ارزیابی آسیب پذیری لرزه ای فضاهای شهری با کاربست تئوری کاتاستروف (مورد: شهر ورزقان)

جغرافیا و مخاطرات محیطی

دوره 9، شماره 3 - شماره پیاپی 35، پاییز 1399  

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geoeh.2020.67013.0

نویسندگان

پریچهر مصری علمداری ¹؛ منصور خیری زاده آروق²

¹دانشگاه پیام نور

²دانشگاه تبریز

چکیده

هدف اصلی پژوهش حاضر ارائه یک روش شناسی برای ارزیابی سریع آسیب­ پذیری فضاهای شهری نسبت به زلزله می ­باشد. بسیاری از متغیرهای موثر بر آسیب ­پذیری لرزه­ ای شهرها از ماهیت مکانی برخوردارند و از اینرو استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی در ترکیب و یکپارچه نمودن این متغیرها می ­تواند به نتایج مطلوبی منجر شود. با این حال، یکی از مهم ­ترین مسائل روی­ هم­ گذاری لایه ­ها در سیستم اطلاعات جغرافیایی مربوط به عدم قطعیت­ های وزن­ دهی و تصمیم ­گیری می­ باشد. در تحقیق حاضر سعی شد که با استفاده از توابع تئوری کاتاستروف اینگونه عدم قطعیت­ ها تا حد زیادی تعدیل شوند. در تئوری کاتاستروف، اهمیت هر یک از متغیرها از طریق مکانیسم درونی سیستم محاسبه می­ شود. در واقع، استفاده از رویکرد مذکور باعث تکرارپذیری نتایج مدل می­ گردد که مزیتی قابل توجه به شمار می ­رود. ارزیابی آسیب ­پذیری لرزه­ ای شهر ورزقان با استفاده از توابع تئوری کاتاستروف نشان می­ دهد که بالغ بر 9 درصد از محدوده قانونی شهر در کلاس آسیب ­پذیری بسیار زیاد و 12 درصد آن در کلاس آسیب ­پذیری زیاد واقع شده است. در این رابطه، بخش عمده ­ای از مرکز شهر ورزقان در برابر زلزله از آسیب ­پذیری بالایی برخوردار است. تراکم بالای مسکونی و ساختمانی، کیفیت پایین ساختمان­ ها، قدمت بالا و مصالح نامطلوب بناها،  محصورشدگی و کمبود فضاهای باز شهری، لیتولوژی و زیربنای سست، عدم دسترسی مطلوب به  خدمات بیمارستانی و آتشنشانی و غیره منجر به افزایش آسیب پذیری این بخش از شهر شده است­

کلیدواژه‌ها

آسیب پذیری؛ زلزله؛ تئوری کاتاستروف؛ GIS؛ شهر ورزقان

مراجع