ارزیابی سطوح مختلف آبیاری بر تبخیر تعرق، ضریب گیاهی و عملکرد عناب (Ziziphus jujuba Mill.) در شرایط لایسیمتر

آب و خاک

مقاله 7، دوره 34، شماره 4 - شماره پیاپی 72، مهر 1399، صفحه 847-860   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.v34i4.86329

نویسندگان

محمدهادی راد^* ؛ محمدحسن عصاره؛ محمدرضا وظیفه شناس؛ عبدالرضا کاوند؛ مهدی سلطانی گردفرامرزی

سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی

چکیده

ارزیابی دقیق از میزان تبخیر تعرق (ET) برای اختصاص مقدار مناسب آب و بهبود کارایی مصرف آب برای گیاهانی که با اهداف مختلف کاشت می­شوند، بسیار با اهمیت است. در این راستا، میزان تبخیر تعرق، ضریب گیاهی (Kc)، عملکرد و کارایی مصرف آب در درختان چهار ساله عناب (Ziziphus jujuba Mill.) از طریق آزمایش لایسیمتری در شرایط اقلیمی یزد در سال زراعی 1396-1397 تعیین گردید. آزمایش با استفاده از 18 لایسیمتر در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تیمار آبیاری 100 درصد ظرفیت زراعی (شاهد)، 30  و 60 درصد کم آبیاری ( به ترتیب 70 و 40 درصد ظرفیت زراعی) و در 6 تکرار انجام شد. نتایج بدست آمده نشان داد که تبخیر تعرق، عملکرد و کارایی مصرف آب در درختان چهار ساله، تحت تأثیر میزان رطوبت خاک بوده، بگونه­ای که تیمارهای مختلف رطوبتی از اختلاف معنی­داری برخوردار بودند. میزان تبخیر تعرق سالانه عناب در شرایط اقلیمی یزد در تیمارهای شاهد، 30 و 60 درصد کم آبیاری به ترتیب، 1/828، 1/514 و 0/386 میلی­متر اندازه­گیری شد. بیشترین میزان تبخیر تعرق در هر سه تیمار مربوط به دوره توسعه رشد گیاه از اواخر فروردین تا اوایل تیرماه بود. عملکرد و کارایی مصرف آب، تحت تأثیر تیمارهای کم آبیاری قرار گرفت و کاهش یافت. در مجموع می­توان بیان داشت که هر چند عناب را به عنوان یک گونه دارویی درختی مقاوم به خشکی معرفی کرده­اند، با این وجود تنش آبی بویژه در دوره توسعه رشد که مصادف با گلدهی، تشکیل و رشد اولیه میوه است، به شدت بر عملکرد و کارایی مصرف آب تأثیر منفی دارد. توصیه می­شود برای تعیین نیاز آبی درختان عناب، از ضریب گیاهی (Kc) سالانه 45/0 که از اعمال تیمار شاهد حاصل گردید، استفاده شود.
 

کلیدواژه‌ها

کارایی مصرف آب؛ کم آبیاری؛ میوه؛ نیاز آبی

مراجع

1- Hajar Sh., Malekzadeh shafaroodi S., Ghoss K., and Shahriari F.A. 2010. Evaluation of genetic diversity of Iranian Jujube (Ziziphus spp.) Collections by Marker (ISSR). National Conference on Medicinal Plants, Faculty of Agriculture, Ferdowsi Mashhad University. (In Persian with English abstract)

2- Zargari A. 1996. Medicinal Plants, Volume 1, University of Tehran Publications, Tehran. (In Persian)

3- Hosain Ava S. 2003. Jujube, Extension Journal, Seed and Plant Improvement Institute, 19 p. (In Persian)

4- Mill G.P. 2009. Demonstration of the psychotropic effect of mother tincture of Ziziphus jujuba. Phytotherapie 7(1): 31- 36.

5- FAO. 2013. Jujube; http://www.fao.org/docrep/007/ae017e/ae017-12.htm.

6- Daghighii S., Tehranifar A., Davarinejad G.H., Nakhayi A., Jahanii M., and Malekzadeh Shafaroodii. 2015. The Effect of irrigation period on mycorrhiza rate of Jujube (Ziziphus jujuba Mill). Plant Production Research 21(3): 191-202.

7- Wojdyło A., Carbonell-Barrachina A.A., Legua P., and Hernandez F. 2016. Phenolic composition, ascorbic acid content, and antioxidant capacity of Spanish jujube (Ziziphus jujube Mill.) fruits. Food chemistry 201: 307-314.

8- Ismail S.M., and Almarshadi M.H.S. 2013. Effect of water distribution patterns on productivity, fruit quality and water use efficiency of Ziziphus jujuba in arid regions under drip irrigation system. Journal of Food, Agriculture and Environment 11(1): 373-378.

9- Cui N., Du T., Li F., Tong L., Kang S., Wang M., Liu X., and Li Z. 2009. Response of vegetative growth and fruit development to regulated deficit irrigation at different growth stages of pear-jujube tree. Agricultural Water Management 96(8): 1237-1246.

