اثر فواصل آبیاری و ترکیبات ضد تعرق بر ترکیبات فنلی، محتوای کلروفیل، کاروتنوئید، میزان پرولین، درصد و عملکرد اسانس گیاه دارویی سیاهدانه (sativa Nigella)

علوم باغبانی

مقاله 2، دوره 34، شماره 3 - شماره پیاپی 47، آذر 1399، صفحه 377-387   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jhorts4.v34i3.48138

نویسندگان

زینب صفایی؛ مجید عزیزی^* ؛ حسین آرویی؛ غلامحسین داوری نژاد

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

به منظور ارزیابی اثر فواصل آبیاری و ترکیبات ضد تعرق بر خصوصیات بیوشیمیایی سیاهدانه، تحقیقی در سال زراعی 1392-1391 در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد آزمایشی بصورت کرت­‍‌های خرد شده با طرح پایه بلوک‌­های کامل تصادفی انجام شد. در کرت‌­های اصلی فواصل آبیاری (8 و 16 روز) و در کرت‌­های فرعی ترکیبات ضد تعرق کیتوزان (1، 5/0 ، 25/0 ،0 درصد)، موسیلاژ اسفرزه (5/1، 1 ، 5/0، 0 درصد) و صمغ عربی (75/0، 5/0، 25/0‌، 0 درصد) با سه تکرار قرار گرفتند. صفات مورد اندازه‌گیری عبارت بودند از: ترکیبات فنولی، پرولین، کلروفیل، کاروتنوئید، درصد و عملکرد اسانس. نتایج به دست آمده نشان داد اثر آبیاری و مواد ضد تعرق بر صفات مورد اندازه‌گیری معنی­دار بود. میزان ترکیبات فنولی، پرولین، کلروفیل و کارتنوئید در فاصله آبیاری 16 روز افزایش یافت، که این افزایش خود نوعی مکانیسم مقاومت به شرایط خشکی است. ترکیبات ضد تعرق محتوی کلروفیل، کاروتنوئید، ترکیبات فنلی، پرولین را نسبت به شاهد کاهش دادند. افزایش فواصل آبیاری درصد و عملکرد اسانس را کاهش داد. ترکیبات ضد تعرق اثر معنی­داری بر میزان مواد موثره گیاه داشت. در بین تیمار­های مورد مطالعه دور آبیاری 8 روز و تیمار کیتوزان 1 درصد بیشترین درصد اسانس (23/0 درصد) و عملکرد اسانس (91/12 کیلوگرم در هکتار) حاصل شد. دور آبیاری 8 روز و ترکیب کیتوزان در غلظت 1 درصد تاثیر معنی­داری در کلیه صفات مورد بررسی نسبت به نمونه شاهد داشتند. با توجه به اثر بخشی ترکیبات ضد تعرق این ترکیبات طبیعی می­توانند جایگزین مناسبی برای ترکیبات شیمیایی باشند.

کلیدواژه‌ها

سیاهدانه؛ فواصل آبیاری؛ ترکیبات ضد تعرق؛ خصوصیات بیوشیمیایی

مراجع

1-Andre C.M., Schafleitner R., Legay S., Lefèvre I., Aliaga C.A.A., Nomberto G., Hoffmann L., Hausman J.F., Larondelle Y., and Evers D. 2009. Gene expression changes related to the production of phenolic compounds in potato tubers grown under drought stress. Phytochemistry 70(9): 1107-1116.

2-Bagheri H., Andalibi B., and Azimimoghaddam M.R. 2010. Effect of atrazine anti transpiration application on improving physiological traits, yield and yield components of safflower under rainfed condition. Journal of Crops Improvement 14(2): 1-16. (In Persian with English abstract)

3-Bannayan M., Nadjafi F., Azizi M., Tabrizi L., and Rastgoo M. 2008. Yield and seed quality of Plantago ovata and Nigella sativa under different irrigation treatments. Industrial Crops and Products 27: 11-16.

