تعداد نشریات | 50 |
تعداد شمارهها | 1,873 |
تعداد مقالات | 19,713 |
تعداد مشاهده مقاله | 11,847,264 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,617,952 |
هماهنگی بسامد و امکانات دستوری نمود | ||
زبانشناسی و گویش های خراسان | ||
مقاله 3، دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 22، تیر 1399، صفحه 61-85 اصل مقاله (538.18 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jlkd.2021.48607.0 | ||
نویسندگان | ||
ایران عبدی* 1؛ محمد راسخ مهند2 | ||
1دانشجوی دکترای زبانشناسی دانشگاه بوعلی سینا همدان | ||
2استاد گروه زبانشناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران | ||
چکیده | ||
اصل بسامد زبانی یکی از عوامل درونزبانی است که بر اساس آن زبان تمایل به صرف کمترین انرژی برای تلفظ و بیان ساختهای مختلف زبانی دارد. فرضیههای مطرح در این زمینه که بر پایۀ دو دیدگاه تاریخی و همزمانی بررسی شدند، عبارتند از: افزایش و یا کاهش امکانات دستوری نمود در گذر زمان حاصل بسامد آن است، یعنی هرگاه هر یک از انواع نمود آغازی، مستمر و تکمیلی در گذر زمان بسامد بیشتری پیدا کرده، از امکانات بیانی و دستوری آن کاسته شدهاست و برعکس. فرضیۀ دوم نیز که در قالب نگاه همزمانی است بیان میکند، هر یک از انواع نمود در فارسی معاصر که بسامد بیشتری دارد، دارای امکانات دستوری و صوری کمتری است. لذا پیکرهای از متون فارسی نو متقدم و فارسی معاصر که شامل 8549 بند فعلی است، فراهم آوردیم. ابتدا امکانات بیانی هر یک از انواع نمود آغازی، مستمر و تکمیلی و سپس بسامد هر یک را شمردیم و دادههای بهدست آمده را در دو دورۀ مذکور مورد مقایسه قرار دادیم. نتایج بهدستآمده از تحلیل و بررسی پیکرۀ پژوهش صحت هر دو فرضیه را تآیید میکند، یعنی بین کاهش یا افزایش تعداد امکانات دستوری نمود در گذر زمان و بسامد آنها رابطۀ معکوس وجود دارد. در مورد فرض دوم نیز وجود رابطۀ معکوس بین بسامد و تعداد هر یک از انواع نمود در مقایسه با دیگر انواع آن تأیید شد. | ||
کلیدواژهها | ||
"اصل بسامد"؛ "انگیزش اقتصاد"؛ " انگیزش تصویرگونگی"؛ "نمود"؛ "دستوریشدگی" | ||
مراجع | ||
1- بیرونی، ابوریحان (1358). الصیدنه فی الطب. ترجمه ابوبکربن علی بن عثمان کاسانی، تصحیح منوچهر ستوده و ایرج افشار، تهران: شرکت افست. 2- بیهقی، ابوالحسن علیبنزید [معروف به ابنفندق] (1317). تاریخ بیهق. با تصحیح و تعلیقات احمد بهمنیار. تهران: بنگاه دانش. 3- داوری، شادی و مهرداد نغزگویکهن (1395). از اراده تا آینده: دستوریشدگی «زمان آینده» در فارسی. زبانشناخت، سال هفتم، بهار و تابستان، 87-59. 4- داوری، شادی و مهرداد نغزگویکهن (1396). افعال معین در زبان فارسی: رویکرد دستوریشدگی. تهران: نشر نویسهی پارسی. 5- راسخمهند، محمد (1388). گفتارهایی در نحو. تهران: مرکز. 6- راسخمهند، محمد (1393). پیدایش افعال دوگانه در زبان فارسی. پژوهشهای زبانشناسی تطبیقی، سال چهارم، شمارهی 7، بهار و تابستان. 7- راسخمهند، محمد (1396). «نقش بسامد در دستور: نمونه های از زبان فارسی». ویژه نامه نامه فرهنگستان (دستور) ۱۳۹۶ شماره 13. 8- زاهدی، کیوان و لیلا شریفی(1388). «اختصارسازی در زبان فارسی». مجلۀ زبان و زبانشناسی، دوره 5، شماره 9، بهار و تابستان. 9- شریفی، لیلا و الهام ضیایی قوچان عتیق (1389). «بررسی میزان تأثیر بسامد بر طول واژه». پژوهشنامۀ فرهنگ و ادب. شماره دهم، سال ششم، پاییز و زمستان 1389. 