تحلیلی بر اثرات سامانه‌های آبیاری نوین بر نواحی روستایی (مطالعه موردی: دهستان محمدآباد، شهرستان عنبرآباد)

آب و خاک

مقاله 2، دوره 34، شماره 4 - شماره پیاپی 72، پاییز 1399، صفحه 765-780  

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.v34i4.79864

نویسندگان

سید هادی طیب نیا ؛ سکینه درینی

دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

روند کاهشی میزان منابع آبی در کشور، مسئولان مربوطه را بر آن داشته تا به توسعه سیستم‌های آبیاری نوین در اراضی کشاورزی بویژه در نواحی روستایی اقدام کنند. این اقدامات؛ تاثیرات محتلفی بر زندگی ساکنان این نواحی داشته است. هدف از این تحقیق، بررسی تأثیرات سیستم‌های آبیاری تحت فشار بر نواحی روستایی دهستان محمد آباد است. تحقیق حاضر بر اساس هدف کاربردی و بر اساس روش انجام؛ توصیفی-تحلیلی می‌باشد. جامعه آماری تحقیق، دهستان محمدآباد واقع در شهرستان عنبرآباد است که شامل 15 روستا و 1113 خانوار است. از این میان، 4 روستا (300 خانوار) که در آنها آبیاری تحت فشار به اجرا درآمده است به عنوان نمونه روستایی انتخاب و 50 درصد از خانوارهای آن (150 خانوار) به عنوان نمونه انتخاب شد. جهت گردآوری اطلاعات از دو روش کتابخانه‌ای و پیمایشی (پرسشنامه) استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم‌افزار SPSS و آزمون‌های تی تک نمونه‌ای، ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون استفاده شد. براساس نتایج تحقیق، این سیستم‌ها موجب افزایش 30 تا 70 درصدی تولید محصولات کشاورزی شده‌اند. همچنین اثرات سیستم آبیاری بر معیشت ساکنین روستاها بالاتر از متوسط است (با سطح معنی­داری 000/0) که در میان این اثرات؛ متغیر تأثیر صرفه­جویی در مصرف آب با میانگین 59/4، مهم‌ترین اثرپذیری از سیستم آبیاری را دارد. به علاوه؛ میان دیدگاه مردم نسبت به بهبود تأثیرات آبیاری نوین و بهبود وضعیت اقتصادی؛ رابطه مثبت و معنی‌داری وجود دارد. همچنین متغیرهای افزایش درآمد (0.277)، بازگشت مهاجرین (0.205) و افزایش راندمان تولید (0.178) از میان سایر متغیرها دارای قدرت پیش‌بینی معنی‌دارتری برای تغییر وضعیت روستائیان می‌باشند. متغیر افزایش درآمد با ضریب بتای 0.277 بیشترین تأثیر را بر متغیر وضعیت روستائیان داشته است.

کلیدواژه‌ها

دهستان محمد آباد؛ سامانه های آبیاری نوین؛ عنبر آباد؛ کشاورزان؛ نواحی روستایی

مراجع

1- Ehsani M., and Khalidi H. 2003. Agricultural Water Productivity, National Iranian Irrigation and Drainage Committee Publications. (In Persian)

2- Barghi H., Ghanbari Y., and Ghasemi R. 2014. Socio-economic Impacts of Two Irrigation Systems (Traditional and New) in Farmers' Communities, Case Study of Kahak District in Qom Province, Geography Quarterly 40: 227-207. (In Persian)

3- Peri Pishibar R., Mehrabi M., Salehi I., and Fallahifar L. 2014. Evaluation of the effects of applying modern irrigation methods on sustainable agriculture development, National Conference on Sustainable Agriculture and Rural Development. (In Persian)

4- Piri H., Ansari H., and Parsa M. 2018. Effect on Interaction of Salinity, Drought and China Harvest on Quantitative, Qualitative and Quantitative Efficiency of Forage Sorghum in Subtropical Droplet Irrigation (Case Study: Sistan Plain) 41(1). (In Persian)

5- Todaro M. 1985. Economic Development in the Third World (Translated by Gholamali Farghadi, Tehran, Planning and Budget Organization, Center for Economic Documents. (In Persian)

6- Khorramian M., and Zarifinia N. 2018. Effect of drip irrigation and type irrigation and planted irrigation on yield and productivity of two watermelon cultivars in Khuzestan, Journal of Agricultural Science and Engineering 41. (In Persian)

7- Reyol L. 1996. Irrigation Practical Guide, Translation by Gholamreza Zahtabian, Azar Publishing. (In Persian)

8- Qom Regional Water Authority, Project and Program Department. 2011. (In Persian)

9- Statistical Yearbook of Kerman Province. 2008. (In Persian)

