شیوه انتخاب نام مشاغل در شهر سنندج از دیدگاه زبان‌شناسی اجتماعی- شناختی

زبانشناسی و گویش های خراسان

مقاله 9، دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 22، بهار و تابستان 1399، صفحه 247-276  

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jlkd.2021.48634.0

نویسندگان

سید انور اسدی¹؛ ابراهیم بدخشان ²؛ عادل دست گشاده³؛ زانیار نقشبندی⁴

¹دانشجوی دکترای زبانشناسی، گروه زبان و ادبیات انگلیسی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران

²دانشیار گروه زبان‌شناسی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران.

³استادیار گروه زبان و ادبیات انگلیسی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران

⁴استادیار گروه زبان‌ وادبیات کردی دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

چکیده

هدف از پژوهش دست‌یابی به ماهیت و تحول «نام‌گذاری مشاغل » شهر سنندج در سده‌ی اخیر است. به دلیل بعد شناختی و اجتماعی هدف موردنظر، این بررسی  با استفاده از چارچوب زبان‌شناسی اجتماعی- شناختی و در حوزه مشاغل انجام گرفته است. روش انجام پژوهش، تحلیل محتوا است و روش و ابزار گردآوری اطلاعات هم مشاهده و اسنادی است. جامعه آماری مورد پژوهش هم کلیه مشاغل با احتساب 3711 مورد است. طبق نتایج این پژوهش، در نام‌گذاری مشاغل به‌عنوان فراحوزه غیررسمی عامل اجتماعی نام‌گذاری، صاحبان مشاغل هستند و بر اساس تاثیراتی که فضای فرهنگی و سیاسی جامعه بر آنان حاکم است نام­گذاری صورت گرفته است. در این حوزه بیشتر از اسامی افراد و به لحاظ متغیر جنسیت، بیشتر اسامی مردانه است. نام‌گذاری در شهر سنندج در زیر مقوله مشاهیر، معاصرگراست و به هویت محلی گرایش بیشتری دارد. اسامی نشات گرفته از طبیعت نیز به زیرمقوله­ی گیاهی متمایل است و مفهوم­سازی زیربنای انتخاب نام­های استعاری موجود، نمادی از بافت فرهنگی و توپولوژی منطقه مورد مطالعه است.

کلیدواژه‌ها

نام‌گذاری؛ زبان‌شناسی اجتماعی؛ زبان‌شناسی شناختی

مراجع

1-    احمدی، بهزاد. (1396). بررسینام‌هایخاصدرکردیسورانیبرمبنایجامعه­شناسیِشناختیِزبان. رساله­ی دکتری زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه پیام نورتهران مرکز.

_2-       احمدی، بهزاد؛ زندی، بهمن؛ نجفیان، آرزو؛ روشن، بلقیس. (1397). بررسی نام­گذاری اشخاص در بانه از دیدگاه زبانشناسی اجتماعی. فصلنامه مطالعات زبانها و گویش­های غرب ایران، سال ششم، شماره 22، صص 1-19.

3-    اسدی، سیدانور. (1389). بررسی نامگذاری در شهر سنندج از دیدگاه زبان­شناسی اجتماعی. پایان­نامه­ی ارشد زبانشناسی، دانشگاه پیام نورتهران مرکز.

4-    الطایی، علی. (1387). بحران هویت قومی در ایران. تهران: شادگان.

5-    افراشی، آزیتا. (1378). نگاهی به شفافیت و تیرگی معنایی در سطح واژه های مرکب. مجله زبان و ادب، مجله دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی دانشگاه علامه طباطبایی، شماره ۹ و ۱۰، صفحات ۶۱ - ۷۴

6-    بروجردی، مهرداد. (1379). فرهنگ و هویت ایرانی در فراسوی مرز. فصلنامه مطالعات ملی. شماره پنج، سال دوم، پائیز 79.

7-    چامسکی، نوام. (1382). بهره کشی از مردم نئولیبرالیسم و نظم جهانی، مترجم حسن مرتضوی، چاپ دوم. تهران، نشر دیگر، تاریخ انتشار به زبان اصلی 1999.

8-    ﺟﻤﺸﻴﺪىﻫﺎ، ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ؛ ﻓﻮﻻدﻳﺎن، ﻣﺠﻴﺪ. (١٣٩٠). «ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﺤﻮﻻت ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﻤﻮﻣﻲ در اﻳﺮان ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﺎمﮔﺬاری»، ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ اﻧﺠﻤﻦ اﻳﺮاﻧﻲ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ارﺗﺒﺎﻃﺎت، ﺳﺎل ﻫﻔﺘﻢ، ﺷﻤﺎره ٢٤، ﭘﺎﻳﻴﺰ ١٣٩٠، ﺻﺺ ٦٤-٣٩.

9-    گلفام، ارسلان. (1381). زبانشناسی شناختی و استعاره، تازه‌های علوم شناختی: سال ۴، شماره ۳.

