بررسی شاخص شفافیت از منظر حکمرانی خوب در جمهوری اسلامی ایران (1390-1357)

پژوهش‎های جغرافیای سیاسی

دوره 5، شماره 1 - شماره پیاپی 17، بهار 1399  

نوع مقاله: مقالات علمی -پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/pg.2021.27143.0

نویسندگان

مارال دربندی ¹؛ محمدجواد حق شناس²

¹دانشگاه فردوسی مشهد

²استاد دانشگاه واحد تهران مرکزی

چکیده

«حکمرانی  مطلوب یا حکمرانی خوب»  اصولاً در منشور سازمان ملل متحد و حقوق بین‌الملل ایجاد و در سایه حمایت‌های سازمان ملل متحد پرورش یافته است. تمامی تعاریف حکمرانی بیانگر مفهومی وسیع‌تر از حکومت هستند. کاربرد جدید این واژه علاوه بر نهاد دولت، شامل سه نهاد حکومت، جامعه مدنی و بخش خصوصی می‌شود. وظیفه حکمرانی خوب همکاری و هماهنگی بین بخش های یادشده است. در این میان، شفافیت در همه بخش های حکمرانی خوب به عنوان یک ضرورت مطرح است. پژوهش حاضر با بهره گیری از روش تحلیلی-توصیفی، در صدد بررسی شفافیت در جمهوری اسلامی ایران با وجود یا عدم وجود حکمرانی مطلوب می باشد. نتایج تحلیل ها نشان داد که شفافیت در دوره ده ساله ی اول جمهوری اسلامی ایران از سال 1358 تا 1368 تحت تاثیر دو ویژگی وجود شرایط جنگی و حضور شخصیت کاریزمایی امام نتوانست مجال ظهور یابد. در دوره 1368 تا   1376نیز به دلیل تمرکز بر فعالیت های اقتصادی و شروع فرآیند رشد طبقه متوسط شفافیت نتوانست تحقق پبدا کند. در دوره ریاست جمهوری خاتمی علی رغم امید برای ایجاد شفافیت، اما این امر به دلیل ضعف جامعه مدنی و مقاومت قدرت سیاسی در مقابل آن تحقق پیدا نکرد. با پیروزی احمدی نژاد در انتخابات بازگشت به شعارهای انقلابی و خواسته های رادیکال عدالت طلبانه و استکبار ستیزانه صورت می گیرد. آنچه در بررسی شفافیت در فاصله سالهای 1357 تا 1390 مشاهده شد نشان داد که در سالهای نخست به دلیل شرایط انقلابی و قبضه قدرت توسط انقلابیون شفافیت در محاق قرار گرفت و سپس ساختار نهادی و قانونی که در این سالها به تدریج آشکار شد نشان داد که سیستم سیاسی گرچه قائل به دموکراسی و مردم سالاری است؛ اما به دلیل ضعف های نهادی و ساختاری نتوانسته است، شفافیت را تحقق بخشد.

مراجع