10- Sheybani B., and Kazemi R. 2013. Factors Affecting Public Participation in Using Modern Irrigation Techniques to Reduce Water Consumption for Sustainable Development of the Environment, First National Conference on Water and Agriculture Resource Challenges, Iran Irrigation and Drainage Association, University Islamic Azad University of Khoraskan, Isfahan, Feb. 24, 2013. (In Persian)

11- Zarifian S., Khojasteh H., and Bayat P. 2016. Factors Affecting Drip Irrigation Acceptance by Dairy Farmers in Dashtestan, Journal of Agricultural Economics and Development Research 2-48(4). (In Persian)

12- Abdollahi Ezzatabadi M., and Javan Shah A. 2007. Economic Investigation of the Possibility of Using Modern Methods of Supply and Demand for Water in the Agricultural Sector: A Case Study of Pistachio Areas in Rafsanjan, 20(2): 113-126. (In Persian)

13- Abdolmaleki M., and Chizari M. 2009. The effect of socioeconomic characteristics on farmers' attitudes and information on acceptance and application of pressurized irrigation systems in Lorestan province, Journal of Ecology of Crops (Modern Agricultural Science) 5(15): 77-87. (In Persian)

14- Alizadeh A. 2006. Applied Hydrology Principles. Mashhad: Imam Reza University Press. (In Persian)

15- Farahani H., and Rezaei Rahimi S. 2015. Analysis of the Effects of Application of Modern Irrigation Methods in Sustainable Development of Agricultural Industry, National Conference on Optimum Water Use in Industry, Fall 2015. (In Persian)

16- Fereidouni M.J., and Faraji H. 2016. Effect of Different Irrigation Levels and Methods of Cultivation and Water Use Uses, Quantitative and Qualitative Function of Sweet Corn, Journal of Soil and Water (Agricultural Sciences and Technology) 1(4). (In Persian)

17- Garabaghian M. 1992. Economics, Growth, Development. Volume II, Ney Publication, Tehran. (In Persian)

18- Kalantari K. 2009. Data processing and analysis in socio-economic research using SPSS software, Sharif Publishing. (In Persian)

19- Liaqat A., Alizadeh H., and Sohrabi T. 2014. Evaluation of Development Scenarios of Underwater Pressure Irrigation Systems for Groundwater Resources Using Dynamic Modeling, Journal of Water Resources and Water Conservation 3(4). (In Persian)

20- Mahboubi M.R., Ismaili M., and Yaghoubi J. 2011. Investigating the Constraints and Constraints of the Application of New Irrigation Methods by Farmers: Case of West of Boshroieh County, Southern Khorasan, Journal of Water Management and Irrigation 1(1): 98-87.

21- Iranian Statistics Center, Population and Housing Census. 2016. (In Persian)

22- Momeni M., and Faal Qayyami A. 2010 Surveys Analysis Using SPSS, Ketab Now Publishing.

23- Nazari A., and Manafi Azar R. 2014. Comparative Study of Factors and Barriers to Adoption of New Irrigation Techniques among Farmers (Case Study: Miandoab City), Human Geography Researches, Volume 46, Number 3 (89).

24- Noshadi M., Ghaemi A., and Azizbeygi G. 2012. Technical evaluation of drip irrigation systems in the FARS province, The 4 Iranian Conference on Construction Experiences of Hydraulic Structures and Irrigation and Drainage Network (ICCHID). May.22-23. Karaj, Iran.

25- Abu Hammour S., and Allaham S. 2012. Raising water use efficiency in Jordan Valley farms. Jordan Valley Authority.

26- Acar B., Topak R., and Direk M. 2010. Impacts of pressurized irrigation technologies on efficient water resources uses in semi-arid climate of Konya basin of turkey. International Journal Sustain Water Environment Systematic 1(1): 1-4.

27- Hu Q., Yang Y., Han S., Yang Y., Ai Z., Wang J., and Ma F. 2017. Identifying changes in irrigation return flow with gradually intensified water-saving technology using HYDRUS for regional water resources management. Agricultural Water Management 194: 33–47.

28- Maraseni T.N., Mushtaq S., and Reardon-Smith K. Published 9 July 2012 • 2012 IOP Publishing Ltd, Climate change, water security and the need for integrated policy development: the case of on-farm infrastructure investment in the Australian irrigation sector, Environmental Research Letters, Volume 7, Number 3.

29- Umar B.G., Audu I., and Bashir A.U. 2011. Performance evaluation of bamboo (Oxytenanthera abyssinica) low-cost micro irrigation lateral system. ARPN Journal of Engineering Appoch Science 6(5): 69-73.

30- www.NGDIR.ir . (National Geosciences Database of Iran)