پهنه‌بندی آسیب‌پذیری لرزه‌ای با استفاده از مدل WASPAS و سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعۀ موردی: شهر ارومیه)

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقاله 5، دوره 9، شماره 3 - شماره پیاپی 35، آذر 1399، صفحه 79-97   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geoeh.2020.67015.0

نویسندگان

سارا بهشتی فر^{* 1}؛ ستار صحرایی²

¹- استادیار گروه نقشه برداری، دانشکده عمران، دانشگاه تبریز،تبریز، ایران

²دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی ژئودزی دانشگاه تبریز

چکیده

زلزله از جمله مخاطراتی است که به دلیل ماهیت غیرمنتظره‌اش، خسارت‌های جانی و مالی فراوانی بر جای می‌گذارد. هر چند برای پیشگیری از وقوع زلزله راهی وجود ندارد ولی می‌توان با راهکارهایی همچون پهنه‌بندی و شناسایی مناطق آسیب‌پذیر، خسارت‌های ناشی از  آن را تا حدّی کاهش داد. هدف این پژوهش تهیه نقشه پهنه‌بندی آسیب‌پذیری شهر ارومیه در برابر زلزله می‌باشد. برای این منظور، معیارهای مؤثر شناسایی و اهمیت نسبی آنها با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی، مشخص شدند. پهنه‌بندی با استفاده از روش تلفیقی جمع و ضرب وزنی (WASPAS)، به‌عنوان یکی از روش­های جدید تصمیم‌گیری چند‌معیاره، در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی انجام گردید. کل شهر ارومیه از نظر آسیب‌‌پذیری در برابر زلزله به پنج کلاس کلی آسیب‌پذیری بسیار بالا، آسیب‌پذیری بالا، آسیب‌پذیری متوسط، آسیب‌پذیری پایین و آسیب‌پذیری بسیار پایین تقسیم گردید. مناطق با آسیب‌پذیری بسیار بالا، حدود 21 درصد از کل منطقه را پوشش می‌دهند. مقایسه نتایج به‌دست‌آمده از روش WASPAS با روش متداول جمع وزنی(WS) نشان می‌دهد که در روشWASPAS، مناطق بیشتری به‌عنوان مناطق با آسیب‌پذیری بسیار بالا شناسایی شده‌اند.

کلیدواژه‌ها

زلزله؛ وزن‌دهی؛ پهنه‌بندی؛ WASPAS؛ سیستم اطلاعات جغرافیایی

سایر فایل های مرتبط با مقاله

5-beheshtifar-Revised2.pdf

مراجع

ابراهیم زاده، عیسی؛ کاشفی، دیمن؛ 1394. ارزیابی آسیب­پذیری محله­های شهری در برابر زلزله (نمونه موردی: شهر پیرانشهر. نشریه برنامه­ریزی فضایی. دوره 5. شماره1. 1-25.

احدنژاد، محسن؛ زلفی، علی؛ نوروزی، محمدجواد؛ جلیلی، کریم؛ 1390. ارزیابی آسیب‌پذیری اجتماعی شهرها در برابر زلزله نمونه موردی (شهر خرمدره). فصلنامه جغرافیایی چشم انداز زاگرس. دوره 3. شماره 7. 81-98.

پورموسوی، سید موسی؛  شماعی، علی؛ احدنژاد، محسن؛ 1393. ارزیابی آسیب­پذیری ساختمانهای شهر با مدل فازی AHP و GIS مطالعه موردی منطقه 3 شهرداری تهران. فصلنامه علمی و پژوهشی جغرافیا و توسعه. شماره34. 117-132.

حاتمی نژاد، حسین؛ بذرافکن شهرام؛ ابراهیمی، محمد؛ 1393. تحلیل میزان آسیب­پذیری مسکن شهری در مواقع بروز مخاطرات محیطی (زلزله) با استفاده تکنیک‌های تلفیقی MCDMو GIS مطالعة موردی: منطقه 6 شهر تهران. نشریه جغرافیا و محیط پایدار. دوره 4. شماره 13. 1-11.

حبیبی، کیومرث؛ جوانمردی، کومار؛ 1392. تحلیل ناپایداری بافت‌های شهری و پهنه بندی میزان آسیب پذیری در برابر زلزله با استفاده از GISوAHP ، نمونه موردی: بخشی از هسته مرکزی شهر سنندج. آرمانشهر. دوره 6. شماره 11. 293-305.

 حسینی خواه، حسین؛ ضرابی، اصغر.(1398. شناسایی پهنه‌های لرزه خیز شهر لیکک مرکز شهرستان بهمئی در استان کهگیلویه و بویراحمد. نشریه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی. تابستان 1398 شماره 2. 147-164.

شکور، علی؛ 1394. مطالعه تطبیقی روش‌های چند شاخصه جهت اولویت بندی استقرار مراکز ICT مطالعه موردی بخش فورگ شهرستان داراب. مجله پزوهش و برنامه ریزی روستایی. سال 4 و شماره 4. 211-224.

علوی، سید علی؛ حسینی، سید مصطفی؛ بهرامی، فریبا؛ عاشورلو، مهراب؛ 1395. ارزیابی میزان آسیب پذیری بافتهای شهری با استفاده از ANP  و GIS (مطالعه موردی: شهر سمیرم(. اطالاعات جغرافیایی. دوره25. شماره 100. 129-146.

طبیبیان، منوچهر؛ مظفری، نگین؛ 1397. ارزیابی آسیب‌پذیری بافت‌های مسکونی در برابر زلزله و راهکارهای کاهش آسیب‌پذیری مطالعه موردی: منطقه شش شهرداری تهران. مطالعات شهری. 27. 93-112.

