واکاوی قطع و حجیت آن در آیات و روایات

فقه و اصول

مقاله 6، دوره 53، شماره 3 - شماره پیاپی 126، مهر 1400، صفحه 127-107   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jfu.v53i4.45786

نویسندگان

امیر محمودی¹؛ حسین صابری^{* 2}؛ عبدالکریم عبدالهی نژاد²

¹دانش آموخته دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم

²استاد دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

حجیت قطع از مباحثی است که به نظر می‌رسد جوانب گوناگون آن به‌قدر کافی در قرآن کریم و سخنان اهل‌بیت جستجو نشده است. تعریف قطع روشن به نظر می‌رسد و منجزیت و معذریت مطلق آن در میان صاحب‌نظران، با وجود اختلافاتی در رویکردها، کم‌تر معارضی دارد؛ اما در این مقاله طرح پرسش‌هایی دربارۀ قطعِی که قرآن از آن سخن گفته، نشان می‌دهد تطبیق این مقوله بر علم و یقین مطرح‌‍‌شده در آیات و روایات ممکن نیست و راهی برای اثبات حجیت مطلق آن در منابع نقلی وجود ندارد؛ بلکه مجموعه‌ای از آیات و روایات میزان نبودن باورهای آدمی و حجیت‌نداشتن پاره‌ای از آن‌ها را حکایت می‌کند.
 

کلیدواژه‌ها

قطع؛ علم؛ یقین؛ منجزیت؛ معذریت

مراجع

قرآن کریم، ترجمۀ فولادوند

ابن‌بابویه، محمدبن‌على، الأمالی، چاپ ششم، تهران: کتابچی، 1376.

ابن‌بابویه، محمدبن‌على ، معانی‌الأخبار، قم: اسلامى، 1403ق.

ابن‌بابویه، محمدبن‌على ، التوحید، قم: جامعه مدرسین، 1398ق.

اشکنانى، محمدحسین، دروس فی اصول‌الفقه (توضیح الحلقة الثانیة)، قم: باقیات، 1430ق.

اصفهانى، محمدحسین، نهایة الدرایة فی شرح الکفایة، چاپ دوم، بیروت: آل‌البیت(ع) لاحیاء التراث، 1429ق.

انصارى، مرتضى‌بن‌محمدامین، فرائد الاصول، چاپ پنجم، قم: اسلامی، 1416ق.

برقى، احمدبن‌محمد، المحاسن، چاپ دوم، قم: اسلامی، 1371ق.

حسینى سیستانى، على، الرافد فی علم الأصول، قم: لیتوگرافی حمید، 1414ق.

خوئى، ابوالقاسم، مصباح الأصول، قم: إحیاء آثار السید الخوئی، 1422ق.

راغب اصفهانى، حسین‌بن‌محمد، مفردات ألفاظ القرآن، بهتحقیق صفوان عدنان داوودی، بیروت: دارالقلم، 1412ق.

شریف الرضی، محمدبن‌حسین، نهج البلاغة، تحقیق و تصحیح صبحی صالح، قم: هجرت، 1414ق.

شریف الرضی، محمدبن‌حسین ، ترجمه و شرح نهج البلاغة، به‌تحقیق و ترجمۀ فیض‌الاسلام، چاپ پنجم، تهران: چاپ و نشر تألیفات فیض‌الاسلام، 1379.

حر عاملى، محمدبن‌حسن، تفصیل وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعة، قم: آل‌البیت(ع)، 1409ق.

صدر، محمدباقر، دروس فی علم الأصول، چاپ پنجم، قم: اسلامى، 1418ق.

صدر، محمدباقر ، بحوث فی علم الأصول، بیروت: الدار الاسلامیة، 1417ق.

صدر، محمدباقر، مباحث الأصول، قم: مرکز النشر مکتب الإعلام الإسلامى، 1408ق.

صنقور، محمد، المعجم الأصولى، چاپ دوم، قم: طیار، 1428ق.

طبرسى، حسن‌بن‌فضل، مکارم الأخلاق، چاپ چهارم، قم: الشریف الرضی، 1412ق.

طبری، محمدبن‌جریر، المسترشد فی إمامة علیّ‌بن‌أبی‌طالب(ع)، به‌تصحیح احمد محمودی، قم: کوشانپور، 1415ق.

طریحی، فخرالدین‌بن‌محمد، مجمع البحرین، به‌تصحیح احمد حسینی اشکوری، چاپ سوم، تهران: مرتضوی، 1375.

عیاشى، محمدبن‌مسعود، تفسیر العیّاشی، به‌تصحیح هاشم رسولی محلاتی، تهران: المطبعة العلمیة، 1380ق.

قمى، على‌بن‌ابراهیم، تفسیر القمی، تصحیح طیب موسوی جزائری، چاپ سوم، قم: دار الکتاب، 1404ق.

کلینى، محمدبن‌یعقوب، الکافی، چاپ چهارم، تهران: دار الکتب الإسلامیة، 1407ق.

مجلسى، محمدباقربن‌محمدتقى، بحار الأنوارالجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، چاپ دوم، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1403ق.

مظفر، محمدرضا، أصول الفقه، چاپ پنجم، قم: اسلامی، 1430ق.