ارزیابی مقاومت برخی ارقام گوجه‌فرنگی نسبت به نماتد ریشه‌گرهی Meloidogyne javanica در شرایط گلخانه

پژوهش های حفاظت گیاهان ایران

مقاله 1، دوره 35، شماره 3 - شماره پیاپی 53، آبان 1400، صفحه 279-291   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jpp.2021.32748.0

نویسندگان

آمنه اسدی سرداری؛ عصمت مهدیخانی مقدم^* ؛ محمد زکی عقل

گروه گیاه‌پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

 نماتد‌های ریشه‌گرهی، از مهم‌ترین نماتدهای انگل گیاهی در سطح جهان می‌باشند که اغلب محصولات زراعی را مورد حمله قرار می‌دهند. استفاده از ارقام متحمل یا مقاوم به نماتد، یکی از روش‌های موثر در کاهش خسارت ناشی از نماتدهای ریشه‌گرهی است. در این مطالعه با هدف ارزیابی سطح مقاومت تعدادی از ارقام گوجه‌فرنگی شامل ALYSTE F-1، ARYZA F-1، Early Urbana، Rutgers و Mobil ( هلند و مجارستان)، نسبت به حمله‌ی نماتد ریشه‌گرهی Meloidogyne javanica، در قالب پنج تکرار و در دو حالت مایه‌زنی و عدم مایه‌زنی در شرایط گلخانه‌ای، برخی شاخص‌های رشدی گیاه (وزن تر و خشک ریشه، وزن تر و خشک بخش هوایی، طول ریشه، ارتفاع گیاه و وزن تر و خشک کل) و تولیدمثلی نماتد (تعداد گال و توده تخم نماتد در گرم ریشه و کل ریشه، تعداد تخم موجود در توده تخم، تعداد لاروهای سن دوم موجود در خاک، جمعیت نهایی نماتد و فاکتور تولیدمثلی) بررسی شده است. نتایج نشان داد که رقم ALYSTE F-1، با کم‌ترین تعداد گال ریشه، توده‌تخم، تخم و لارو سن دوم موجود در خاک و به تبع آن کم‌ترین میزان جمعیت نماتد، به عنوان رقمی نسبتا مقاوم شناخته شد. از نظر صفات رویشی گیاه نیز مشخص گردید رقم ALYSTE F-1، در بالاترین سطح، از لحاظ ویژگی‌های رویشی بوده و از تفاوت آماری معنی‌داری نسبت به دیگر ارقام برخوردار بوده است. نتایج هم‌چنین نشان داد که ارقام موبیل هلند، موبیل مجارستان، ارلی‌اربانا، ARYZA F-1 و روتگرس نسبت به نماتد ریشه‌گرهی، براساس فاکتور تولیدمثل (RF) و شاخص گال در زمره‌ی ارقام خیلی حساس طبقه‌بندی شدند. براساس ویژگی‌های زایشی نماتد مشخص گردید که ارقام موبیل هلند، موبیل مجارستان و ارلی‌اربانا، بیش‌ترین جمعیت نماتد و بالاترین فاکتور تولیدمثل را به خود اختصاص دادند اما از لحاظ ویژگی‌های رویشی، رقم روتگرس در بین ارقام، از تاثیرپذیری بیش‌تری برخوردار بود. نتایج تجزیه‌ خوشه‌ای براساس مجموع صفات رویشی گیاه و تولیدمثلی نماتد نیز نشان داد که رقم ALYSTE F-1 به صورت مجزا از دیگر ارقام قرار گرفت. در نهایت براساس مجموع نتایج حاصل از این پژوهش، رقم ALYSTE F-1، به عنوان مقاوم‌ترین رقم شناخته شد.

