زمینه‌ها و فرایندهای طلاق در زنان و مردان مشهدی

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 2، دوره 17، شماره 1 - شماره پیاپی 35، شهریور 1399، صفحه 54-29   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/social.2021.56373.0

نویسندگان

غلامرضا صدیق اورعی¹؛ مصطفی غنی زاده^{* 2}؛ مرتضی دیاری³

¹استادیار جامعه شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

²دانشجوی دکتری جامعه شناسی اقتصاد و توسعه، دانشگاه تهران، تهران، ایران

³کارشناس ارشد رفاه دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

خانواده بر اساس یک تعهد پایدار و مستمر بین دو شخص غیرهمجنس استوار می‌شود. اگر خانواده نتواند نیازهای اعضا را به درستی رفع نماید با عدم تعادل مواجه می­‌شود. در برخی از مواقع این عدم تعادل به فسخ تعهد، یعنی طلاق می­ انجامد. در جامعة کنونی ایران، خانواده با عدم تعادل­ های مختلفی مواجه است که یکی از آثار آن، اضمحلال خانواده (طلاق) است. میزان این واقعه در دهة گذشته رو به رشد بوده است. این نوشتار زمینه‌­ها و فرایندهای طلاق را بر اساس گفتگو با کنش­ گرانی که طلاق را تجربه کرده ­اند، به دست می­‌دهد. این هدف با استفاده از روش رویش نظریه و از خلال مصاحبه با 6 زن و 4 مرد دنبال شده است. پس از مصاحبة عمیق و کدگذاری چند مرحله­ ای سعی شد مدلی انتزاعی به دست آید. در پایان بیش از 180 کد باز در 11 کد محوری تجمیع شد و در پایان یک مدل فرایندی به دست آمد. در این نوشتار، مفهوم "انتخاب نامتناسب" دال اصلی طلاق است. زمینة طلاق در سطح کلان، چندفرهنگی بودن و چندگانگی ارزشی-هنجاری است. فرایند آن انتخاب­‌های نامناسب در ابعاد گوناگون ازدواج است. عموما فرایند طی شده عبارت است از: ازدواج نامتناسب، شکل‌گیری یک مسئله و ناتوانی حل آن توسط زوجین و تشدید و تکثیر آن و تأثیرگذاری مسئله یا مسئله‎ها بر جنبه‌های دیگر زندگی مشترک، طلاق عاطفی و در نهایت طلاق قانونی.

کلیدواژه‌ها

طلاق؛ ازدواج نامناسب؛ عدم ارضای نیازهای زوجین؛ ناتوانی در حل مسئله

مراجع

 