فرجی، امین؛ آروین، محمود؛ آتش افروز، نسرین؛ 1397. بررسی تاب‌آوری منطقه‌ای، شهرستان‌های استان خوزستان با استفاده از تکنیک آنتروپی شانون. نشریه آمایش سرزمین تابستان 1397دوره 10 شماره 1. 1-29.

فلاح علی آبادی، سعید؛ گیوه چی، سعید؛ اسکندری، محمد؛ سرسنگی، علیرضا؛ 1392. ارزیابی آسیب پذیری بافت تاریخی شهرها در برابر زلزله با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی و سیستم اطلاعات جغرافیایی. مدیریت بحران. 2(1). 5-13.

فلاحی،فرهاد؛ چاره جو، فرزین؛ 1398. ارزیابی و پهنه‌بندی آسیب‌پذیری لرزه‌ای بافت فرسوده مرکزی شهر سنندج با ملاحظات پدافند غیرعامل. با استفاده از مدل IHWP وGIS. مطالعات ساختار و کارکرد شهری. دوره 6. شماره 21. 85-109.

قنبری، ابولفضل؛ زلفی، علی؛ 1393. ارزیابی آسیب­پذیری شهری در برابر زلزله با تاکید بر مدیریت بحران در شهر کاشمر. نشریه تحلیل فضایی مخاطرات فضایی. سال اول. شماره چهارم. 59-74.

مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن(1378). آیین‌نامه طراحی ساختمان‌ها در برابر زلزله (استاندارد 2800).

ملکی، سعید؛ مودت، الیاس؛ فیروزی، محمدعلی؛ 1393. ارزیابی و رتبه بندی آسیب پذیری اجتماعی شهرها در برابر زلزله با مدل TOPSIS و GIS (نمونه موردی شهر یزد).  برنامه‌ریزی و آمایش فضا. دوره 18. شماره 3 (پیاپی 85). ۹۹-۱۲۴.

نصیری، علی؛ 1395. ارزیابی آسیب­پذیری شهر ارومیه در برابر زلزله با استفاده از روش AHP پارامترهای در محیط GIS. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. سال شانزدهم. شماره 40. 90-113.

نظم فر، حسین؛ علوی، سعیده؛ 1397. ارزیابی آسیب پذیری ساختمان‌های شهری در برابر شدت‌های مختلف زلزله مطالعه موردی: منطقه 9 شهرداری تهران. سپهر. دوره 27. شماره 108. ۱۶۵ – ۱۸۱.

هاشمی، مهدی؛ آل شیخ، علی اصغر؛  ملک، محمدرضا؛ 1393. پهنه بندی آسیب پذیری زلزله به کمک GIS مطالعه موردی شهر تهران. علوم و تکنولوژی محیط زیست. دوره  16. 305-313.

 

Al-Dogom D, Schuckma K, Al-Ruzouq R. 2018. Geostatistical Seismic Analysis and Analysis Hazard Assessment, UNITED ARAB EMIRATES. International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences XLII-3W4: 29–36.

Alizadeh M, Ngah I, Hashim M, Pradhan B, Pour AB. 2018. A Hybrid Analytic Network Process and Artificial Neural Network (ANP-ANN) Model for Urban Earthquake Vulnerability Assessment. Remote Sensing 10: 975.

Barbat A H, Carreño ML, Pujades LG, Lantada N, Cardona OD, Marulanda MC.2010. Seismic vulnerability and risk evaluation methods for urban areas. A review with application to a pilot area, Structure and Infrastructure Engineering 6:1-2: 17-38.

Erden T, Karaman H. 2012. Analysis of earthquake parameters to generate hazard maps by integrating AHP and GIS for K¨uc¨ukc¸ekmece region, Natural Hazards and Earth System Sciences 12: 475–483.

Jena R, Pradhan B, Beydoun G. 2020. Earthquake vulnerability assessment northera sumatra province by using a multi-criteria decision-making model, International Journal of Disaster Risk Reduction (46): 1-28.

Karimzadeh S, Miyajima M, Hassanzadeh R, Amiraslanzadeh R, Kamel B. 2014. A GIS-based seismic hazard, building vulnerability and human loss assessment for the earthquake scenario in Tabriz. Soil Dynamics and Earthquake Engineering 66: 263-280.

Moradi M, Delavar MR, Moshiri BA. 2017. GIS-based multi-criteria analysis model for earthquake vulnerability assessment using Choquet integral and game theory. Natural Hazards 87: 1377–1398.

Ningthoujam MC, Nanda R P. 2018. A GIS System Integrated with Earthquake Vulnerability Assessment of RC Building. Structures 15: 329-340.

Nyimbili PH, Erden T, Karaman H. 2018. Integration of GIS, AHP and TOPSIS for earthquake hazard analysis. Natural Hazards 92: 1523–1546.

Yariyan P, Avand M, Soltani F, Ghorbanzadeh O, Blaschke T. 2020. Earthquake Vulnerability Mapping Using Different Hybrid Models, Symmetry 12(405): 1-31.

Yazdani M, Zavadskas E, Ignatius J, Doval Abad M. 2016. Sensitivity Analysis in MADM Methods: Application of Material, Inzinerine Ekonomika-Engineering Economics 27(4): 382–391.

 Zavadskas E, K, Turskis Z, Antucheviene J, Zakareviciu A. 2012. Optimization of Weighted Aggregated Sum Product Assessment, Electronical Engineering Electtronika IR Electrotechnica 122(6): 1392-1215.