کلیدواژه‌ها

ارقام گوجه‌فرنگی؛ صفات تولیدمثلی نماتد؛ صفات رویشی گیاه؛ مقاومت؛ Meloidogyne javanica

مراجع

1. Abdollahi M. 2015. Response of ten greenhouse cucumber cultivars to root-knot nematode, Meloidogyne javanica. Seed and Plant Improvement Journal 30-1(1): 55-75. (In Persian)
2. Alvani S., Mahdikhani Moghadam E., Giblin-Davis R.M., and Pedram M. 2016. Description of Ektaphelenchus berbericussp. (Rhabditida: Ektaphelenchinea) from eastern Iran. Nematology 18: 1063-1077.
3. Bailey D.M. 1941. The seedling method for root- knot nematode resistance. Proceeding of American Society of Horticultural Science 38: 573-575.
4. Bakker E., Dees R., Bakker J., and Govers A. 2006. Mechanisms involved in plant resistance to nematodes. In: Tuzun S., and Bent E (ed.). Multigenic and Induced Systemic Resistance in Plants. Springer science+Busines Media Inc.
5. Canto-Saenz M. 1983. The nature of resistance to Meloidogyne incognita (Kofoid & White) Chitwood. P. 160-165. In: C.C Carter (Ed.). Proceedings of the Third Research & Planning Conference on Root-Knot Nematodes, Meloidogyne International Meloidogyne Project. Lima, Peru.
6. Castagnone-Sereno P., Wajnberg E., Bongiovanni M., Leroy F., and Dalmasso A. 1994. Genetic variation in Meloidogyne incognita virulence agianst the tomato Mi resistance gene: evidence from isofemale line selection studies. Theoretical and Applied Genetics 88: 749-753.
7. Caveness F.E., and Jepsen H.J. 1955. Modification of the centrifugal flotation technique for the isolation and concentration of nematodes and their eggs from soil and plant tissue. Proceedings of the Helminthological Society of Washington 22: 87-89.
8. Devran Z., and Elekcioglu I.H. 2004. The screening of F₂ plants for the root knot nematode resistance gene Mi by PCR in tomato. Turkish Journal of Agriculture and Forestry 28: 253-257.
9. Dong W., Holbrook C.C., Timper P., Brenneman T.B., and Mullinix G. 2007. Comparison of methods for assessing resistance to Meloidogyne arenaria in peanut. Journal of Nematology 39: 169-175.
10. Dropkin V.H. 1969. The necrotic reaction of tomatoes and other hosts resistance to Meloidogyne: reversal by temperature. Phytopathology 59:1632-1637.
11. Ghayedi S., and Abdollahi M. 2013. Evaluation of eight bean cultivars for resistance to root knot nematode, Meloidogyne javanica. Seed and Plant Improvement Journal 30-1(1): 17-36. (In Persian)
12. Hadisoeganda W.W,. and Sasser J.N. 1982. Resistance of tomato, bean, southern pea and garden pea cultivars to root-knot nematodes based on host suitability. Plant Disease 66: 145-150.
13. Hussey R.S., and Barker K.R.1973. Acomparison of methods of collecting inocula of Meloidogyne spp. including a new technique. Plant Disease Reports 57: 1025-1028.
14. Hussey R.S. and Jansen G.S. 2002. Root-knot nematodes: Meloidogyne P. 69-76. In: J. L. Starr et al. Plant Resistance to Parasitic Nematodes. CAB International.
15. Jaiteh F., Kwoseh C., and Akromah R. 2012. Evaluation of tomato genotypes for resistance to root-knot nematodes. African Crop Science 20: 41-49.
16. Jepson S.B. 1987. Identification of root-knot nematodes Meloidogyne CABI Publishing.
17. Kaloshian I., Williamson V.M., Miyao G., Lawn D.A., and Westerdahl B.B. 1996. Resistance- breaking nematodes in California tomatoes California Agriculture 50: 18-19.
18. Kamalwanshi R.S., Khan A., and Srivastava A.S. 2004. Reaction of tomato germplasm against root knot nematode, Meloidogyne incognita. Indian Journal of Nematology 34: 94-95.
19. Karssen G., and Moens M. 2006. Root- knot nematodes. p. 59-90. In R.N Perry and M Moens. (ed). Plant Nematology Wallingford. CABI Publishing.
20. Khan M.R. 1994. Nematology in developing countries. p. 379- 398. In: C.C. Carter and J. N. Sasser. (ed.) An Advanced Treatise on Meloidogyne 1: Biology and control. Co-publication of Department of Plant Pathology, North Carolina State University and the USAID, Raleigh, North Carolina, USA.
