بررسی فقهی شرط عجز از تفصی در تحقق اکراه با تکیه بر نظر شیخ انصاری

فقه و اصول

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 بهمن 1400  

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jfu.v53i4.86257

نویسندگان

محمدمهدی زارعی ؛ عارف بشیری؛ فرشید رجبی

دانشگاه مازندران

چکیده

  تفصّی از اکراه به معنای راه فرار و خلاصی از اکراه است که شیخ انصاری آن را یکی از شروط تحقّق اکراه برشمرده است. مدّعای ایشان این است که مستفاد از ادلّه،­ در تحقّق اکراه بین تفصّی از طریق توریه و تفصّی با غیرتوریه تفاوت است و در تفصّی با توریه ولو با وجود امکان داشتن برای مکرَه، باز هم اکراه محقّق است. اجتهادی که شیخ در مسأله شرطیّت تفصّی نموده است، منجر به ارائه دیدگاه­ها، نظرات متنوّع و گاه اشکالاتی از سوی فقها گشته است. نگارندگان با بررسی شرطیت تفصّی در اکراه و تبیین دیدگاه شیخ انصاری در این زمینه، به تحلیل دیدگاه فقهای موافق و مخالف در ارتباط با شرطیّت تفصّی در اکراه پرداخته اند و در نهایت دستاورد پژوهش حاضر پس از ارائه­ی جمع­بندی نهایی، چنین می­شود که به رغم آنکه دیدگاه مخالفان مبنی بر رکنیّت طیب نفس در شروط متعاقدین، مناقشه­ی صحیحی بر کلام شیخ است، لکن مانع از پذیرش شرطیت تفصّی در اکراه نبوده است  و قید امکانیت از سوی مخالفان برای تفصّی با توریه صرفا ادّعایی بیش نیست و در تفصّی با غیرتوریه نیز به دلیل آنکه عرف ضابطه­ای در این خصوص نداشته است، از این­رو ملاک تحقّق اکراه در آن، با توجه تفاوت­های روحی-روانی اشخاص از شخصی به شخصص دیگر متفاوت است.

کلیدواژه‌ها

اکراه؛ معامله؛ طیب نفس؛ تفصّی؛ توریّه

مراجع