سازگاری و هویت مکانی مهاجران: روابط و تعدیل‌گرها (مطالعۀ موردی: مهاجران ساکن شهر اصفهان)

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 4، دوره 19، شماره 1 - شماره پیاپی 36، شهریور 1400، صفحه 119-89   

نوع مقاله: پژوهشی-مطالعه موردی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgrd.2021.67210.0

نویسندگان

رعنا شیخ بیگلو^{* 1}؛ زهرا سلطانی²

¹استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

²استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

چکیده

مهاجرت با هر قصد و هدفی که انجام شود، یک فرایند است و مستلزم گذراندن مراحل خاصی است که سازگاری با محیط و جامعة مقصد، یکی از مهم­ترین این مراحل است. در فرایند سازگاری، الگوهای رفتاری مهاجران دستخوش تغییراتی می­شود و جنبه­ های مهمی از هویت شخصی آن­ها تحت تأثیر قرار می­گیرد. تبیین میزان و نحوة سازگاری مهاجران با شرایط محیط جدید می­تواند در توضیح بسیاری از پدیده­های مرتبط با مهاجرت مؤثر واقع شود. نظر به اهمیت موضوع، پژوهش حاضر با مطالعۀ نمونه­ای متشکل از 385 نفر از مهاجرانی که از سایر سکونتگاه­های شهری و روستایی سراسر ایران به قصد اقامت دائم وارد کلان­شهر اصفهان شده­ اند و با تحلیل داده­ های گردآوری­ شده از طریق پرسش­نامه، به بررسی اثر ابعاد مختلف سازگاری بر هویت مکانی پرداخته و اثر تعدیل­گری برخی متغیرها را آزمون نموده است. تحلیل داده­ ها با استفاده از آزمون­های آماری مختلف و بهره ­گیری از نرم­ افزار SPSS و افزونة Process صورت گرفته است. نتایج آزمون تی­تک­نمونه­ای نشان داد مقدار میانگین متغیر هویت مکانی و ابعاد سه­گانۀ سازگاری شامل سازگاری روانی، اجتماعی و محیطی بالاتر از حد متوسط می­باشد (p-value < 0.001). یافته­ های حاصل از تحلیل رگرسیون نیز نشان داد سازگاری بر هویت مکانی اثر مثبت و معناداری دارد، به طوری که حدود 52 درصد از واریانس هویت مکانی، توسط واریانس سازگاری روانی، محیطی و اجتماعی تبیین می­شود. بر اساس نتایج، متغیرهای تحصیلات و مدت اقامت در رابطۀ بین سازگاری محیطی و هویت مکانی مهاجران به­ عنوان تعدیل­گر نقش ایفا می­کنند. این در حالی است که نقش تعدیل­گری متغیرهای جنس، سن و مبدأ استانی مهاجرت در رابطۀ میان ابعاد مختلف سازگاری و هویت مکانی مهاجران تأیید نشد.

کلیدواژه‌ها

مهاجرت؛ سازگاری؛ هویت مکانی؛ کلان‌شهر اصفهان

مراجع

1. ابریشمی، ح.، برخورداری، س.، و قباشی، ع. (1397). تأثیر مهاجرت از روستا به شهر بر نابرابری درآمدی: مورد مطالعة مناطق روستایی ایران. فصل­نامة مدل­سازی اقتصادسنجی، 3(3)، 62-39.
2. ایمان، م. ت.، و مرادی، گ. م. (1388). بررسی رابطة بین راهبردهای فرهنگ­پذیری و سلامت روانی در میان مهاجران: نمونةموردی مطالعة شهر کرمانشاه. جامعه­شناسی کاربردی، 20(33)، 170-147.
3. برومندزاده، م. ر.، و نوبخت، ر. (1393) مروری بر نظریات جدید مطرح­شده در حوزة مهاجرت. دوفصل­نامة جمعیت، 21(89، 90)، 90-73.
4. جمالی، ف. (1381). مهاجرت، شهرها و سازگاری مهاجران. نشریة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی تبریز، 45(182)، 81-61.
5. ربانی، ر.، و پالیزدان، ا. (1383). بررسی عوامل اجتماعی مؤثر در فرهنگ­پذیری مهاجران شهر فیروزآباد، پژوهش­نامة علوم انسانی و اجتماعی، 4(14)، 65-41.
6. رستمعلی­زاده، و. ا. (1396). جاذبه و دافعة روستایی و تأثیر آن بر ماندگاری یا تمایل به مهاجرت در میان جوانان روستایی شهرستان­های هشترود و اسکو. مجلة توسعة محلی (روستایی-شهری)، 9(1)، 170-145.
7. شهرداری اصفهان. (1394). اطلس کلان­شهر اصفهان، شهرداری اصفهان. معاونت برنامه­ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات شهرداری اصفهان.
8. طالبی، ل.، و امیری مجد، م. (1398). پیش­بینی سازگاری روان­شناختی نوجوانان مهاجر بر اساس مهارت­های مقابله­ای، فاصلة اجتماعی و سازگاری اجتماعی- فرهنگی. دوفصل­نامة روان­شناسی فرهنگی، 3(1)، 40-23.