4-Babaeei K., Amini Dehaghi M., Modares Sanav S.A.M., and Jabbari R. 2010. Water deficit effect on morphology, prolin content and thymol percentage of Thyme (Thymus vulgaris L.). Journal of Medicinal Plants Research 26: 239-251. (In Persian with English abstract)

5-Bettaieb Rebey I., Jabri-Karoui I., Hamrouni-Sellami I., Bourgou B., Limam F., Marzouk B.2012. Effect drought on the biochemical composition an antioxidant activities of cumin (Cuminum cyminum L.) seeds. Industrial Crops and Products 36: 238–245.

6-Bajji M., Lutts S., and Kinet J.M. 2001. Water deficit effects on solute contribution to osmotic adjustment as a function of leaf ageing in three durum wheat (Triticum durum) cultivars performing differently in arid conditions. Plant Science 160: 669-681.

7-Babita M., Maheswari M., Rao L.M., Shanker A. K., and Rao D.G. 2010. Osmotic adjustment, drought tolerance and yield in castor (Ricinus communis L.) hybrids. Crop Sciences 69: 243–249.

8-Bates L. 1973. Rapid determination of free proline for water-stress studies. Plant Soil. 39:205-207.

9-Bassim Atta A. 2003. Some characteristics of nigella (Nigella sativa L.) seed cultivated in Egypt and its lipid profile. Food Chemistry 83: 63-68.

10-Bittelli M., Flury M., Campbell G.S., Nichols E.J. 2001. Reduction of transpiration through foliar Application of chitosan. Agricultural and Forest Meteorology 107: 167–175.

11-Davazdahemami S., and Majnoonhossein N. 2008. Cultivation and production of some medicinal and spice plants. Tehran University Press. 300 pages.

12-Del Amora F.M., Cuadra-Crespoa P., Walkera D. J., Camarab J.M., and Madridc R. 2010. Effect of foliar application of antitranspirant on photosynthesis and water relations of pepper plants under different. Levels of CO2 and water stress. Journal of Plant Physiology 167: 1232-1238.

13-Dere S., Gunes T., and Sivaci R. 1998. Spectrophotometric determination of chlorophyll- a, b and total carotenoid cintents of some algae species using different solvents. Journal of Botany 22:13-17.

14-El Dakhakhny M., Barakat M., Abd El Halim M., and Aly SM. 2000. Effect of Nigella sativa oil on gastric secretion and ethanol induced ulcer in rats. Journal of Ethnopharmacology 72: 299–304.

15-Gano X., Bjok L., Trajkovski V., and Uggla M. 2000. Evaluation of antioxidant activities of rosehip ethanol extracts in different test systems. Journal of Agricultural and Food Chemistry 80: 2021-7.

16- Ghorbanli M., Bakhshi Gh., and Zakeri A. 2012. Investigation on the effects of water stress on antioxidant compounds of Linum usitatissimum L. Journal of Medicinal and Aromatic Plants 27(4): 647-658. (In Persian with English abstract)

17-Ghorbanli M., Bakhshi G.R., Salimi S., and Hedayati M. 2011. Effect of Water deficit and its intraction with ascorbat, catalase and glutathione peroxidase amounts in Nigella sativa. Journal of Medicinal and Aromatic Plants 26(4): 466-476. (In Persian with English abstract)

18-Gharibi SH., Tabatabai P., and Saeidi GH. 2012. Effect of water deficit on morphological and antioxidant activities in Achillea tenuifolialu. Journal of Herbal Drug 3(3): 181-190. (In Persian with English abstract)

19-Hadrami A., Adam L.R., Hadrami I., and Daayf F. 2010. Chitosan in Plant Protection. Review, Agricultural and Forest Meteorology 8: 968-987.

20-Iiriti M., Picchi V., Rossoni M., Gomarasca S., Ludwig N., Garganoand M., and Faoro F. 2009. Chitosan antitranspirant activity is due to abscisic acid-dependent stomatal closure. Environmental and Experimentan Botany 66: 493-500.

21-Khalil S.E., Nahed G., Aziz A.E., and Abou Leil B.H. 2010. Effect of water stress and ascorbic acid on some morphological and biochemical composition of (Ocimum basilicum) Journal of American Science 6: 33-44.

