بررسی میان‌بارهای سیال در رگه‌های کانی‌سازی مس، کانی‌سازی فلوریت‌-باریت‌، زون دگرسانی و بررسی شرایط رخداد کانی‌سازی در شمال‌غرب گناباد، استان خراسان ‌رضوی

زمین شناسی اقتصادی

مقاله 6، دوره 12، شماره 3 - شماره پیاپی 26، 1399، صفحه 377-397   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/econg.v12i3.71129

نویسندگان

صدیقه زیرجانی زاده^{* 1}؛ محمدحسن کریم پور²؛ سمیه سمیعی¹؛ اعظم انتظاری هرسینی³

¹گروه زمین ‌شناسی، دانشکده علوم، مجتمع آموزش عالی گناباد، گناباد، ایران

²گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

³گروه زمین شناسی، دانشگاه پیام نور، ایران

چکیده

منطقه مورد بررسی در استان خراسان‌ رضوی، شمال‌غرب گناباد و از نظر ساختاری جزو بلوک لوت محسوب می­‌شود. واحدهای سنگی در منطقه شامل سنگ‌های دگرگونی، سنگ­‌های آتشفشانی، دایک‌ها و توده­‌های نیمه­‌عمیق  با ترکیب اسیدی-‌حدواسط و سنگ‌های رسوبی است. زون­‌های دگرسانی شناسایی­‌شده شامل سیلیسی، پروپیلیتیک، آرژیلیک و آرژیلیک پیشرفته است. بررسی میان­‌بارهای سیال در دو منطقه حاوی کانی­‌سازی رگه‌ای مس (کلاته‌نو) و رگه­‌های فلوریت-‌باریت-‌گالن (جنوب­‌شرقی منطقه مورد بررسی) و دو زون دگرسانی کوارتز-سریسیت-پیریت و آرژیلیک (به‌ترتیب در محدوده خاک رس کلاته­‌نو و کائولن باغ‌سیاه و رخ‌سفید) انجام‌شد. دماسنجی در محدوده کانی­‌سازی مس کلاته‌­نو بر روی کانی کوارتز انجام شد. بر اساس تغییرات دمای همگن­‌شدن و شوری، میان­‌بارهای سیال در منطقه مس کلاته­‌نو به دو گروه اصلی تفکیک شد. گروه اول شامل میان‌­بارهای سیال با دمای همگن­‌شدن 260 تا300 درجه سانتی‌گراد و میزان شوری بین 5/1 تا 23/3 درصد وزنی معادل نمک طعام است. گروه دوم میان­‌بارهای سیال با دمای همگن­‌شدن 193 تا 240 درجه سانتی‌گراد، شوری بین 1/4 تا 86/5 درصد وزنی معادل است. بررسی‌های میان­‌بارهای سیال در محدوده کانی­‌سازی فلوریت (با بررسی دماسنجی بر روی کانی فلوریت و باریت)، دارای دمای همگن­‌شدن بین 186 تا  326 درجه سانتی­‌گراد و شوری کمتر از 7 درصد وزنی نمک طعام است. با بررسی میان­‌بارهای سیال بر روی کانی کوارتز در زون دگرسانی کوارتز-سریسیت-پیریت، دو گروه سیال در شکل‌گیری زون دگرسانی شناسایی شدند که شامل سیال با دمای همگنی بین 289 تا 354 درجه سانتی­‌گراد، شوری 86/10 تا 98/10 درصد وزنی نمک طعام و سیال با دمای همگن‌­شدن بین 266 تا  337درجه سانتی­‌گراد، شوری 7/11 تا 07/13 درصد وزنی نمک طعام است. زون آرژیلیک دمای همگن­‌شدن بین 186 تا 326 درجه سانتی­‌گراد دارد. طیف حرارتی به­‌دست آمده از این کانی­‌سازی‌­ها مشابه سیستم­‌های اپی­ترمال است.