21. Khodaei Arbat A., Taheri A.A.H., Pahlevani M.H., and Niknam CH. R. 2009. Evaluation of tomato cultivars resistance to root-knot nematode (Meloidogynenjavanica Chitwood, 1949). Journal of Plant Production 16: 45-55. (In Persian)
22. Li X.X., and Zhu D.W. 2005. Descriptors and data standard for cucumber (Cucumis sativus). Beijing: China Agriculture Press, 78-79.
23. Mani A., and Zidgali T.Al. 1995. Screening of tomato cultivars for resistance against Meloidogyne incognita. Nematologia Mediterranea 23: 269.
24. Mirehki K., Abdollahi M., and Dehdari A. 2014. Response of eight tomato cultivars to root-knot nematode, javanica, under glasshouse condition. Iranian Journal of Plant Protection Science 44: 291-298. (In Persian)
25. Mobasseri M., Pedram M., and Pourjam E. 2017. A new species of the rare genus Anguillonema Fuchs, 1938 (Nematoda: Hexatylina, Sphaerulariodea) with its molecular phylogenetic study. Journal of Nematology 49: 286-294.
26. Nasohi G., and koshki M. 2002. Tomato in Greenhouse. Authors, 122p.
27. QuesenberryH., Baltensperger D.D., Dunn R.A., Wilcox C.J., and Hardy S.R. 1989. Selection for tolerance to root-knot nematodes in red clover. Crop Science 29: 62-65.
28. Ramezani B., Mahdikhani Moghadam E., and Rouhani H. 2013. Resistance evaluation of some tomato cultivars to root-knot nematode, Meloidogyne javanica, in greenhouse conditions. Journal of Plant Protection 27(3): 276-285. (In Persian)
29. Reddy Y.S., Sellaperumal C., Prasanna H.C., Yadav A., Kashyap S.P., Singh S., Rai N., Singh M., and Singh B. 2016. Screening of tomato genotypes against root-knot nematode and validation of Mi 1 gene linked markers. Proceedings of the National Academy of Sciences, India Section B: Biological Sciences, 88.DOI: 10.1007/s40011-016-0731-1.
30. Roberts P.A. 2002. Concepts and consequences of resistance. Pp. 23–41 in L. Starr, R. Cook, and J. Bridge, eds. Plant Resistance to Parasitic Nematodes. Wallingford, UK: CAB International.
31. Sasser J.N., Carter C.C., and Hartman K.M. 1984. Standardization of host suitability studies and reporting of resistance to root-knot nematode. North Carolina State University, Raleigh and United States Agency for International Developmen, 7pp.
32. Singh S.J., and Khurma U.R. 2007. Susceptibility of six tomato cultivars to the root-knot nematode, Meloidogyne incognita. The south pacific Journal of Natural Science 13: 73-77.
33. Smith P.G. 1944. Embryo culture of a tomato species hybrid. In: Proceeding of American Society of Horticultural Science 44: 413-416.
34. Stirling G., Nicol J., and Reay F. 2002. Advisory services for nematode pests (operational guidelines). Publication No. 99/4. Rural Industries Research Development Corporation 99(4). 114
35. Sujatha R., Irene Vethamoni P., Manivanna N., and Sivakumar M. 2017. Screening of tomato genotypes for root knot nematode (Meloidogyne incognita Kofoid and White Chitwood). International Journal of Current Microbiology and Applied 6: 1525-1533.
36. Taylor A.L., and Sasser J.N. 1978. Biology, Identification and Control of Root Knot Nematodes (Meloidogyne ). A Cooperative Publication of the Department of Plant Pathology, North Carolina State University and The United States Agency for International Development. North Carolina State Graphics, Raleigh, N.C.
37. Udo I., Uguru M.I., Ogbuji R.O., and Ukeh D.A. 2008. Sources of tolerance to root-knot nematode Meloidogyne javanica In cultivated and wild tomato species. Plant Pathology 7: 40-44.
38. Walters S.A., Wehner T.C., and Barker K.R. 1999. Greenhouse and field resistance in cucumber to root-knot nematodes. Nematology 1: 279-284.
39. Williamson V.M., and Kumar A. 2006. Nematode resistance in plants: the battle underground. Trends in Genetics 22: 396-403.