تحریری نو از استصحاب استقبالی

فقه و اصول

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 بهمن 1400  

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jfu.v53i4.81734

نویسنده

علی بهادرزایی

حوزه علمیه قم

چکیده

احراز وضعیت پدیده ها در زمان آینده هر چند آثار پردامنه ای در حوزه فقاهت دارد، اما یگانه راه معرّفی شده برای وصول به آن، یعنی قطع و اطمینان، هم فاقد سازوکار منضبط است و هم در غالب موارد دست نیافتنی. «استصحاب استقبالی» مساله ای است برآمده از این نیاز که رسالت خود در «احراز وضعیت آینده» را با «توجه به حالت کنونی پدیده ها» انجام می دهد.
   تکیه بر روش اسنادی و تعامل هم زمان با مدارک وحیانی، عقلانی و عرفی؛ مسیر پژوهش پیرامون استصحاب استقبالی را هموار می کند؛ گرچه در نهایت اطلاق «عدم جواز نقض یقین به شکّ» تنها مستند اعتبار این اصل است. مساله مهم در فرض حجیت آن است که اگر مدارک اعتبار استصحاب استقبالی و استصحاب حالی متفاوت باشند، رأی به حجیّت یک نهاد عامّ و مصداقیت هر دو استصحاب برای آن نهاد اشتباه است.
   پربسامد ترین کارکرد طرح شده برای این استصحاب مساله «جواز بدار» است. در کنار آن «احراز عدالت»، «عدم وجوب تعلم احکام غیر مبتلا»، «عدم وجوب فوری مبادرت به امتثال واجبات موسع» و بسیاری مورد دیگر را هم می توان به عنوان مصادیقی از ثمرات این استصحاب معرّفی کرد.

کلیدواژه‌ها

استصحاب حالی؛ استصحاب استقبالی؛ سیره عقلا؛ اطلاق ادله؛ الغاء خصوصیت؛ بدار

مراجع