کلیدواژه‌ها

میان بارهای سیال‌؛ کانی سازی؛ دگرسانی؛ شمال‌ غرب گناباد؛ بلوک لوت

مراجع

Alavi, M., 1991. Sedimentary and structural characteristics of the Paleo–Tethys remnants in northeastern Iran. Geological Society of American Bulltin, 103(8): 983–992.

Arjmandzadeh, R., Karimpour, M.H., Mazaheri, S.A., Santos, J.F., Medina, J.M. and Homam, S.M., 2011. Sr–Nd isotope geochemistry and petrogenesis of the Chah-Shaljami granitoids (Lut block, eastern Iran). Journal of Asian Earth Sciences, 41(3): 283–296.

Berberian, M., 1981. Towards a paleogeography and tectonic evaluation of Iran. Canadian Journal of Earth Sciences, 18(2): 210–265.

Bodnar, R.J., 1993. Revised equation and table for determining the freezing point depression of H₂O–NaCl solutions. Geochimica et Cosmochimica Acta, 57(3): 683–684.

Brown, P.E. and Lamb W.M., 1989. P-V-T properties of fluids in the system H₂O+CO₂+NaCI: New graphical presentations and implications for fluid inclusion studies. Geochimica et Cosmochimica Acta, 53(6): 1209–1221.

Frantz, J.D., Popp, R.K. and Hoering, T.C., 1992. The compositional limits of fluid immiscibility in the system H₂O-NaCl-CO₂ as determined with the use of synthetic fluid inclusions in conjunction with mass spectrometry. Chemical Geology, 98(2–3):237–255.

Goldstein, R.H. and Reynolds, T.J., 1994. Systematics of fluid inclusions in diagenetic materials. Society for Sedimentary Geology, Society of Economic Paleontologists and Mineralogists Short Course 31, Tulsa, Oklahoma, 199 pp.

Haas, J.L., 1971. The effect of salinity on the maximum thermal gradient of a hydrothermal system at hydrostatic pressure. Economic Geology, 66(6): 940–946.

Hall, W.E., Friedman, I. and Nash, J.T., 1974. Fluid inclusion and light stable isotope study of the Climax molybdenum deposits, Colorado. Economic Geology, 69(6): 884–901.

Hall, G.E.M., Vaive J.E., Beer R. and Hoashi M., 1996. Phase selective leaches for use in exploration geochemistry. In: G.F. Bonham-Carter, A.G. Galley and G.E.M. Hall (Editors), EXTECH I: a multidisciplinary approach to massive sulphide research in the Rusty Lake-Snow Lake greenstone belts, Manitoba, Geological Survey of Canada, Bulletin, 426, pp. 169–200.

John, D.A., Ayuso, R.A., Barton, M.D., Blakely, J.M., Bodnar, J.R., Dilles, H.J., Gray, F., Graybeal, T.F., Mars, C.J.,  McPhee, K.D., Seal, R.S., Taylor, D.R. and Vikre G.P., 2010. Porphyry copper deposit model. In: D.A. John (Editor), Rolla, MO: U.S. Geological Survey, Scientific Investigation Report 2010–5070–B, 186 pp.

Karimpour, M.‌H., Malekzadeh Shafaroodi, A., Mazaheri, S.A. and Heydariyan, M.R., 2007. Magmatism and different mineralization of Cu-Sn-W in Lut Block. 15th Congress of Crystallography and Mineralogy of Iran, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran.

Karimpour, M.H., Malekzadeh Shafaroudi, A., Stern, C.R. and Farmer, L., 2012. Petrogenesis of Granitoids, U–Pb zircon geochronology, Sr–Nd isotopic characteristic, and important occurrence of Tertiary mineralization within the Lut Block, eastern Iran. Journal of Economic Geology, 4(1): 1–27. (in Persian with English abstract)

Karimpour, M.H., Stern C.R., Farmer, L., Saadat, S. and Malekezadeh Shafaroodi, A., 2011. Review of age, Rb-Sr geochemistry and petrogenesis of Jurassic to Quaternary igneous rocks in Lut Block, Eastern Iran, Geopersia, 1(1): 19–36.

