زبان فارسی، زبانی بدون رد وابسته

زبانشناسی و گویش های خراسان

مقاله 1، دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 22، تیر 1399، صفحه 1-29   

نوع مقاله: علمی - پژ‍وهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jlkd.2021.48456.0

نویسندگان

سید مهدی ساداتی نوش آبادی^{* 1}؛ مهدی سبزواری²؛ نرجس بانو صبوری³؛ مزدک انوشه⁴

¹دانشجوی دکتری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

²استادیار زبان شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

³دانشیار زبان شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

⁴استادیار زبان شناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

در این مقاله رد وابسته در زبان فارسی بر اساس دو رویکرد پیشنهادی در برنامه‌ی کمینه‌گرا به نام‌های «حرکت کناره‌ای» و «ادغام متقارن» تحلیل می‌شود. این مقاله ادعا می‌کند که رویکرد «حرکت کناره‌ای» با قائل شدن به حرکت کناره‌ای یک گروه اسمی از بند ادات به بند اصلی جمله جهت بازبینی و ارزش‌گذاری مجدد مشخصه‌ی حالت خود، با مبانی برنامه‌ کمینه‌گرا مبنی بر حذف شدن مشخصه‌های تعبیرناپذیر پس از ارزش‌گذاری آن‌ها، در تضاد است. استفاده از رویکرد «ادغام متقارن» و پذیرش رد وابسته به‌عنوان یک گروه اسمی مشترک بین بندهای ادات و اصلی جمله نیز با توجه به نمونه‌های زبانی از زبان فارسی که در آن‌ها مشخصه های حالت مختلفی برای گروه اسمی مشترک در بندهای جمله وجود دارد، نمی‌تواند مبنای توضیح این پدیده نحوی قرار گیرد. شواهد تجربی از زبان فارسی، نشان‌دهنده ویژگی‌های متفاوتی برای ساختارهای دارای رد وابسته است به‌گونه‌ای که گروه اسمی جابه‌جاشده می‌تواند دارای مشخصه حالت متفاوتی در هر دو بند جمله باشد و وجود ضمیر در جایگاه رد اصلی در جمله باعث بدساختی جمله نمی‌شود. این مقاله ادعا می‌نماید که شواهد تجربی از زبان فارسی باستان و میانه مبنی بر عدم وجود جمله‌های دارای رد وابسته در آن‌ها و همچنین شواهد زبان فارسی نو مبنی بر ویژگی‌های خاص این پدیده ، نشانگر این واقعیت است که زبان فارسی فاقد پدیده نحوی رد وابسته است و ساختارهایی از زبان فارسی نو که در آن‌ها به‌ظاهر رد وابسته وجود دارد، نشان‌دهنده تغییرات تدریجی در زبان فارسی نو و پیدایش این نوع از ساخت‌ها است.

کلیدواژه‌ها

رد وابسته؛ برنامه‌ی کمینه‌گرا؛ حرکت کناره‌ای؛ ادغام متقارن

مراجع

1-     ابوالقاسمی، محسن (1389). تاریخ زبان فارسی، تهران: سمت.

2-     ارداویراف‏نامه (1382). فیلیپ ژینیو، ترجمه ژاله آموزگار، تهران: معین و انجمن ایران‌شناسی فرانسه.

3-     رضائی باغ بیدی، حسن (1388). تاریخ زبان‏های ایرانی. مرکز دایره‏المعارف بزرگ اسلامی: تهران.

4-     ساداتی نوش‌آبادی، سید مهدی؛ صبوری، نرجس بانو (1397). بررسی حرکت نحوی پرسش­واژه‏ها در فارسی میانه زردشتی بر اساس «اصل نگارش بند» (پژوهشی بر پایه دستور زایشی). جستارهای زبانی. ۱۳۹۷; ۹ (۶) :۶۹-۹۱.

5-     ساداتی نوش‌آبادی، سید مهدی؛ صبوری، نرجس بانو (الف1398). بررسی پدیده حرکت سازه‌های جمله بر اساس «نظریه کپی حرکت» و «اصل خطی شدگی» در زبان‌های فارسی باستان و فارسی میانه (پژوهشی بر پایه دستور زایشی). جستارهای زبانی .1398؛ 10 (2): 147-170.

6-     مینوی خرد (1379). ترجمه احمد تفضلی، تهران: توس.

7-     وزیدگی‏های زادسپرم (1385). ترجمه و تحقیق محمدتقی راشد محصل، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

8-      Adger, David. (2003).Core Syntax, A Minimalist Approach. Oxford: Oxford University Press

9-      An, Duk-Ho. (2007(. Syntax at the PF interface: Prosodic mapping, linear order, and deletion. Doctoral dissertation, University of Connecticut, Storrs

10-   Bosˇkovic’, Zˇ. (1994). "D-structure, theta criterion, and movement into theta positions," Linguistic Analysis 24, 247–86.

11-   Bresnan, J. (1977)."Variables in the Theory of Transformations," in Culicover, P. W., Wasow and A. Akmajian, eds., Formal Syntax, Academic Press, New York, 157-196.

12-   Browning, M. A. (1987). Null operator constructions, Doctoral dissertation, MIT. Cambridge: USA.

13-   Chomsky, Noam. (1982).Some Concepts and Consequences of the Theory of Government and Binding. Foris Publications, Dordrecht, Holland.

14-   Chomsky, Noam. (1986b). Barriers. MIT Press: Massachusetts

15-   Chomsky, Noam (1995). The Minimalist Program. Cambridge, Mass.: MIT Press.

