گرده‌شناسی عسل تولیدی زنبور عسل (Apis mellifera L.) در استان سمنان

پژوهش های حفاظت گیاهان ایران

مقاله 5، دوره 35، شماره 1 - شماره پیاپی 51، اردیبهشت 1400، صفحه 57-67  

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jpp.2021.67070.0

نویسندگان

محمد نیکنام¹؛ حسین صادقی نامقی ¹؛ حسن نظریان²

¹گروه گیاه‌پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران

²مرکز آموزش عالی امام خمینی (ره)، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

چکیده

برای شناسایی منابع شهد و گرده مورد استفاده زنبور عسل در مناطق مختلف استان سمنان در سال 1396، نمونه‌های استاندارد عسل بصورت تصادفی از زنبورداری‌های 25 منطقه مختلف استان جمع‌آوری شد. دانه‌های گرده موجود در نمونه‌های عسل با دانه‌های گرده از گونه‌های گیاهی که در تشکیل عسل نقش دارند از نظر مرفولوژیکی مقایسه شدند. بر اساس تنوع مرفولوژیکی دانه‌های گرده موجود در نمونه‌های عسل تعداد 505 نوع دانه گرده متعلق به 83 خانواده گیاهی شناسایی شد. با توجه به تنوع و فراوانی دانه‌های گرده شناسایی شده در نمونه‌های عسل مطالعه شده، مهم‌ترین گونه‌های گیاهی مورد استفاده زنبور عسل در مناطق مهم زنبورداری استان به ترتیب مربوط به تیره‌های گیاهی کاسنی، بقولات، نعنائیان، رزاسه، چتریان، چلیپائیان، سوسن و آلاله بودند. در این تحقیق با استفاده از هموسایتومتر اقدام به شمارش دانه‌های گرده موجود در نمونه‌های استاندارد 10 گرمی عسل با 10 تکرار شد. از نظر تراکم تعداد دانه گرده در حجم استاندارد عسل مشخص شد که 4% از نمونه‌ها دارای کمتر از 20000 دانه گرده در نمونه استاندارد (10 گرم عسل) بوده و در کلاس 1 (بسیار ضعیف) قرار گرفتند. هیچ نمونه عسلی در کلاس 2 یا ضعیف (20000 تا 100000 دانه گرده) قرار نگرفت. 72% از نمونه‌ها در کلاس 3 یا متوسط (100000 تا 500000 دانه گرده در نمونه)، 16% نمونه‌ها در کلاس 4 یا خوب (500000 تا1000000 دانه گرده) و 8% از نمونه‌ها در کلاس 5 یا عالی (بیش از 1000000 دانه گرده) قرار گرفتند. نتایج نشان داد که زنبور عسل معمولی در شرایط منطقه مورد مطالعه در رفتار چراگری وابستگی به گیاه خاصی ندارد. آنالیز دانه‌های گرده عسل نشان داد به استثنای چند مورد خاص، منابع مورد چرای زنبور‌های عسل کارگر در شرایط منطقه بسته به فصل و شرایط، طیف متنوعی از گیاهان گلدار را در بر می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

دانه گرده؛ زنبور عسل؛ عسل؛ گرده‌شناسی عسل

مراجع

1. Alaux C., Ducloz F., Crauser D., and Le Conte Y. 2010. Diet effects on honey bee immunocompetence. Biology Letters 6(4): 562–565.

2. Brodschneider R., and Crailsheim K. 2010. Nutrition and health in honey bees. Apidologie 41: 278-294. DOI:10.1051/apido/2010012.

3. Carter R., and Dill L. 1990. Why are bumble bees risk-sensitive foragers?  Behavioral Ecology and Sociobiology 26: 121–127.

4. Çelemli Ö.G., Özenirler Ç., Bayram N.E., Zare G., and Sorkun K. 2018. Melissopalynological analysis for geographical marking of Kars honey. Kafkas Universitesi Veteriner.  Fakultesi Dergisi Journal 24(1): 53-59.

5. Corbet S.A., Williams I.H. and Osborne J.L. 1991. Bees and the Pollination of Crops and Wild Flowers in the European Community. Bee World 72(2): 47-59.

6. Dinkov D. 2015. Quantitative melissopalynological analysis of bee honey using a Bürker chamber. International Food Research Journal 22(4): 1538-1543.

7. Eckhardt M., Haider M., Dorn S., and Müller A. 2014. Pollen mixing in pollen generalist solitary bees: a possible strategy to complement or mitigate unfavourable pollen properties? Journal of Animal Ecology 83: 588–597. DOI:10.1111/1365-2656.12168.