10-            دبیرمقدم، محمد؛ یوسفی‌راد، فاطمه؛ شقاقی، ویدا؛ متشرعی، سید محمود. (1397). زبان‏شناسی شناختی اجتماعی: رویکردی نوین به معنا و تنوعات زبانی. فصلنامه علمی - پژوهشی زبان‌شناسی اجتماعی, (شماره دوم), 20-29.

11-            راسخ­مهند، محمد. (1392). درآمدیبرزبانشناسیشناختی،نظریه­هاومفاهیم.  تهران: سمت.

12-            رابینز، آر. اچ. (1370). تاریخ مختصـر زبـان­شناسی، ترجمه علی محمد حق­شناس. تهران: نشر مرکز.

13-            زندی، بهمن. (1383). اصول و مبانی برنامه‌ریزی درسی، آموزش زبان فارسی. تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.

14-            زندی، بهمن و احمدی، بهزاد. (1395). نام­شناسی اجتماعی-شناختی، حوزه نوین مطالعات میان­رشته ای، فصلنامهمطالعات میان رشته­ایدرعلومانسانی، دوره نهم، شماره 1، زمستان 1395 صص 127-99

15-            طبیبی، حشمت الله. (1388). مبانی جامعه­شناسی و مردم­شناسی ایلات و عشایر، تهران.

16-            طیب، محمد تقی و علی نژاد، بتول. (1382). بررسی گرایشهای جدید نامگذاری در اصفهان از دیدگاه زبان شناسی، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، دوره دوم، شماره 33-32، صص 58-23

17-            ﻗﺎدرزاده، اﻣﻴﺪ؛ ﻣﺤﻤﺪﭘﻮر، اﺣﻤﺪ؛ ﻗﺎدرى، اﻣﻴﺪ. (١٣٩٢). ﺗﺠﺎرت ﻣﺮزی و ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﺮدم ازﺗﻐﻴﻴﺮات ﺟﻬﺎنزﻳﺴﺖ ﺧﺎﻧﻮاده. ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﻲ ﭘﮋوﻫﺸﻲ راﻫﺒﺮد ﻓﺮﻫﻨﮓ، دوره ٦، ﺷﻤﺎره ٢٢، ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ١٣٩٢: ٨٤-٦١.

18-            مینورسکی، ولادیمیر فئودوویج. (1381). کردها نوادگان مادها .مترجم :جلال جلالی زاده. سنندج: نشر ژیار

19- Agyekum, K. (2006). "The Sociolinguistics of Akan personal names", Nordic Journal of African Studies, 15 (2), 206-235.

20- Aksholakova, A. (2014). "Proper name as a clue symbol of Identity", Procedia - Social and Behavioral Sciences, 112. 465-471.

21- Al-Zumor, A. W. G. (2009). "A Socio-Cultural and Linguistic Analysis of Yemeni Arabic Personal Names", GEMA Online Journal of Language Studies, Volume 2, 15-27.

22- Andryuchshenko, O. K. Suyunova, G. S. and Tkachuk S. S. (2015) "The Cognitive Aspects of the Study of Regional Onomastics", Indian Journal of Science and Technology, Vol 8 (S10). doi:10.17485/ijst/2015/v8is (10)/84835.

23- Bakhtiar, M. (2013). "Creative use of proper names in Persian", Anglisticum Journal (IJLLIS), 2: 5, 89-101.

24- Bednáriková, M.  (2013). Introduction to Cognitive Linguistics. 91. Kraków: Towarzystwo S owakow w Polsce

25- Brdar, M. and RitaBrdar, S. (2007). "When Zidane is not simply Zidane, Bill Gates is not just Bill Gates: Some thoughts on the construction of metonymic meaning of proper names", In Gunter Raden, Klaus Mickal-Kopcke, Thomas Berg and Peter Siegmund (eds.)

26- Croft, W. and Alan D. C. (2004). Cognitive Linguistics. Cambridge: Cambridge University Press.

27- Cruse, A. (2006). A Glossary of Semantics and Pragmatics. Edinburgh, Edinburgh University Press

28- De Stefani, E. (2012). Crossing perspectives on onomastic methodology: Reflections on Fieldwork in place name research. An essay in interactional onomastics. In A. Ender,

29- Leemann, A. & Walchli, B. (Eds.). Methods in Contemporary Linguistics (pp. 441-462), Berlin/Boston: Mouton de Gruyter.

30- Dobrić, N. (2010). "Theory of Names and Cognitive Linguistics - The Case of the Metaphor", Filozifija i Društvo, Vol. 21, No. 1, pp. 31–41.

31- Evans, V. And Melanie G. (2007). Cognitive linguistics: An introduction, Edinburgh University Press

32- García-Ramírez, E. (2010). Proper Names, a Cognitive-Philosophical Study, PhD Dissertation. The University of Michigan.

33- Geeraerts, D.; Kristiansen, G. and Peirsman, Y. (2010). "Introduction. Advances in Cognitive Sociolinguistics," in Geeraerts, Dirk; Kristiansen, Gitte and Peirsman, Yves (eds.) Advances in Cognitive Sociolinguistics. (pp. 1-19) Berlin/New York: Mouton de Gruyter.

