کارکرد نحو روایی داستان کوتاه «کرامة زوجتی» عبدالقدوس (بر اساس الگوی ساختار روایی تودورف)

زبان و ادبیات عربی

مقاله 7، دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 22، شهریور 1399، صفحه 112-126   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jall.v12.i1.59891

نویسندگان

علی اکبر محسنی¹؛ شیوا صادقی^{* 2}

¹دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه رازی کرمانشاه، ایران

²عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه پیام نور

چکیده

 
تودورف با نظریة نحو روایتی خود که جنبه‏ای از جوانب سه گانة معنایی و کلامی و نحوی بود، سازوکار نو و مستقلی برای هر اثر ادبی خصوصاً در زمینة داستان تعریف نمود و آن را در دو بخش اسطوره‌ای و ایدئولوژیک قرارداد. این الگو می‌توان بسیاری از تعارضات و اندیشه‌های نادرست حاکم بر جوامع بشر را کشف نموده و راه حل مناسبی برای آن‌ها ارائه داد. این مقاله سعی دارد تا بر اساس نظریة تودورف، به بررسی ساختارهای روایتی داستان کوتاه و ایدئولوژیک (کرامة زوجتی) عبدالقدوس بپردازد و ضمن نشان‌دادن توانایی این نظریه در بررسی ساخت‌های عمقی داستان در کنار ساخت‌های سطحی آن، به این پرسش پاسخ دهد که ایدئولوژی حاکم بر این داستان چیست و از چه طریقی به مخاطب انتقال‌یافته است؟ پس از بررسی لایه‏های روساختی و معنایی مشخص شد ایدئولوژی حاکم بر داستان معطوف به قربانی شدن زنان در روابطی است که مردان خیانت می‏کنند که عبدالقدوس آن را با افعال، اسماء و صفات به نمایش می‏گذارد. و با استفاده از کنش‏ها و شخصیت‏ها، تصویری عینی به مخاطب ارائه می‏دهد.

کلیدواژه‌ها

داستان کوتاه؛ روایت شناسی؛ تودروف؛ عبدالقدوس؛ کرامة زوجی

مراجع

 

1. اخوت، احمد(1392). دستور زبان داستان. اصفهان: فردا
2. اسکولز، رابرت (1372). درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات.تهران:آگاه.
3. بارت و آخرون (1992).طرائق تحلیل السرد الأدبی (دراسات).ترجمة: مجموعة من الباحثین.الطبعة الأولی. المغرب: منشورات اتحاد کتاب المغربی.
4. برنتس، هانس (1387). مبانی نظریه‌ی ادبی.ترجمه: محمد رضا ابوالقاسمی. چاپ دوم. تهران: ماهی.
5. بوردیو،  بیار (2009) .الهیمنة الذکوریة.ترجمه: سلمان قعفرانی. الطبعة الأولی. بیروت: المنظمة العربیة للترجمة.
6. تودورف، تزوتان (1379). دستور زبان داستان.مترجم: احمد اخوت. چاپ دوم. اصفهان: فردا.
7. _______________( 1382). بوطیقایساختارگرا. ترجمه محمد نبوی.چ دوم. تهران: آگه.
8. سلدن، رامان (1372). راهنمای نظریه ادبی معاصر. ترجمه: عباس مخبر.تهران: طرح نو.
9. عبدالقدوس، إحسان (د.ط). لا لیس جسدک. قاهرة: مکتبة مصر.
10. محمد علی، کمال (1985) .إحسان عبدالقدوس فی 40 عاما. قاهره: مکتبة مصر لطباعة .
11. مقدادی، بهرام (1393). دانشنامه نقد ادبی.تهران: چاپ دالاهو.
12. میخائیل باختین (1988). الکلمة فی الروایة. ترجمة: یوسف حلاق، دمشق: مکتبة منشورات وزارة الثقافة.
13. هارلند، ریچارد ) 1385). درآمدیتاریخیبرنظریهادبیازافلاطونتابارت. مترجمان: علی معصومی و همکاران. تهران: چشمه.
14. أبو زید، مدیحة (1991م).«إحسان عبدالقدوس فی فکر الآخرین». مجلة عالم الکتب ریاض. صص: 54 ـ 45.
15. آزاد، راضیه (1388). «روایت‌شناسی مقامات حمیدی». فصلنامه پژوهش‌های ادبی. سال هفتم. ش: 26.صص: 32 ـ 9.
16. بسطاویسی، رمضان (1991م). «رؤیة العالم عند عبدالقدوس». مجلة عالم الکتب (هذا العدد التذکاری لإحسان عبدالقدوس).ریاض. صص: 140 ـ 135.
17. تقی‌زاده، علی (1392). «درآمدی بر روش‌شناسی تحلیل ساختاری داستان». فصلنامه ادبیات داستانی دانشگاه رازی. سال اول.شماره 2. صص: 23 ـ 1.
18. حسینی، نجمه و محمدرضا صرفی (1389). «بررسی وجوه روایتی روایت‌های هزار و یک‌شب». مجله زبان و ادب دانشگاه کرمان. شمارة 27.
19. الشناوی، محمد (1973). «أدباء المصر المعاصرون». ادبیات و زبانها.عدد 28. صص: 12 ـ 7.
20. عبدالهادی، محمد فتحی (1991). «احسان عبدالقدوس فی مکتبین قومین». مجلة عالم الکتب ریاض. صص: 164 ـ 160.
21. علوی، پرویز و شهرام اقبال‌زاده (1386) .«آشنایی با تزوتان تودورف: از سایه تا سایه‌روشن». مجله‌ی آزمایش 50.صص: 11ـ 9.
22. لوسی، یعقوب (1991). «إحسان عبدالقدوس .. وتاریخ القلم». مجلة عالم الکتب ریاض. صص: 32 ـ 27.
23. عزت‌دوست، کبری (1385).«بررسی و تحلیل و ترجمه داستان "مبروک یا بنتی: دخترم مبارکت باشد". استاد راهنما: محمود شکیب، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.