ارزیابی مقاومت و حساسیت ارقام مختلف خیار (Cucumis sativus) نسبت به مگس جالیز Dacus ciliatus (Diptera: Tephritidae)

پژوهش های حفاظت گیاهان ایران

مقاله 2، دوره 34، شماره 4 - شماره پیاپی 50، دی 1399، صفحه 413-422   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jpp.2020.32805.0

نویسندگان

معصومه پایدار¹؛ ناصر معینی نقده^{* 2}؛ فرزاد جلیلیان³؛ عباسعلی زمانی⁴

¹دانشجوی دکتری، گروه گیاه‌پزشکی، دانشکده علوم و مهندسی کشاورزی، دانشگاه رازی، کرمانشاه

²استادیار گروه گیاه‌پزشکی، دانشکده علوم و مهندسی کشاورزی، دانشگاه رازی، کرمانشاه

³استادیار، گروه گیاه‌پزشکی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه، ایران

⁴دانشیار گروه گیاه‌پزشکی، دانشکده علوم و مهندسی کشاورزی، دانشگاه رازی، کرمانشاه

چکیده

مگس جالیز، Dacus ciliatus Loew (Diptera: Tephritidae) از مهم‌ترین آفات محصولات جالیزی در ایران و جهان است که لارو آن با تغذیه از میوه باعث کاهش عملکرد و بازار‌پسندی محصول می‌شود. در این آزمایش خصوصیات فیزیکی و بیوشیمیایی مرتبط با مقاومت در شش رقم مختلف خیار شامل هایک، سورینا، ماکسیموس، کیش، چنبر و یک رقم محلی کرمانشاه اندازه‌گیری و تأثیر هر یک از این صفات در میزان آلودگی و تراکم لارو در میوه تعیین شد. ارقام بررسی شده در این پژوهش، به ترتیب از حساسیت کم به زیاد در چهار گروه قرار گرفتند. رقم هایک حساسیت کم (درصد آلودگی و تراکم لارو کمتر)، ارقام سورینا، کیش و ماکسیموس نسبتاً حساس، چنبر حساس و خیار محلی کرمانشاه بسیار حساس به مگس جالیز بودند. محتویات فنل (001/0 > ; Pvalue77/0 - = r)، تانن (001/0 > ; Pvalue89/0 - = r)، آلکالوئیدهای کل (001/0 > ; Pvalue93/0 - = r) و فلاونوئید (001/0 > ; Pvalue87/0 - = r) از لحاظ آماری با درصد آلودگی میوه همبستگی منفی معنی‌داری داشت. درصد آلودگی میوه با طول (01/0 > ; Pvalue55/0 = r)، قطر (001/0 > ; Pvalue48/0 = r)، تراکم تریکوم پوست (001/0 > ; Pvalue81/0 = r) و ضخامت پوست میوه (001/0 > ; Pvalue87/0 = r)، همبستگی مثبت معنی‌داری داشت. بررسی ارتباط بین هر یک از ترکیبات بیوشیمیایی میوه با میزان آلودگی و تراکم لارو نشان داد که 50/86 درصد تغییرات میزان آلودگی و 70/63 درصد تغییرات تراکم لارو در ارقام آزمایش شده مربوط به ترکیب آلکالوئید است بنابراین آلکالوئید یکی از منابع مهم بروز مقاومت نسبت به مگس جالیز است. از میان خصوصیات فیزیکی اندازه‌گیری شده تراکم تریکوم پوست میوه بیشترین تأثیر را روی تغییرات میزان آلودگی (30/75) و تراکم لارو (40/61) نشان داد. کشاورزان می‌توانند با استفاده از رقم هایک که نسبت به سایر ارقام کمتر مورد پذیرش مگس جالیز است محصولی با باقیمانده کمتر سموم را تولید کنند.

کلیدواژه‌ها

خیار؛ خصوصیات ظاهری؛ خصوصیات بیوشیمیایی؛ مگس جالیز؛ مقاومت

مراجع

1- Arimura G.-I., Matsui K., and Takabayashi J. 2009. Chemical and molecular ecology of herbivore-induced plant volatiles: proximate factors and their ultimate functions. Plant Cell Physiology 50(5): 911-923.