34- Glynn, D. & Kerstin, F. (eds.) (2010). Quantitative Methods in Cognitive Semantics: Corpus-driven Approaches. Berlin/New York: Walter deGruyter

35- Herbert H. C. (1996). Using Language. Cambridge University Press.

36- Heylen, K.; Tummers, J. and Geeraerts, D. (2008). "Methodological issues in Corpus-based Cognitive Linguistics", in Kristiansen, Gitte, and René Dirven (eds.) Cognitive Sociolinguistics: Language Variation, Cultural Models, Social Systems. (pp. 91-128) Berlin/New York: Mouton de Gruyter

37- Hudson, R. A. (1980). Sociolinguistics, London: Cambridge University Press.

38- Hudson, R. A. (1996). Sociolinguistics. 2nd edn. Cambridge: Cambridge University Press.

39- Hudson, R. A. (2010). An introduction to word grammar. Cambridge: Cambridge University Press.

40- Izady, M. R. (1992). The Kurds: A concise Handbook. Washington DC: Crane Russak.

41- Khan, T. Deepa, V. (2014). The names of virtual communities: A linguistic cum socioonomastic analysis. Global Journal of Multidisciplinary Studies, 3(9), 456-465.

42- Kövecses, Z. (2010). "Metaphor and Culture", Acta Universitatis Sapientiae, Philologica, 2, 2: 197-220

43- Labov, W. (1972). Sociolinguistic Patterns, Philadelphia: University of Pennsylvania Press.

44- Lakoff, G. and Turner M. (1989). More than Cool Reason: A Field Guide to Poetic Metaphor. Chicago: University of Chicago Press.

45- Lakoff, G. and Johnson, M. (1980). Metaphors We Live By. Chicago: The University of Chicago Press.

46- Langaker, Ronald W. (1999). "Asssessing the Cognitive Linguistics Enterprise", in Janssen, Theo and Redeker Gisela (eds.) Cognitive Linguistics: Foundations, Scope, and Methodology. (pp. 13-60). Berlin and New York: Mouton de Gruyter.

47- Lyons, John. (1982). Language and Linguistics. Cambridge.

48- Lerman, L. (1996). "The Bubble-aerosol-droplet Cycle: A Prebiotic Geochemical Reactor." Origins of Life and Evolution of the Biosphere, 26, no. 3.

49- Liu, Sh.; Vol, Z. and Gallois, C. (2015). Introducing Intercultural Communication, Global cultures and contexts. London: SAGE.

50- Lobner, S. (2002). Understanding Semantics. London: Arnold.

51- Mackenzie, D. N. (2003). “Gurāni”, ENCYCLOPAEDIA IRANICA. ed. E. Yarshater. New York: Encyclopaedia Iranica foundation. volume XI. P. 401

52- Mead, G.W. (1934). Mind, Self and Society, Chicago: University Press.

53- Milellet, A. (1936). Compterendu du course de linguistique gelnelrale Ferdinand de Saussure, Bulletin de la Societal Linguistique de Paris, p.166.

54- Radden, G. and Dirven, R. (2007). Cognitive English grammar. Amesterdam: John Benjamins.

55- Reszegi, K. (2012). Cognitive approach to Hungarian toponymy. ONOMA, 47, 367-379. Doi:10.2143/ONO.47.0.3085153.

56- Riemer, N. (2010). Introducing Semantics. Cambridge: Cambridge University Press

57- Robins, R.H. (1966). General Linguistics, Longman.

58- Saeed, J. I. (1997). Semantics. Oxford: Blackwell Publishers. Chicago (Author-Date, 15th ed.)

59- Sapir, E. (1949). Language. Harvest.

60- Sharifian, F. (2011). Cultural Conceptualisations and Language: theoretical framework and applications. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins

61- Smith, D.S. (1985). language, the sexes and society, Oxford, Blackwell.

62- Sternberg, R. J. and Karin S. (2012). Cognitive Psychology, Sixth Edition. Wadsworth, Cengage Learning.

63- Sue, Ch. A. and Telles, E. (2007). "Assimilation and Gender in Naming". AJS. Volume 112, Number 5 (March 2007): 1383-1415.

64- Taylor, J. R. (2002). Cognitive Grammar. New York: Oxford University Press.

65- Tirosh, Y. (2010). "A Name of One's Own: Gender and Symbolic Legal Personhood in the European Court of Human Rights", Harvard Journal of Law &Gender, vol, 33. 247-307

66- Tyler, E. B. (1991). Dictionary of Anthropology, Delhi: Jawahar Nagar.

67- Vom Bruck, G. and Barbara B. (eds.) (2006). The Anthropology of Names and Naming. Cambridge: Cambridge University Press.

68- Wardhaugh, R. & Fuller, J. (2015). An introduction to sociolinguistics (7th ed.). Oxford: John Wiley & Sons, Inc.