مکان یابی بهینه توسعه فیزیکی شهر بجنورد با استفاده از نرم افزار GIS و روش تحلیل شبکه ای

جغرافیا و توسعه فضای شهری

مقاله 2، دوره 7، شماره 1 - شماره پیاپی 12، شهریور 1399، صفحه 34-17   

نوع مقاله: پژوهشی-مطالعه موردی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gusd.v7i1.64452

نویسندگان

سیما محمدزاده خانی^{* 1}؛ براتعلی خاکپور²؛ سید مهدی مداحی³

¹دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی شهری، مؤسسه آموزش عالی خاوران، مشهد، ایران

²دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

³استادیار دانشکده معماری و شهرسازی، موسسه آموزش عالی خاوران، مشهد، ایران

چکیده

از آنجائی­ که تعیین جهات مطلوب برای رشد و توسعه شهر در برنامه­ ریزی ­های شهری کمتر مورد بررسی قرار گرفته و بسیاری از مشکلاتی که در حال حاضر در شهرها با آن روبه رو هستیم، ریشه در سیاست­های رشد و توسعه شهری دارد، پژوهش حاضر با هدف ارائه گزینه ها و تعیین مناسب ­ترین جهت گسترش آتی شهر بجنورد با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی سعی در حل این معضل دارد. در این مقاله ضمن توصیف ویژگی­­ ها و صفات، در تجزیه و تحلیل معیارها از مدل فرآیند سلسله مراتبی(ANP)،  فن تحلیل شبکه­ای، منطق فازی و فن همپوشانی لایه ­ها جهت ارائه سمت توسعه مناسب استفاده شده است. بدین منظور ابتدا شاخص­های طبیعی، کالبدی، اقتصادی و انسانی مورد نیاز و تاثیر­گذار در دو بعد توسعه درون­زا با 10 شاخص و توسعه برون­زا با 17 شاخص شناسایی شدند. عملیات استاندارد­سازی و تلفیق لایه­ ها با استفاده از روش­های همپوشانی و ترکیب نقشه­ای و وزن­ دهی به روش تحلیل شبکه­ای ANP انجام شده است و در نهایت پس از تلفیق نقشه­ های به دست آمده با استفاده از نرم افزار GIS، نقشه نهایی جهات مناسب گسترش آتی شهر بجنورد در دو اولویت توسعه درونی و توسعه بیرونی بهینه گزینی و ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

تحلیل شبکه‌ای ANP؛ توسعه درون‌زا و برون‌زا؛ توسعه فیزیکی؛ جهات بهینه؛ منطق فازی

مراجع

 

1. ابراهیم­زاده، ع. (1387). مکانیابی بهینه جهات گسترش شهری با بهره­گیری از سیستم اطلاعات جغرافیایی، مورد شناسی شهر مرودشت، تهران. مجله جغرافیا و توسعه، 15، 25-20.
2. پاپلی یزدی، م.، و رجبی سناجردی، ح. (1392). نظریه­های شهر و پیرامون. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها، (سمت)
3. پور احمد، ا.، و حبیبی، ک. (1384). روند و الگوی توسعه فیزیکی شهر سنندج با GIS. نشریه هنرهای زیبا دانشگاه تهران، 7، 32-15.
4. زنگی­آبادی، ع. (1371). تحلیل فضایی الگوی توسعة شهر کرمان. پایان نامة کارشناسی ارشد جغرافیا، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
5. زیاری، ک.، قدیری، م.، دستا، ف.(1393). سنجش و ارزیابی الگوی گسترش فیزیکی شهر یزد. پژوهش­های جغرافیای انسانی، 46(2)، 272-255.
6. سلطان­زاده، ح. ( 1365). مقدمه­ای برتاریخ شهرنشینی درایران. تهران: نشر آبی.
7. سلیمانی مقدم، ه. (1387). دانشنامه مدیریت شهری و روستایی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
8. سیف­الدینی، ف. (1385). فرهنگ واژگان برنامه­ریزی شهری و منطقه­ای. تهران: انتشارات آییژ.
9. شیعه، ا. (1391). مقدمه­ای بر مبانی برنامه­ریزی شهری. چاپ 26، تهران: دانشگاه علم و صنعت ایران.
10. فکوهی، ن. (1383). انسان­شناسی شهری. چاپ اول، تهران: نشر نی.
11. قربانی، ر.، و نوشاد، س.(1387). راهبرد رشد هوشمند در توسعه شهری اصول و راهکارها. مجله جغرافیا و توسعه، 4(12)، 180-163.
12. قرخلو،م.، و زنگنه شهرکی، س. (1388).شناخت الگوی رشد کالبدی - فضایی شهر با استفاده از مدل­های کمی (مطالعه موردی: شهر تهران)، جغرافیا و برنامه­ریزی محیطی، 20(2)، 71-87.
13. کاشانی­جو، خ.، و مفیدی شمیرانی، م. (1388). سیر تحول نظریه­های مرتبط با حمل و نقل درون­شهری، مجله علمی پژوهشی هویت شهر، 3(4)،14-3.
14. مرکز آمار ایران. (1395). نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن تهران. تهران: معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی.
15. مشهدی­زاده دهاقانی، ن. (1385). برنامه­ریزی شهری در ایران . نشریه علمی پژوهشی هنرهای زیبا، 10.
16. مهندسین مشاور معمار و شهرساز پارت (1385). جلد دوم طرح جامع عمران و توسعه شهر بجنورد (1385). بجنورد: سازمان مسکن و شهرسازی خراسان شمالی.
17. مهندسین مشاور معمار و شهرساز پارت (1385). طرح تفصیلی شهر بجنورد. بجنورد: مهندسین مشاور معمار و شهرساز پارت.
18. نظریان، ا.، ضیائیان، پ.، و عبدالهی، ع. (1384). آشکارسازی مکان­های بهینه، جهت توسعه فیزیکی آتی شهر کنگان، با استفاده از مدل منطق بولین و تکنیک­های RS و GIS، نهمین همایش انجمن زمین شناسی ایران، تهران: انجمن زمین شناسی ایران، دانشگاه تربیت معلم.
19. وارثی، ح.، و سروری ، ز. (1385). تحلیلی بر ارتباط متقابل توسعه ، مهاجرت و شهرنشینی در ایران ، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه ، 6(3)،196-179.

 

20. Amy K., & Mark J. M. (2005). Selecting independent measure to quantity, Melbourne urban-rural gradient. Lanurb Plan Journal, 78(4), 435-448.
21. Hasse, J. E., & Lathrop, R. G. (2003). Land Resource Impact Indicators of Urban Sprawl. Applied Geography, 23(2-3), 159-175.
22. Hess, G. R. (2001). Just what is sprawl, anyway? https://www.researchgate.net,www4.ncsu.edu/~grhess.
23. L., & Vitali. F. (2009). Urban development and graet challenge for urban planner: a view of theoretical research. Melburn: Urban economy confrance.
24. Lungo, M. (2001). Urban sprawl and land regulation in Latin America. Land Lines, 13(2), 32-41.
25. Merlin, P. (2000). Methods quantitative and space urban. Paris: University of Paris.