10- Ma F., Kang S., Li F., Zhang J., Du T., Hu X., and Wang M. 2007. Effect of water deficit in different growth stages on stem sap flux of greenhouse grown pear-jujube tree. Agricultural Water Management 90(3): 190-196.

11- Feng Y., Cui N., Du T., Gong D., Hu X., and Zhao L. 2017. Response of sap flux and evapotranspiration to deficit irrigation of greenhouse pear-jujube trees in semi-arid northwest China. Agricultural Water Management 194: 1-12.

12- Chen D., Wang Y., Liu S., Wei X. and Wang X. 2014. Response of relative sap flow to meteorological factors under different soil moisture conditions in rain fed jujube (Ziziphus jujuba Mill.) plantations in semiarid Northwest China. Agricultural Water Management 136: 23-33.

13- Li J., Liu Y., Fan L., Ai L., and Shan L. 2011. Antioxidant activities of polysaccharides from the fruiting bodies of Zizyphus Jujuba cv. Jinsixiaozao. Carbohydrate Polymers 84(1): 390-394.

14- Cui N., Du T., Kang S., Li F., Zhang J., Wang M., and Li Z. 2008. Regulated deficit irrigation improved fruit quality and water use efficiency of pear-jujube trees. Agricultural Water Management 95(4): 489-497.

15- Rad M.H., Assareh M.H., and Soltani M. 2019. Water requirement and water use efficiency in Eucalyptus flocktoniae Maiden and E. leucoxylon F. Muell. Iranian Journal of Forest and Poplar Research 25(3): 441-451. (In Persian with English abstract)

16- Vaziri J., Salamat A.R., Entesari M.R., Meschi M., Hidari N., and Dehghani Sanich H. 2009. Crop Evapotranspiration (Guidelines for Computing Crop Water Requirements), Published by Arrangement with the Food and Agriculture Organization of the United Nations by Iranian National Committee on Irrigation and Drainage, ISBN: 978-964-6668-69-0, 362P.

17- Xu X., Zhang R., Xue X., and Zhao M. 1998. Determination of evapotranspiration in the desert area using lysimeters. Communications in Soil Science and Plant Analysis 29(1-2): 1-13.

18- Sun H., Shao L., Liu X., Miao W., Chen S., and Zhang X. 2012. Determination of water consumption and the water-saving potential of three mulching methods in a jujube orchard. European Journal of Agronomy 43: 87-95.

19- Adnan S., and Khan A.H. 2009. Effective rainfall for irrigated agriculture plains of Pakistan. Pakistan Journal of Meteorology 6(11): 61-72.

20- Liu S., Wang Y., Wei X., Wei X., Wang X., and Zhang L. 2013. Measured and Estimated Evapotranspiration of Jujube (Ziziphus jujuba) Forests in the Loess Plateau, China. International Journal of Agriculture and Biology 15(5): 811-819.

21- Sun S., Meng P., Zhang J., and Wan X. 2011. Seasonal variation in water use of Ziziphus jujuba in the south aspect of Taihang mountains with deuterium isotope signature. Scientia Silvae Sinicae 47(5): 46-53.

22- Dos Santos T.P., Lopes C.M., Rodrigues M.L., De-Souza C.R., Ricardo-da-Silva J.M., Maroco J.P., Pereira J.S., and Chaves M.M. 2007. Effects of deficit irrigation strategies on cluster microclimate for improving fruit composition of Moscatel field-grown grapevines. Scientia Horticulturae 112(3): 321-330.

23- Cui N., Du T., Li F., Tong L., Kang S., Wang M., Liu X., and Li Z. 2009. Response of vegetative growth and fruit development to regulated deficit irrigation at different growth stages of pear-jujube tree. Agricultural Water Management 96(8): 1237-1246.

24- Fereres E., and Soriano M.A. 2007. Deficit irrigation for reducing agricultural water use. Journal of Experimental Botany 58(2): 147-159.

25- Girona J., Mata M., Goldhamer D.A., Johnson R.S., and DeJong T.M. 1993. Patterns of soil and tree water status and leaf functioning during regulated deficit irrigation scheduling in peach. Journal of the American Society for Horticultural Science 118(5): 580-586.

26- Yoo C.Y., Pence H.E., Hasegawa P.M., and Mickelbart M.V. 2009. Regulation of transpiration to improve crop water use. Critical Reviews in Plant Science 28(6): 410-431.

27- Tavousi M., Kaveh F., Alizadeh A., Babazadeh H., and Tehranifar A. 2015. Effects of drought and salinity on yield and water use efficiency in pomegranate tree. Journal Mater Environment Science 6(7): 1975-1980.

28- Yang H., Du T., Qiu R., Chen J., Wang F., Li Y., Wang C., Gao L., and Kang S. 2017. Improved water use efficiency and fruit quality of greenhouse crops under regulated deficit irrigation in northwest China. Agricultural Water Management 179: 193-204.