2- Barbehenn R.V., and Constabel C.P. 2011. Tannins in plant–herbivore interactions. Phytochemistry 72(13): 1551-1565.

3- Ebrahimzadeh M., Pourmorad F., and Bekhradnia A. 2008. Iron chelating activity, phenol and flavonoid content of some medicinal plants from Iran. African Biotechnology 7(18): 3188-3192.

4- Gogi M.D., Ashfaq M., Arif M.J., and Khan M.A. 2009. Screening of bitter gourd (Momordica charantia) germplasm for sources of resistance against melon fruit fly (Bactrocera cucurbitae) in Pakistan. International Journal of Agriculture Biology 11: 746-750.

5- Gogi M., Ashfaq M., Arif M., Sarfraz R., and Nawab N.J.C.P. 2010. Investigating phenotypic structures and allelochemical compounds of the fruits of Momordica charantia L. genotypes as sources of resistance against Bactrocera cucurbitae (Coquillett)(Diptera: Tephritidae). 29(8): 884-890.

6- Haldhar S.M., Bhargava R., Choudhary B., Pal G., and Kumar S. 2013. Allelochemical resistance traits of muskmelon (Cucumis melo) against the fruit fly (Bactrocera cucurbitae) in a hot arid region of India. Phytoparasitica 41(4): 473-481.

7- Haldhar S.M., Choudhary B., Bhargava R., and Meena S. 2015a. Antixenotic and allelochemical resistance traits of watermelon against Bactrocera cucurbitae in a hot arid region of India. Florida Entomologist 98: 827-834.

8- Haldhar S.M., Choudhary B., Bhargava R., and Gurjar K. 2015b. Host plant resistance (HPR) traits of ridge gourd (Luffa acutangula (Roxb.) L. against melon fruit fly,(Bactrocera cucurbitae (Coquillett)) in hot arid region of India. Scientia Horticulturae 194: 168-174.

9- Haldhar S., Samadia D., Bhargava R., and Singh D. 2017. Host plant genotypes determine bottom-up effect of Cucumis melo var. callosus against melon fruit fly. Crop protection 98: 157-165.

10- Hanley M.E., Lamont B.B., Fairbanks M.M., and Rafferty C.M. 2007. Plant structural traits and their role in anti-herbivore defence. Perspectives in Plant Ecology, Evolution Systematics 8(4): 157-178.

11- Horwitz W. 1975. Official methods of analysis. Association of Official Analytical Chemists Washington, DC.

12- Javadzadeh M. 2001. Cucurbitacin fly, Iranian Research Institute of plant protection, p. 14. (In Persian)

 13- Muhammad R., Abdul G., and Muhammad A. 2008. Population dynamics of whitefly (Bemisia tabaci) on cultivated crop hosts and their role in regulating its carry-over to cotton. International Journal of Agriculture Biology 10(5): 577-580.

14- Makkar H.P. 2003. Quantification of tannins in tree and shrub foliage: a laboratory manual. Springer Science & Business Media.

15- Mithöfer A., and Boland W. 2012. Plant defense against herbivores: chemical aspects. Annual review of plant biology 63: 431-450.

16- Nath P. 1966. Varietal resistance of gourds to the fruit fly. Indian Journal of Horticulture 23: 69-78.

17- Ode P.J. 2006. Plant chemistry and natural enemy fitness: effects on herbivore and natural enemy interactions. Annu. Rev. Entomol. 51: 163-185.

18- O’connor B.P. 2000. SPSS and SAS programs for determining the number of components using parallel analysis and Velicer’s MAP test. Behavior Research Methods, Instruments, Computers 32(3): 396-402.

19- Panda N., and Khush G. 1995. Host plant resistance to insects. CAB international

20- Pezhman H. 1996. Survey of Biology and Distribution Areas of cucurbitacin fly in Hormozgan Province. Iranian Research Institute of Plant Protection.

21- Weems H.V. 2015. Lesser Pumpkin Fly, Ethiopian Fruit Fly, Cucurbit Fly, Dacus ciliatus (Loew)(Insecta: Diptera: Tephritidae). Available in: http://entnemdept.ifas.ufl.edu/creatures (visited 10 September 2018).