8. Erdtman G. 1960. The acetolysis method: A revised description. Svensk BotaniskTidskrift 54: 556-564.

9. Harder L.D., and Real L.A. 1987. Why are bumble bees risk averse? Ecology 68(4):1104-1108.

10. Hassanien M.M., El-Sherif M.E.M., Salem A.A.A., and Ali M.A.M. 2018. Quantitative pollen analysis of bee honey at certain apiaries in qalyubia governorate and available honey in local market. Egypt Arab University, Ain Shams University, Cairo Journal of Agricultural Science 26(1): 303-311.

11. Human H., Brodschneider R., Dietemann V., Dively G., Ellis J., Forsgren E., Fries I., Hatjina F., Hu F-L., Jaffè R., Jensen A. B., Köhler A., Magyar J., Özkýrým A., Pirk C.W. W., Rose R., Strauss U., Tanner G., Tarpy D.R., van der Steen J.J.M., Vaudo A., Vejsnaes F., Wilde J., Williams G. R. and Zheng H-Q. 2013. Miscellaneous standard methods for Apis mellifera research. Journal of Apicultural Research 52(4): 1-53.

12. Jones G.D, and Bryant V.M. 1996. Melissopalynology. P. 933–938. In: J. Jansonius, and McGregor D.C., (eds.) Palynology, principles and applications. Salt Lake City, UT: AASP Foundation.

13. Keller I., Peter F., and Imdorf A. 2005. Pollen nutrition and colony development in honey bees: part I Bee World 86: 3–10.

14. Kerkvliet J.D., Shrestha M., Tuladhar K. and Manandhar H. 1995. Microscopic detection of adulteration of honey with cane sugar and cane sugar products. Apidologie 26: 131–139.

15. Kaškonienė V., Venskutonis R., and Čeksteryte V. 2010. Carbohydrate composition and electrical conductivity of different origin honeys from Lithuania. Food Science and Technology 43(5):801-807.

16. Louveaux J., Maurizio A., and Vorwohl G. 1978. Methods of Melissopalynology. Bee World 59:139–157.

17. Memariani F. 1997. Pollen study of some honey samples in Khorasan province. Journal of Research and Construction 49: 79-83.

18. Manafi H. 1991. Polynological study of Azerbaijani honeys in samples prepared from Khoy, Osko and Kalibar regions. Journal of Research and Construction 22(B 73): 180-182.

19. Özler H .2015. Melissopalynological analysis of honey samples belonging to different districts of Sinop, Turkey. Mellifera 15(1): 1-11.‏

20. Persano O.L., and Piro R. 2004. Main European unifloral honeys: descriptive sheets. Apidologie 35(1): S38–S81.

21. Piana M.L., Persano O. L., Bentabol A., Bruneau E., Bogdanov S., and Declerck Ch. G. 2004. Sensory analysis applied to honey: state of the art. Apidologie 35: S26–S37.

22. Ponnuchamy R., Bonhomme V., Prasad S., Das L., Patel P.,  Gaucherel C. D., Pragasam  A., and Anupama K. 2015. Honey Pollen: Using melissopalynology to understand foraging preferences of bees in tropical south India. PlOS One9(7): 1-12.

23. Pirani J.R., and Cortopassi-Laurino M. 1993. Flowers and bees of São Paulo. São Paulo, SP, Brazil. 192 pp.

24. Razzaghi kaamroudi M., Saneie Shariat Panahi M., Nazarian H., and Ghalichnia, H. 2001. Identification of pollens in honey of Nour region in Mazandaran. Journal of Research and Construction 72: 74-83.

25. Russmann, H. 1998. Yeasts and glycerin in flower honey Evidence of fermentation or stopped. Lebensmittelchemie 52: 116–117. (In German)

26. Sabugosa-Madeira B., Ribeiro H., Cunha M., and Abreu I. 2008. Anemophilous and entomophilous pollen flowers of Castanea sativa in the Northeast of Portugal. Acta Horticulturae 784: 133–136.

27. Saneie Shariat Panahi M., and Saeed Abadi H. 1999. Honey-producing plants in Karaj region by palinologicaal method. Journal of the Faculty of Agriculture, University of Tehran, No. 2 and 3:18-24. (In Persian with English abstract)

28. Scofield H. N. and Mattila H.R. 2015. Honey bee workers that are pollen stressed as larvae become poor foragers and waggle dancers as adults. PLOS One 10(4): 1-19.  DOI:10.1371/journal.pone.0121731.

29. Song X-Y., Yao Y-F., and Yang W-D. 2012. Pollen analysis of natural honeys from the central region of Shanxi, north China. PLoS One 7(11): e49545 1-11.

30. StephensD.W., andKrebs J.R.1986. Foraging Theory. Princeton university press, Princeton. 247 pp.

32. Vergeron P. 1964. Statistical interpretation of the results of pollen analysis of honey. A Les Annales de l’Abeille 7(4): 349-364. (In French)

32. Von der Ohe W., Oddo L., Piana M., Morlot M., and Martin P. 2004. Harmonized methods of melissopalynology. Springer Verlag. Apidologie 35 (Suppl. 1): S18-S25.