ردیابی مقوله‌های آیین نگارش و درست‌نویسی در دانش‌های بلاغی

جستارهای نوین ادبی

مقاله 5، دوره 53، شماره 3 - شماره پیاپی 210، آبان 1399، صفحه 73-91   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jls.2020.39340

نویسنده

محبوبه همتیان^*

استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان

چکیده

در هر زبانی مجموعه‌ای از اصول و قواعد برای درست‌نویسی وجود دارد که در سطوح مختلف برای واژه‌گزینی، واژه‌سازی و جمله‌بندی‌ها تنظیم شده است. این قواعد باتوجه‌به ماهیت زبان‌های مختلف شناور است و کاملاً متناسب با ویژگی‌های هر زبانی تدوین می‌شود. در مواجهه با این قواعد سؤالی که به ذهن متبادر می‌شود، تأمل در پیشینه و سابقة این قواعد در دانش‌های ادبی گذشته است. با تأمل در این دانش‌ها مشخص می‌شود اصولی که برای فصیح و بلیغ بودن کلام در بلاغت سنتی مطرح می‌شود، ازنظر ماهیت بیشترین سنخیت و تناسب را با اصول و قواعد نگارشی دارد. در پژوهش حاضر با پرداختن به این مسئله، مشخص شد این مباحث ذیل تعریف فصاحت و بلاغت و به صورت خاص در مبحث عیوب فصاحت و بعضی از مباحث علم معانی قابل بحث است و حتی با عنایت به اصول بلاغی می‌توان الگو و مبنای دقیق‌تری برای قواعد نگارش طراحی کرد.

کلیدواژه‌ها

نگارش و ویرایش؛ واژه‌گزینی؛ شرایط فصاحت و بلاغت؛ علم معانی

سایر فایل های مرتبط با مقاله

چکیده لاتین 5.pdf

مراجع

آقاحسینی، حسین؛ میرباقری فرد، سیدعلی‌اصغر. (بهار 1387). «نقد و تحلیل مقدمه کتاب‌های بلاغی (فصاحت کلمه)». مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان. ش 23. صص 1-18.

اصول و ضوابط واژه‌گزینی. (1388). مصوب فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی. ویرایش سوم.

باطنی، محمدرضا. (1377). نگاهی تازه به دستور زبان فارسی. چ 7. تهران: آگه.

تفتازانی، سعدالدین مسعود بن عمر. (1383). مختصرالمعانی. چ 8. قم: دارالفکر.

‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تقوی، سیدنصراله. (1363). هنجار گفتار. چ 2. اصفهان: فرهنگسرای اصفهان.

جاحظ، ابی‌‌عثمان. (1998م.). البیان ‌‌و‌‌التبیین. حققه و شرحه حسن السندوبی. بیروت: دارالفکر.

حجتی‌زاده، راضیه. (1394). «بوطیقای کاربردشناختی شباهت‌ها و تفاوت‌های علم معانی (بلاغت) و نظریۀ کاربردشناسی زبانی». فصلنامه مطالعات نظریه و انواع ادبی. دانشکده ادبیات دانشگاه حکیم سبزواری. سال 1. ش 1. صص 91-115.

خطیب قزوینی، جلال‌‌الدین. (1405ه.). الإیضاح. قم: دارالکتاب الإسلامی.

. (1350ه). التلخیص. الطبعه‌‌الثانی. ضبط و شرح عبدالرحمن البرقوقی. دارالفکرالعربی.

خفاجی، ابن‌‌سنان. (1953م.). سرّالفصاحه. صححه و علق علیه: عبدالمتعال الصعیدی. مصر: مکتبه و مطبعه محمدعلی صبیح و اولاده.

ذوالفقاری، حسن. (1398). آموزش ویراستاری و درست‌نویسی. چ 4. تهران: علم.

. (1395). آیین نگارش و ویرایش. تهران: فاطمی.

روستایی، حسین. (پاییز 1392). «فصاحت کلام از منظر بلاغت فارسی و عربی (نگاهی انتقادی به دو مقوله «تنافرکلام» و «تتابع اضافات»)». لسان مبین. دورۀ 5. ش 13. صص 40-57.

سارلی، ناصرقلی. (زمستان 1390). «بازاندیشی چهارچوب نظری فصاحت». نقدادبی. سال 4. ش 14. ص 31-50

. (1387). زبان فارسی معیار. تهران: هرمس.

سیدان، الهام. (1397). «کاربست الگوی فصاحت کلمه در فرایند واژه‌گزینی در نگارش». فنون ادبی. سال 10. شماره 3 (پیاپی 24). صص 1-16.

سیدی، سیدحسین. (بهار 1378). «نقد مبانی فصاحت (رویکرد زبان‌شناختی)». مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد. ش 160. صص 125-136.

سمیعی (گیلانی)، احمد. (1389). نگارش و ویرایش. ویراست دوم. چ 11. تهران: سمت.

سید قاسم، لیلا. (1396). بلاغت ساختارهای نحوی در تاریخ بیهقی. تهران: هرمس.

شمیسا، سیروس .(1386). معانی. ویراست دوم.تهران: میترا.

صدقی، حامد و همکاران. (1391). «رابطه علم معانی با سبک‌شناسی». لسان مبین. سال سوم. دوره جدید. ش 8. صص 159‑177.

صلح‌جو، علی. (1398). نکته‌های ویرایش. ویراست دوم. چ 6. تهران: مرکز.

عبدالقادر حسین. (1405ه.). فن‌‌البلاغه. الطبعه الثانیه. عالم‌‌الکتب.

عسکری، ابی‌‌هلال. (1371ه). الصناعتین. تحقیق علی محمدالبجاوی. محمدابوالفضل ابراهیم. دارالاحیاء الکتب‌‌العربیه.

فرشیدورد، خسرو. (1387). مسئله درست و غلط، نگارش و پژوهش در زبان فارسی. تهران: سخن.

القیروانی، ابن‌‌رشیق. (1424ه). العمده. تحقیق دکتر عبدالحمید هندوانی. صیدا. بیروت: المکبته العصریه.

میرعمادی، سیدعلی. (1379). مجموعه مقالات چهارمین کنفرانس زبان‌شناسی نظری و کاربردی. تهران: دانشگاه علامه.

محمدی‌فر، محمدرضا. (1386). شیوه‌نامه ویرایش؛ نقطه‌گذاری. چ 4. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

میهنی، محمدبن عبدالخالق. (1389). آیین دبیری. تهران: نشر دانشگاهی.

ناتل خانلری، پرویز. (1377). تاریخ زبان فارسی. چ 6. تهران: فردوس.

نیکوبخت، ناصر. (1395). مبانی درست‌نویسی زبان فارسی معیار. چ 5. تهران: چشمه.

وحیدیان کامیار، تقی. (1384). «آیا پاسخ موسی کلام بلاغی است؟». نامه فرهنگستان. سال 7. ش 2 (پیاپی 26). صص 46-58.

هاشمی، احمد. (1383). جواهرالبلاغه. قم: انتشارات اسماعیلیان.

همایی، جلال‌‌الدین. (1373). معانی و بیان. چ 2. به کوشش ماهدخت‌بانو همایی. تهران: نشر هما.