16-   Chomsky, Noam (2000). Minimalist inquiries: The framework. In step by step: Essays on minimalist syntax in honor of Howard Lasnik, ed. by Roger Martin, David Michaels, and Juan Uriagereka, 89–155. Cambridge: MIT Press.

17-   Chomsky, Noam (2001). Beyond explanatory adequacy. MIT Occasional Papers in Linguistics 20. Cambridge, Mass.: MIT, Department of Linguistics and Philosophy, MITWPL.

18-   Cinque, G. (1990). Types of A'-Dependencies (PhD thesis). MIT. Cambridge: USA.

19-   Citko, Barbara (2005). On the Nature of Merge: External Merge, Internal Merge, and Parallel Merge. Linguistic Inquiry, Volume 36, Number 4, Fall 2005, 475-496.

20-   Citko, Barbara (2011b). Symmetry in Syntax: Merge, Move, and Labels. Cambridge: Cambridge University Press.

21-   Culicover, Peter W. (2001). Parasitic gaps: A history. In Parasitic Gaps, eds. P. Culicover and P. Postal, 3-68. Cambridge, MA: MIT Press.

22-   Enç, Murvet (1991).The semantics of specificity. Linguistic Inquiry 22 (1): 1-25.

23-   Engdahl, Elisabet (1983). Parasitic gaps. Linguistics and Philosophy, 6: 5-34

24-   Epstein, Samuel; M.Groat, Erich; Kawashima, Ruriko; and Kitahara, Hisatsugu (1998). A derivational approach to syntactic relations. New York: Oxford University Press.

25-   Gartner, Hans-Martin (1999). Phrase linking meets minimalist syntax. In Proceedings of the Eighteenth West Coast Conference on Formal Linguistics, ed.by Sonya Bird, Andrew Carnie, Jason D.Haugen, and Peter Norquest, 159–169.Somerville, Mass.: Cascadilla Press.

26-   Grosz, Patrick (2009). Movement and agreement in right-node raising constructions (unpublished manuscript) MIT. Cambridge: USA.

27-   Hageman, L. (1994). Introduction to Government and Binding Theory. Oxford: Blackwell Publishers

28-   Hageman, L. (2006). Thinking Syntactically. Oxford: Blackwell Publisher

29-   Haık, Isabelle (1985). The syntax of operators (PhD Thesis).  MIT. Cambridge: USA.

30-   Hiraiwa, Ken (2005).  Dimensions of symmetry in syntax: agreement and clausal architecture (PhD Thesis).  MIT. Cambridge: USA.

31-   Hornstein, N. (2001). Move! A Minimalist Theory of Construal. Oxford: Blackwell.

32-   Hornstein, N., J. Nunes, and K. K. Grohmann (2005). Understanding Minimalism. Cambridge, MA: Cambridge University Press

33-   Karimi, Simin. (1999b). A note on parasitic gaps and specificity. Linguistic Inquiry, 30 (4): 704-713.

34-   Karimi, Simin. (2005). A Minimalist Approach to Scrambling: Evidence from Persian. Mouton De Gruyter.

35-   Kayne, R. (1983). Connectedness. Linguistic Inquiry, 24, 223-249.

36-   Kayne, R. (1994). The anti-symmetry of syntax. Linguistic Inquiry Monograph Twenty-Five. Cambridge: MIT Press.

37-   Lasnik, Howard. (1995). Last Resort and Attract F. In Papers from the 6th Annual Meeting of the Formal Linguistics Society of Mid- America, vol. 1, ed. by Leslie Gabriele, Debra Hardison, and Robert Westmoreland, 62–81. Bloomington: Indiana University Linguistics Club. Massachusetts Institute of Technology.

38-   Munn, Alan. (1993). Topics in the syntax and semantics of coordinate structures (PhD thesis). University of Maryland, College Park.

39-   Niinuma, Fumikazu (2010). Across-the-Board and Parasitic Gap Constructions in Romanian. Linguistic Inquiry, Vol. 41, 161-169

40-   Nissenbaum, Jonathan. (2000). Investigations of Covert Phrase Movement (PhD thesis). MIT. Cambridge: USA.

41-   Nunes, Jairo (1995). The copy theory of movement and linearization of chains in the minimalist program (PhD thesis). University of Maryland, College Park.

42-   Nunes, Jairo (2004). Linearization of chains and sideward movement. Cambridge, MA: MIT Press.

43-   Nunes, Jairo; C. Zocca. (2005). "Morphological identity in ellipsis," Leiden Papers in Linguistics, 2.2, 29–42.

44-   Pesetsky, David (1982). Paths and categories (PhD thesis). MIT. Cambridge: USA.

45-   Postal, Paul (1993). Parasitic gaps and the across-the-board phenomenon. Linguistic Inquiry, 24:735–754.

46-   Ross, J. R. (1967).Constraints on Variables in Syntax (PhD thesis). MIT. Cambridge: USA.

47-   Starke, Michal (2001). Move dissolves into Merge: A theory of locality (PhD thesis). University of Geneva.

48-   Taraldsen, T. (1981). “The Theoretical Implications of a Class of Marked Extraction”. In Belleti et al. eds. Theory of Markedness in Generative Grammar. Scuola Normale Superiore, Pisa.

49-   Williams, Edwin (1990). The ATB theory of parasitic gaps. The Linguistic Review, 6:265–279.

50-   Zhang, Niina (2004). Move is Remerge. Language and Linguistics, 5 (1).189-209.