ارزیابی ناهمگونی مکانی در کیفیت بوم شناختی با استفاده از فن آوری سنجش از دور (مطالعه موردی: حوضه آبخیز قره سو)

جغرافیا و مخاطرات محیطی

دوره 9، شماره 4 - شماره پیاپی 36، زمستان 1399  

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geoeh.2021.67026.0

نویسندگان

سعیده رنجبر¹؛ حمیدرضا کامیاب ²

¹دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

²علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

چکیده

محیط‌زیست در حال تجربه تغییرات مختلف محیط‌زیستی است که هم منشا انسانی و هم منشا طبیعی دارند. تغییرات کاربری زمین در حوزه قره‌سو، نیاز به مطالعه درباره کیفیت بوم-شناختی این منطقه را نشان می‌دهد. در این مطالعه، شاخص سنجش از دوری کیفیت بوم-شناختی (RSEI) بر اساس چارچوب فشار-وضعیت-پاسخ و با استفاده از داده‌های میانگین تصاویر تابستانه ماهواره‌ی لندست در سال‌های 1368 و 1397 ( سنجنده‌های ETM+/OLI/TIRS)، برای ارزیابی تغییرات کیفیت بوم‌شناختی در حوزه قره‌سو استان گلستان استفاده شد. شاخص‌های مورد نیاز برای استخراج شاخص کیفیت بوم‌شناختی با ایجاد شاخص فشار محیط‌زیستی (NDBI)، شاخص وضعیت (NDVI) و شاخص‌های پاسخ اقلیمی محیط به تغییرات (LST و LSM) از سامانه گوگل ارث انجین انجام شد. در این پژوهش پس از تهیه شاخص‌های پایه، با اسنفاده از تحلیل مولفه‌های اصلی، وزن هر شاخص تهیه و سپس شاخص کیفیت بوم‌شناختی بر اساس مولفه اول تحلیل مولفه‌ها اصلی تهیه شد. تحلیل تغییرات مولفه اول با استفاده از روش آستانه‌گذاری نشان از افت کیفیت بوم‌شناختی دارد. به طوری‌که میانگین شاخص RSEI در سال 1368، 57/0 حاصل شد و در سال 1397 این مقدار به 48/0 رسید که نشان دهنده کاهش مقدار RSEI است. همچنین میزان طبقه خیلی خوب در سال 1368، 83/32821 (267/16 درصد) و در سال 1397، 66/36879 (27/18 درصد) است. نتایج تحلیل مکانی نشان داد که مقدار ضعیف کیفیت بوم‌شناختی شاخص RSEI در بخش‌های شمالی منطقه رخ داده است که به دلیل رشد سریع مناطق انسان‌ساخت بوده است. این تغییر در افزایش شاخص مناطق انسان‌ساخت در این مناطق مشخص است.

کلیدواژه‌ها

کیفیت بوم شناختی؛ شاخص RSEI؛ گوگل ارث انجین؛ حوزه قره‌سو

مراجع