹دانشگاه فردوسی مشهد

²دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

اولین گام برای شکل­گیری مهم­ترین نهاد اجتماعی، یعنی خانواده، ازدواج است. ازدواج یکی از مهم­ترین انتخاب­هایی است که زن و مرد در طول زندگی­شان می­گیرند و رضایت­بخش بودن آن می­تواند تضمین­کننده سلامت و ثبات جامعه باشد. پژوهش­های مختلف به نقش مهم انتخاب آگاهانه همسر در رضایت بعد از ازدواج اشاره داشته­اند، اما دلایل متعددی از جمله مسایل فردی و بین­فردی، دگرگونی­های سریع اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی و... نهاد خانواده را دستخوش تغییرات بسیار کرده و باعث شده دستیابی به انتخاب مناسب به آسانی اتفاق نیفتد.
نقش موثر اقدامات پیشگیرانه در حوزه روابط زناشویی و همچنین افزایش روزافزون طلاق و مراجعه افراد دارای مشکلات زناشویی به مراکز مشاوره، محقق را برآن داشت تا با نگاه پیشگیرانه و با هدف کشف ملاک­های انتخاب همسر از دید افرادی که به تازگی فرایند انتخاب را پشت سر گذاشته­اند و از انتخاب و زندگی زناشویی خود رضایت دارند، نگاه دقیق­تری به این مفهوم وابسته به فرهنگ در اولین دوره از شکل­گیری خانواده یعنی دوران عقد داشته باشد.
پژوهش حاضر به شیوه کیفی  با استفاده از روش پدیدارشناسی انجام شد. با استفاده از نمونه­گیری هدفمند شرکت­کنندگان از بین افراد متاهل(در دوره عقد) ساکن شهر مشهد انتخاب شده و تا رسیدن به اشباع نظری انتخاب ادامه یافت. 20 نفر(12 زن و 8 مرد) که از ازدواج خود راضی بودند، مورد مصاحبه کیفی نیمه ساختاریافته قرار گرفتند. داده­ها در طول یک دوره یکساله جمع­آوری، ثبت و با استفاده از  از نرم­افزار MAXqda 10 کدگذاری شدند. به منظور تجزیه و تحلیل داده­ها از روش هفت مرحله­ای کلایزی استفاده شد که شامل خواندن یافته­های مهم و هم احساس شدن با افراد شرکت کننده به منظور درک آنها و استخراج جملات مهم در رابطه با پدیده مورد مطالعه، دادن مفاهیم خاص به جملات استخراج شده، دسته­بندی مفاهیم و فرمول­های به­دست آمده، رجوع به مطالب اصلی و مقایسه ایده­ها، توصیف پدیده مورد مطالعه و در نهایت بازگردانی توصیف پدیده­ها به شرکت­کنندگان جهت بررسی اعتماد پذیری به­دست آمده است.
از مجموع بالغ بر 650 کد اولیه در نهایت 3 مقوله اصلی و 14 مقوله فرعی استخراج شد که به ترتیب فراوانی کدها شامل ویژگی­های فردی(شامل ویژگی­های شخصیتی، ویژگی­های دموگرافیک، ویژگی­های ظاهری، ویژگی­های اعتقادی و سلامت جسمی-روانی)، ویژگی های رابطه(شامل  شباهت­ها و تفاوت­ها، شناخت، علاقمندی و پذیرش شروط و توافق­ها) و ویژگی­های خانوادگی(شامل تناسب و شباهت خانواده­­ها، روابط صمیمی خانوادگی، ویژگی­های برجسته خانواده، موافقت و همراهی خانواده، الگوهای سالم در خانواده و ویژگی­های دموگرافیک خانوادگی) بود. در تبیین یافته­ها از نظریه­های روانشناختی و جامعه­شناختی مرتبط استفاده شد. نتایج می تواند راهگشای دست اندرکاران حوزه پیش از ازدواج و افراد در شرف ازدواج باشد.
 

کلیدواژه‌ها

ملاک های ازدواج؛ دوران عقد؛ پدیدارشناسی؛ روش کیفی

مراجع