10- عطار نیشابوری، شیخ ابیحامدمحمدبنابیبکرابراهیمفریدالدین[بیتا] تذکرةالاولیاء. تاریخ تألیف: سدۀ ششم هجری. با مقدمۀ محمد قزوینی از روی چاپ نیکلسون. چاپ پنجم تهران. 11- محسنیانراد، مهدی(1396). در حسرت فهم درست (روایت 42 سال پژوهش ارتباطی در ایران). تهران: سیمای شرق 12- نغزگوی کهن، مهرداد (1389ب). «افعال معین و نمایش نمود در زبان فارسی». ادبپژوهی، فصلنامۀ تخصصی زبان و ادبیات فارسی، سال چهارم، ش 14: صص 93-110. 13- وفی، فریبا (1399). پرنده من. تهران: نشر مرکز. 14- میرشکاری، جواد (1398). فرهنگ واژههای مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. 15- Bybee, J. (1985). Morphology: A study of the relation between meaning and form. Amsterdam: John Benjamins 16- Bybee, J. (1995). Regular morphology and the lexicon. Language And Cognitive Processes 10, 425–455. 17- Bybee, J. (2001). Phonology and language use. Cambridge, U.K.: Cambridge University Press. 18- Bybee, J. (2003). 19 Mechanisms of Change in Grammaticization: The Role of Frequency. The handbook of historical linguistics, 602. 19- Bybee, J. (2006). From usage to grammar: The mind’s response to repetition. Language 82, 711–733. 20- Bybee, J. L., Perkins, R. D., & Pagliuca, W. (1994). The evolution of grammar: Tense, aspect, and modality in the languages of the world (Vol. 196). Chicago: University of Chicago Press. 21- Bybee, J., & Hopper, P. (2001) (Eds.). Frequency and the emergence of linguistic structure. Amsterdam: John Benjamins. 22- Bybee, J., & Thompson, S. (1997, September). Three frequency effects in syntax. In Annual Meeting of the Berkeley Linguistics Society (Vol. 23, No. 1, pp. 378-388) 23- Bybee, Joan L. (2010). Language, usage and cognition. Cambridge: Cambridge University Press. 24- Comrie, B. (1976). Aspect: An introduction to the study of verbal aspect and related problems (Vol. 2). Cambridge university press. 25- Croft, William. (1990/2003). Typology and universals. (1st/2nd ed.) Cambridge: Cambridge University Press. 26- Haspelmath, M. (2002). Understanding Morphology. London: Arnold. 27- Haspelmath, M. (2006). Against markedness (and what to replace it with). Journal of linguistics, 42(1), 25-70. 28- Haspelmath, M. (2008). A frequentist explanation of some universals of reflexive marking. Linguistic Discovery, 6(1), 40-63. 29- Haspelmath, M. (2008). Creating economical morphosyntactic patterns in language change. Language universals and language change, 185-214. 30- Haspelmath, M. (2008). Frequency vs. iconicity in explaining grammatical asymmetries. Cognitive linguistics, 19(1), 1-33. 31- Haspelmath, Martin. "Explaining grammatical coding asymmetries: Form-frequency correspondences and predictability." to appear (2021) 32- Hawkins, John A. (2004). Efficiency and complexity in grammars. Oxford: Oxford University Press. 33- W. Stewart, Thomas. (2008). Contemporary Morphological Theories: A User's Guide. 34- Zipf, G. K. (2016). Human behavior and the principle of least effort: An introduction to human ecology. Ravenio Books.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 452 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 238 |