هرمنوتیک و مخاطرات آب و هواشناسی؛ با تأکید بر واکاوی تغییرات زمانی- مکانی پر ارتفاع جنب‌حاره و اثرات آن بر وقوع خشکسالی

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقاله 7، دوره 10، شماره 1 - شماره پیاپی 37، بهار 1400، صفحه 119-141  

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geoeh.2021.67027.0

نویسندگان

ندا مجیدی راد ¹؛ سعید رحیمی هر آبادی²

¹دکتری آب و هواشناسی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

²دکتری ژئومورفولوژی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

اقلیم‌شناسی به‌طور عام و مخاطرات آب‌وهوایی به‌طور خاص، علمی کاربردی است که به واکاوی، شناخت و تحلیل پدیده‌های جوی تحت عوامل کنترل‌کننده داخلی و خارجی در بلندمدت می‌پردازد و دامنه‌ موضوعی آن فوق‌العاده وسیع است، ازاین‌رو در این عرصه، مباحث روش‌شناسی ازجمله ابزارهای علمی و فکری هستند که هیچ دانش‌پژوه جدی در این رشته نمی‌تواند خود را از آن‌ها معاف کند. به همین دلیل در این نوشتار به کمک دو نوع روش­شناسی مبتنی بر روش اثباتی (تحلیل آماری- تصویری) و فرا اثباتی (تحلیل و تفسیر هرمنوتیکی) تغییرات پر ارتفاع جنب‌حاره در دوره گرم سال و اثرگذاری آن بر خشکسالی، به‌منظور کاربردی نمودن نتایج این مطالعه، مورداستفاده قرار گرفت. یافته‌های این مطالعه نشان داد موضوعات کاربردی در دانش اقلیم‌شناسی و ازجمله مخاطرات آب و هوایی با اتکای به روش‌شناسی اثباتی به‌صورت مستقل و استفاده صرف از تجزیه‌وتحلیل آماری و خروجی نرم‌افزارهای تخصصی، قادر نیست ایده‌ای نظام‌مند در عرصه مدیریت و پایداری محیط، سازگاری با خشکسالی و ... ارائه دهد. به همین دلیل در این مطالعه تلاش شد در راستای روش‌شناسی فرا اثباتی و با بررسی نمونه‌های موردی از نقشه‌های سینوپتیک و نمودارهای استخراج شده از انواع تحلیل‌های هرمنوتیکی پیرامون تغییرات زمانی- مکانی پر ارتفاع جنب‌حاره و اثرات آن بر خشکسالی، روند سازمان‌یافته‌ای در مطالعات اقلیم‌شناسی برای تحقق به نتایج اصولی‌تر ایجاد شود. چنانچه هنر یک اقلیم‌شناس، تبدیل نمودن متن‌های غیرفعال به فعال جهت استفاده کاربردی نتایج ناشی از پدیده‌های آب و هوایی در سایر گرایش‌های علوم جغرافیایی نظیر مطالعات ژئومورفولوژی، جغرافیای شهری، جغرافیای روستایی، جغرافیای سیاسی و... است. این موضوع از سوی دیگر بر احیای ماهیت و وظیفه اصلی علم جغرافیا تأکید می‌کند.

کلیدواژه‌ها

سیستم آب و هوایی؛ روش‌شناسی اثباتی؛ تفسیر هرمنوتیکی؛ مخاطرات خشکسالی؛ مدیریت محیط

مراجع

احمدی، بابک؛ 1386. ساختار و تأویل متن. تهران: انتشارات مرکز. چاپ نهم.

اسمیت،‌ کیت؛ 1382. مخاطرات محیطی. ترجمه‌ ابراهیم مقیمی و شاپورگودرزی‌نژاد. تهران: انتشارات سمت.

افضلی، رسول؛ کیانی، وحید؛ 1389. تبیین جایگاه روش‌های اثباتی و فرا اثباتی در مطالعات جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک. فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی. شماره 42. تابستان 1389. صص 103-120.

افضلی، رسول؛ 1396. روش‌شناسی در جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

بشیریه، حسین؛ 1396. احیای علوم سیاسی. تهران: انتشارات نی.

حجازی‌زاده، زهرا؛ جوی‌زاده، سعید؛ 1389. مقدمه‌ای بر خشکسالی و شاخص‌های آن. تهران: انتشارات سمت.

حجازی‌زاده، زهرا؛ هدائی آرانی، مجتبی؛ مجیدی راد، ندا؛ رحیمی هرآبادی، سعید؛ 1393. اثرات خشکسالی‌های اقلیمی بر مخاطرات طوفان ماسه‌ای، مطالعه موردی: بند ریگ کاشان. فصلنامه جغرافیا. سال 12. شماره 42. پائیز 1393. صص 25-44.

دانایی‌فرد، حسن؛ 1396. نظریه پردازی: مبانی و روش‌شناسی‌ها. تهران: انتشارات سمت. چاپ چهارم.

رامشت، محمدحسین؛ 1391. فلسفه‌گرایی در اندیشه‌های علمی مرحوم دکتر شکویی. مجموعه مقالات بربلندای اندیشه، واکاوی سیر تحول اندیشه علمی دکتر حسین شکویی. به اهتمام سیدعلی بدری. تهران: انتشارات نورعلم.