 

9. Boğaç, C. (2009). Place attachment in a foreign settlement. Journal of Environmental Psychology, 29(2), 267-278.
10. Cárdenas, D., & Verkuyten, M. (2019). Immigrants’ behavioral participation and its relation with national identification: Perceived closeness to the prototype as a psychological mechanism. Self and Identity, 19(6), 1-19.
11. Chow, K., & Healey, M. (2008). Place attachment and place identity: First-year undergraduates making the transition from home to university. Journal of Environmental Psychology, 28(4), 362-372.
12. Fawcett, J. T. (1985). Migration psychology: New behavioral models. Population and Environment, 8(1-2), 5-14.
13. Goldlust, J., & Richmond, A. H. (1974). A multivariate model of immigrant adaptation. International Migration Review, 8(2), 193-225.
14. Gurieva, S., Kõiv, K., & Tararukhina, O. (2020). Migration and Adaptation as Indicators of Social Mobility Migrants. Behavioral Sciences, 10(1), 2-12.
15. Haghighatian, M.., Ghazanfari, A., & Taghavi, S. A. (2008) Investigating the factors affecting the cultural adaptation of immigrants of Ghaemiyeh city. Semi-Annually Journal of Social Sciences and Humanities of Shiraz University, 27(54), 63-79.
16. Hamberger, A. (2009). Thematic articles–identity, integration, and citizenship. Journal of Identity and Migration Studies, 3(2), 2-21.
17. Hernández, B., Hidalgo, M. C., Salazar-Laplace, M. E., & Hess, S. (2007). Place attachment and place identity in natives and non-natives. Journal of Environmental Psychology, 27(4), 310-319.
18. Lewicka, M. (2008). Place attachment, place identity, and place memory: Restoring the forgotten city past. Journal of Environmental Psychology, 28(3), 209-231.
19. Liu, S. (2015). Searching for a sense of place: Identity negotiation of Chinese immigrants. International Journal of Intercultural Relations, 46, 26-35.
20. McLeman, R. A., & Hunter, L. M. (2010). Migration in the context of vulnerability and adaptation to climate change: insights from analogues. Wiley Interdisciplinary Reviews: Climate Change, 1(3), 450-461.
21. Penninx, R. (2019). Problems of and solutions for the study of immigrant integration. Comparative Migration Studies, 7(1), 1-11.
22. Portes, A., & Rivas, A. (2011). The adaptation of migrant children. The Future of Children, 219-246.
23. Proshansky, H. M. (1978). The city and self-identity. Environment and Behavior, 10(2), 147-169.
24. Proshansky, H. M., Fabian, A. K., & Kaminoff, R. (1983). Place identity: Physical world socialization of the self. Journal of Environmental Psychology, 3, 57–83.
25. Qian, J., Zhu, H., & Liu, Y. (2011). Investigating urban migrants' sense of place through a multi-scalar perspective. Journal of Environmental Psychology, 31(2), 170-183.
26. Raymond, C. M., Brown, G., & Weber, D. (2010). The measurement of place attachment: Personal, community, and environmental connections. Journal of Environmental Psychology, 30(4), 422-434.
27. Shamsuddin, S., & Ujang, N. (2008). Making places: The role of attachment in creating the sense of place for traditional streets in Malaysia. Habitat International, 32(3), 399-409.
28. Sonn, C. C. (2002). Immigrant adaptation: Understanding the process through sense of community. In Psychological sense of community: Research, applications, & implications (pp. 141-160). New York: Kluwer Academic/Plenum Publishers.
29. Taylor, R. B., Gottfredson, S. D., & Brower, S. (1984). Block crime and fear: defensible space, local social ties, and territorial functioning. Journal of Research in Crime and Delinquency, 21, 303–331.
30. Tuan, Y. (1974). Topophilia. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall, Inc.
31. Virupaksha, H., Kumar, A., & Nirmala, B. P. (2014). Migration and mental health: An interface. Journal of Natural Science, Biology, and Medicine, 5(2), 233-239.
32. Williams, N. E., Thornton, A., & Young-DeMarco, L. C. (2014). Migrant values and beliefs: How are they different and how do they change? Journal of Ethnic and Migration Studies, 40(5), 796-813.