Malekzadeh Shafaroudi, A., 2009. Geology, mineralization, alteration, geochemistry, Microthermometry, radioisotope and Petrogenesis of intrusive rocks copper-gold porphyry Maherabad and Khopik. Ph.D. Thesis, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran, 535 pp. (in Persian with English abstract)

Malekzadeh Shafaroudi, A., Karimpour, M.H. and Golmohammadi, A., 2013. Zircon U– Pb geochronology and petrology of intrusive rocks in the C-North and Baghak districts, Sangan iron mine, NE Iran. Journal of Asian Earth Sciences, 64(5): 256–271.

Malekzadeh Shafaroudi, A., Karimpour, M.H. and Stern, C.R., 2015. The Khopik porphyry copper prospect, Lut Block, Eastern Iran: Geology, alteration and mineralization, fluid inclusion, and oxygen isotope studies. Ore Geology Reviews, 65(2): 522–544.

Moradi M., Karimpour M.H. and Salati A., 2011. Geology and geochemistry of intrusive rocks of eastern Najm Abad (Gonabad). Journal of Advanced Applied Geology, 1‌(1): 1–10. (in Persian with English abstract)

Najafi, A., Karimpour, M.H., Ghaderi, M., Stern, Ch. and Farmer, L., 2014. U-Pb zircon geochronology, Rb-Sr and Sm-Nd isotope geochemistry, and petrogenesis of granitiod rocks at Kaje prospecting area, northwest Ferdows: Evidence for upper Cretaceous magmatism in Lut block. Journal of Economic Geology, 6(4): 107–135. (in Persian with English abstract)

Richards, J.P., Spell, T., Rameh, E., Razique, A. and Fletcher, T., 2012. High Sr/Y magmas reflect arc maturity, high magmatic water content, and porphyry Cu ± Mo ± Au potential: examples from the tethyan arcs of central and eastern Iran and western Pakistan. Economic Geology, 107(22): 295–332.

Roedder, E., 1984. Fluid inclusions. In: P.A. Ribbe (Editor), Reviews in Mineralogy.  Mineralogical Society of America, Virginia, 646 pp.

Roedder, E., 1992. Fluid inclusion evidence for immiscibility in magmatic differentiation. Geochimica et Cosmochimica Acta, 56(1):5–20.

Samiee S., Ghaderi M. and Zirjanizadeh S., 2020. Geochemistry, Fluid Inclusion and Sulfur Isotopes Studies of Hydrothermal Breccia Gold Mineralization in the Khunik Area, Khorasan Jonoubi Province (Iran). Journal of Economic Geology, 11(3):‌ 473‌–‌495. (in Persian with English abstract)

Samiee S. and Zirjanizadeh S., 2019. Geology, mineralogy and geochemistry of Koodakan 2 prospecting area,   South of Birjand, East of Lut Block. Journal of Economic Geology, 11(2): 339–355. (in Persian with English abstract)

Shepherd, T.J., Rankin A.H. and Alderton, D.H.M., 1985. A practical guide to fluid inclusion, Blackie & Sons, Glasgow, 239 pp.

Zirjanizadeh, S., 2015. Mineralogy, Geochemistry and Petrogenesis of igneous rocks northeast Gonabad, Ph.D. Thesis, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran, 259 pp. (in Persian with English abstract)

Wilkinson, J. J., 2001., Fluid inclusions in hydrothermal ore deposits, Lithos, 55(1–4): 229–272.

Whitney, D.L. and Evans, B.W., 2010. Abbreviations for names of rock-forming minerals. American Mineralogist, 95(1): 185–187.

Van den Kerkhof, A.M. and Hein, U.F., 2001. Fluid inclusion petrography. Lithos, 55(1–4): 27–47.