تجربه زیسته مراقبه گران ویپاسانا و پیامدهای اجتماعی مراقبه گری با تاکید برگرایش به خشونت

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

دوره 17، شماره 1 - شماره پیاپی 35، بهار و تابستان 1399  

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/social.2021.59123.0

نویسندگان

سید حسین سراج زاده¹؛ علیرضا کریمی ²؛ مسعود روزبهانی²

¹خوارزمی

²دانشگاه خوارزمی

چکیده

مراقبه ویپاسانا یکی از جریان­های اصلی مراقبه ­گری در ایران، هدف اصلی خود را بر کنترل خشم، پرهیز از خشونت و ایجاد آرامش برای پیروان می ­داند. خلاء مطالعات جامعه ­شناختی در بررسی این موضوع سبب شده که این پژوهش به­دنبال مطالعه تجربه زیسته مراقبه­ گران ویپاسانا و پیامدهای اجتماعی آن با تاکید بر گرایش به خشونت ­باشد. مراقبه­ گران شامل افرادی هستند که حداقل یک دوره ده روزه مراقبه ویپاسانا را گذرانده­ اند. روش ­شناسی پژوهش کیفی بوده و از روش تحلیل تماتیک استفاده شده است. روش نمونه ­­گیری، هدفمند و با چهارده نمونه مصاحبه شد. یافته ­های پژوهش نشان می ­دهد که مراقبه‌گران ­ویپاسانا در مواجه با خشونت نمادین و سیستمی به دو گروه تقسیم می­شوند، گروه اول این دو بُعد از خشونت را ادراک می­ کنند و گروه دوم ادراکی از آن ندارند. مراقبه ­گران گروه اول و همچنین تمامی مراقبه­ گران در برابر خشونت کلامی و فیزیکی به دو صورت منفعل و فعال همراه با سازکارهای خاص خود به خشونت پاسخ می­ دهند. مراقبه ­گران ویپاسانا، در مراحل مختلف مراقبه­ گری با آموزه­ هایی که در خصوص عدم وابستگی مادی و معنوی و عدم واکنش به خوشایندها و ناخوشایندها کسب می­ کنند، زندگی خود را در جهت پذیرش و تسلیم وضعیت موجود هدایت می­ کنند. تعاملات اجتماعی درون گروهی مراقبه­گران علاوه بر اینکه سبب کاهش سرمایه اجتماعی برون گروهی آنها شده است زمینه جدایی خود خواسته و آگاهانه مراقبه­ گران و انزوای اجتماعی آنها را فراهم ­آورده است.

کلیدواژه‌ها

مراقبه ویپاسانا؛ خشونت؛ تغییر الگوی عادت ذهنی؛ سرمایه اجتماعی؛ انزوای اجتماعی

مراجع