رامشت، محمدحسین؛ صفاری، امیر؛ کرم، امیر؛ محمدیان، عبرت؛ 1396. نسبی‌گرایی در ژئومورفولوژی. فصلنامه پژوهش‌های ‌جغرافیای ‌طبیعی. دورة 49. شماره 1. بهار 1396. صص 1-20.

ریخته گران، محمدرضا؛ 1378. منطق و مبحث علم هرمنوتیک. تهران: انتشارات کنگره.

عزیزی، قاسم؛ روشنی، علی‌اکبر؛ 1380. بررسی خشکسالی‌ها و ترسالی‌ها و امکان پیش‌بینی آن‌ها با استفاده از مدل سری زمانی هالت ویتزر در استان هرمزگان. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی. شماره 661. صص 48-63.

علیجانی، بهلول؛ 1381. تیپ‌های هوا و اثر آن‌ها بر اقلیم ایران. دوفصلنامه کاوش نامه علوم انسانی دانشگاه یزد. شماره 2. صفحات 1 تا 19.

علیجانی، بهلول؛ 1398. روش‌شناسی کمّی در جغرافیا. تهران: انتشارات سمت.

کاویانی محمدرضا؛ علیجانی، بهلول؛ 1395.مبانی آب و هواشناسی. تهران: انتشارات سمت. چاپ نوزدهم.

کردوانی، پرویز؛ 1380. خشکسالی و راه‌های مقابله با آن در ایران. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

لشگری، احسان؛ 1397. تبیین مفهوم فضای جغرافیایی در مکاتب روش‌شناسی اثبات گرا و هرمنوتیک. فصلنامه جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی. سال 29. شماره 2. تابستان 1397. صص 35-54.

مجیدی‌راد، ندا؛ 1398. اثرجابه‌جاییپرفشارجنبحاره‌ایدرتغییراتزمانی ومکانیخشکسالی‌‎هایایران. رساله دکتری در رشته آب و هواشناسی، گرایش تغییرات و آب و هوایی. دانشگاه خوارزمی‌تهران. به راهنمایی دکتر بهلول علیجانی.

مجیدی‌راد، ندا؛ علیجانی، بهلول؛ فتاحی، ابراهیم؛ 1398. رفتارشناسی در سیستم‌های آب و هوایی؛ با تأکید بر جابه‌جایی پر ارتفاع جنب‌حاره و تأثیر آن بر وقوع مخاطرات خشکسالی. فصلنامه مدیریت مخاطرات محیطی. دوره 6. شماره 4. زمستان 1398. صص 301-315.

محمدی، حسین؛ 1387. مخاطرات جوی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

مدنی، امیرحسین؛ 1391. بررسی چیستی هرمنوتیک. فصلنامه پژوهش‌نامه انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. سال دوازدهم. بهار و تابستان 1391. صص 85-96.

مرادی، اسکندر؛ افضلی، رسول؛ 1392. اندیشه‌های جدید در ژئوپلیتیک. تهران: انتشارات زیتون سبز.

مرداک، جاناتان؛ 1392. جغرافیای پسا ساختارگرا. ترجمه رسول افضلی و مصیب قره بیگی. تهران: انتشارات زیتون سبز.

معینی‌علمداری، جهانگیر؛ 1385. روش‌شناسی نظریه‌های جدید در سیاست. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

نیچه، فردریش؛ گادامر، هانس‌گئورک؛ ریکور، پل؛ 1379. هرمنوتیک مدرن: گزینه جستارها. ترجمه بابک احمدی، مهران مهاجر و محمد نبوی. تهران: انتشارات مرکز.

 

Dracup, J, A. 1980, on the Definition of Drought, Dater Resource Res.

Frydrychova, K, B. Semradova, I., 2012. Hermeneutic Approach and Virtual Study Environment, Procedia Technology 1, doi: 10.1016/j.protcy.2012.02.034, pp183 – 186.  

Goudie, A, S., 2006. Global Warming and Fluvial Geomorphology, Geomorphology, No 79, pp 384–394.

Isidori, E. 2015. Education as Synesis: A Hermeneutical Contribution to the Pedagogical Theory of Educational Practice, Procedia - Social and Behavioral Sciences 197, pp, 531 – 536.  

Kaplantzis, N., 2015. Paul Ricoeur, Visual Hermeneutics and Political Science: an Incompatible Relation’?, Department of Media and Communication , Volume 1, Issue 1: New Directions in Media Research 2015.

Kecmanovic, C,D. Boell S, K., 2014. A Hermeneutic Approach for Conducting Literature Reviews and Literature Searches, Communications of the Association for Information SystemsVolume 34, Article 12, pp. 257-286.

Martin, D., 2017. Environmental Hermeneutics and the Meaning of Nature The Oxford Handbook of Environmental Ethics, Edited by Stephen M. Gardiner and Allen Thompson, Social and Political PhilosophyOnline, DOI: 10.1093/oxfordhb/9780199941339.013.15.

Smith, K. Petley, N., 2009. Environmental Hazards Assessing and Reducing Disaster, Routledge Pub, Fifth Edition.