1. اسکافی، م.، ترکمان، ف.، ساروخانی، ب. (1394). اثر شبکه­های اجتماعی بر طلاق عاطفی در شهر مشهد. علوم اجتماعی (دانشگاه فردوسی مشهد). 12 (25)، 250-225.
2. آقاجانی مرسا، ح. (1384). عوامل مؤثر در طلاق بر حسب طبقة اجتماعی، مورد: شهر تهران. جامعه شناسی. 1 (2)، 64-31.
3. آگبرن، و.ف.، نیم­کوف، م. ف. (1388). زمینۀ جامعه شناسی. ترجمة امیرحسین آریان پور. تهران. نشر نخست.
4. باستانی، س.، گلزاری، م.، روشنی، ش. (1389). طلاق عاطفی: علل و شرایط میانجی. بررسی مسائل اجتماعی ایران. 1 (3)، 20-1.
5. بستان، ح. (1390). راهبرد پارادایم­سازی اسلامی در حوزة جامعه­­شناسی خانواده و جنسیت. مطالعات راهبردی زنان، 14 (53)، 210-163.
6. بیرو، آ. (1376). فرهنگ علوم اجتماعی. تهران: کیهان.
7. حبیب­پور گتابی، ک.، نازکتبار، ح. (1390). عوامل طلاق در استان مازندران. مطالعات راهبردی زنان. 14 (53)، 128-87.
8. حکیم، س.م.، زاهدی­فر، ب. (1389). علل طلاق و راهبردهای کاهش آن از دیدگاه قرآن با روش ترتیب نزول. مطالعات راهبردی زنان. 13 (49)، 348-293.
9. خلج آبادی فراهانی، ف. (1391). تأثیر معاشرت با جنس مخالف قبل از ازدواج بر احتمال طلاق در بین افراد تحصیل­کردة دانشگاهی. مطالعات راهبردی. 15، 49-41.
10. ریاحی، م.ا .، علیوردی­نیا، ا.، بهرامی کاکاوند، س. (1386). تحلیل جامعه­شناختی میزان گرایش به طلاق (مطالعة موردی شهرستان کرمانشاه). زن در توسعه و سیاست. 5(3)، 140-109.
11. ریتزر، ج. (1392). نظریة جامعه­شناسی در دوران معاصر. ترجمة محسن ثلاثی. تهران: نشر علمی.
12. زارعی محمودآبادی ، ح.، بهرامی، ف.، احمدی، س.ا.، اعتمادی، ع.، فاتحی­زاده، م. (1391). پیشگیری از طلاق و جدایی: مفاهیم، نظریه­ها و کاربست مدل بومی. یزد. دانشگاه یزد
13. ساروخانی، ب.، مقربیان، م. (1390). تجددگرایی و همسرگزینی تحقیقی مقایسه­ای در بین زنان مناطق 1 و 11 شهر تهران. مطالعات فرهنگ ارتباطات. 12 (15)، 75-43.
14. سگالن، م(1388). جامعه­شناسی تاریخی خانواده. ترجمة حمید الیاسی. تهران نشر مرکز
15. صداقت، ک.، اسدیان، ع. (1393). تبیین جامعه­شناختی عوامل اجتماعی مؤثر بر طلاق (مطالعه موردی: شهرستان قائم­شهر). جامعه­شناسی کاربردی. 25 (2)، 116-97.
16. صدیق اورعی، غ.ر .، اصغر پور ماسوله، ا.ر. (1388). عدم توافق ارزشی و تأثیر آن بر ناسازگاری زوجین در مشهد. مطالعات اجتماعی ایران. 3(7)، 49-13.
17. طباطبایی، م.ح. (1388). تفسیر المیزان. ترجمة موسوی همدانی. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
18. علی احمدی، ع.ر.، نهایی، و. س. (1387). منتخبی از کتاب توصیفی جامع از روش­های تحقیق. تهران: انتشارات تولید دانش.
19. فراستخواه، م. (1395). روش تحقیق کیفی در علوم اجتماعی با تأکید بر نظریه بر پایه. تهران: انتشارات آگاه.
20. قریشی، ف.، شیرمحمدی، د.، برجوند، آ. (1393). فهم عوامل طلاق از منظر مردان و زنان در معرض طلاق و طلاق گرفته؛ مطالعة موردی شهر سقز. پژوهش­های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی. 3 (7)، 30-19.
21. قلی­زاده، آ.، بانکی­پور فرد، ا.ح.، مسعودی­نیا، ز. (1394). مطالعة کیفی تجارب مردان و زنان طلاق گرفته از عوامل فرهنگی زمینه‌ساز طلاق. جامعه­شناسی کاربردی. 26 (54)، 66-39.
22. کلانتری، ع.، روشنفکر، پ.، جواهری، ج. (1390). مرور سه دهه تحقیقات علل طلاق در ایران. مطالعات راهبردی زنان در ایران. 14 (53)، 169-129.
23. گولد، ج.، کولب، و. (1392). فرهنگ علوم اجتماعی. ترجمة باقر پرهام. تهران: نشر مازیار
24. گیدنز، آ. (1390). جامعه شناسی. ترجمة محسن چاووشیان. تهران: نشر نی.
25. لیتل، د. (1372). تبیین در علوم اجتماعی. ترجمة عبدالکریم سروش. تهران: نشر صراط
26. محمدپناه، ا.ح.، شیرزاد، ح.ر. (1393). عوامل مؤثر بر شکل­گیری پدیدة طلاق و تأثیر آن بر امنیت اجتماعی شهر سنندج. پژوهش­های انتظامی - اجتماعی زنان و خانواده. 2 (1)، 102-85.
27. محمدپور، ا. (1389). روش تحقیق کیفی ضد روش1؛ منطق وطرح در روش‌­شناسی کیفی. تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
28. محمدپور، ا. (1390). روش تحقیق کیفی ضد روش2؛ مراحل و رویه­های عملی در روش شناسی کیفی. تهران: انتشارات جامعه­شناسان.
29. منصوریان، ا. (1385). گراندد تئوری چیست و چه کاربردی دارد؟. همایش چالش­های علم اطلاعات. 9 خرداد اصفهان: دانشگاه اصفهان.
30. نصیرزاده، ر.، رسول­زاده طباطبایی، ک. (1388). معیارهای فیزیکی انتخاب همسر در دانشجویان دانشگاه­های تهران اصول بهداشت روانی. 11 (20)، 50-41.
31. هنریان، م.، یونسی، س.ج. (1390). بررسی علل طلاق در دادگاه­های خانوادة تهران. مطالعات روا­ن­شناسی بالینی. 1 (3)، 153-125.
32. یوسفی، ن.، باقریان، م. (1390). بررسی ملاک­های همسرگزینی و فرسودگی زناشویی به­عنوان متغیرهای پی­ بین زوجین متقاضی طلاق و مایل به ادامة زندگی مشترک. مشاوره و روان درمانی خانواده. 1 (3)، 301-284.

 

33. Chung, Myung-Sun (2014). Pathways between attachment and marital satisfaction: The mediating roles of rumination, empathy, and forgiveness. Personality and Individual Differences. Vol, 70. 246-251
34. Darren, Luo, Shanhong. Webb, Jared. Pugh, Jennifer. Martinez, Alan. Foulston, Jeremy (2015). Couple similarity on stimulus characteristics and marital satisfaction. Personality and Individual Differences. Vol, 86. 126-131
35. Higgins, Louise. Zheng, mo. Liu, yali. Hui sun, Chun (2002). Attitudes to Marriage and Sexual Behavior: A Survey of Gender and Culture Differences in china and United Kingdom. Sex Roles. Vol 46. 75-89
36. Khalatbari javad. Ghorbanshiroudi, Shohreh. Niaz Azari, Kiomars. Bazleh, Nikta. Safaryazdi, Niayesh (2013). The Relationship between Marital Satisfaction (Based on Religious Criteria) and Emotional Stability. Procedia - Social and Behavioral Sciences. Vol 84. 869-873
37. Onsy eman, Amer Mona (2013). Attitudes Toward Seeking Couples Counseling among Egyptian Couples: Towards a Deeper Understanding of Common Marital Conflicts and Marital Satisfaction.
38. Shakerian, ata. Nazari, Ali-Mohammad. Masoomi, Mohsen. Ebrahimi, Painaz. Danai, Saba (2014). Inspecting the Relationship between Sexual Satisfaction and Marital Problems of Divorce-asking Women in Sanandaj City Family Courts. Procedia - Social and Behavioral Sciences. Vol 114. 327-333