22-Koc E., Islek C., and Ustun A.S. 2010. Effect of coldon protein, proline, phenolic compounds andchlorophyll content of two pepper (Capsicum annuum L.) varieties. Gazi University Journal of Science 23: 1-6.

23-Kazempour S., Tagbakhsh M. 2002. Effect of some antitranspiration on vegetive Characteristics, yield and yield parameters of corn under limited irrigation. Journal of Agronomy. Crop Science 32(2): 205-211. (In Persian with English abstract)

24-Lila M.A. 2004. Anthocyanins and Human Health: An In Vitro Investigative Approach. Journal of Biomedicine and Biotechnology 5: 306-313.

25-Lombardini L., Harris M.K., and Glenn D.M. 2005. Effects of particle film application on leaf gas exchange, water relations, nut yield, and insect populations in mature pecan trees. Horticultural Science 40: 1376–1380.

26-LU C., and Zhang J. 1999. Effect of water stress on photosystem II photochemistry and its thermo stability in wheat plants. Experimental Botany 50: 1199-1206.

27-Ludwig N., Cabrini, R., Faoro F., Gargano M., Gomarasca S., Iriti M., Picchi V., and Soave C. 2010. Reduction of evaporative flux in bean leaves due to chitosan treatment assessed by infrared thermogragh. Infrared Physics & Technology 53: 65-70.

28-Mamnoei E., and Sharifi R. 2010. Study the effects of water deficit ochlorophyll fluorescence indices and the amount of proline in six barley genotypes and its relation witcanopy temperature and yield. Journal of Plant Biology 5: 51-62. (In Persian with English abstract)

29-Nabipour M., Meskarbashee M., and Yosefpour H. 2007. The Effect of water deficit on yield and yield components of safflower (Carthamus tinctorrius L.). Pakistan Journal of Biological Sciences 10: 421-426.

30-Ozkur O., Ozdemir F., Bor M., and Turkan I. 2009. Physiochemical and antioxidant responses of the perennial xerophyte Capparis ovata Desf. to drought. Environmental and Experimental Botany 66(3): 487-492.

31-Omidbaigi R. 2009. Production and processing of medicinal plant (3 rd edition. Vol. 1). Razavi Ghods Astan Publication. 347 pp.

32-Petropoulos S.A., Dimitra D., Polissiou M.G., and Passam H.C. 2008. The effect of water deficit stress on the growth, yield and composition of essential oils of parsley. Science. Horticulture 115: 393–397.

33-Schwambach J., Ruedell C.M., de Almeida M.R., Penchel R.M., de Araújo E.F., and Fett-Neto A.G. 2008. Adventitious rooting of Eucalyptus glubulus×maidennii mini-cutting derived from mini-stumps grown in sand bed and intermittent flooding trays: a comparative study. New Forests 36(3): 261-271.

34-Shaalan M.N. 2005. Influence of biofertilizers and chicken manure on growth, yield and seeds quality of (Nigella sativa L.) plants. Egyptian Journal of Agricultural Research 83: 811-828.

35-Safikhani F., sharifabadi H., Syadat A., Ashorabadi A., Syednedjad M., and Abbaszadeh B. 2007. The effect of drought on yield and morphologic characteristics Deracoce phalummoldvica L. Journal of Medicinal Plants Research 23(2):183-194. (In Persian with English abstract)

36-Salehi M., Nassiri Mahallati M., and Koocheki A. 2003. Leaf nitrogen and chlorophyll as indicators for salt stress.1-10. (In Persian with English abstract)

37-Winkel- Shirly B. 2002. Biosynthesis of flavonoids and effects on sress. Current Opinion in Plant Biology 5: 218-223.

38-Yadava U. 1989. A rapid and nondestructive method to determine chlorophyll in intact leaves. Horticulture Science 21: 1449-1450.

39-Yordanov I., Velikova V., and Tsoner T. 1999. Influence of drought, high temperature and carbamide cytokinin 4-PU-30 on photosynthetic activity of plants. I. changes in chlorophyll fluorescence quenching. Photosynthetica 37: 447-457.