تحلیل مولفه های علایق ژئوپلیتیکی و میزان تاثیر آن در روابط خارجی کشورها

پژوهش ‎های جغرافیای سیاسی

مقاله 1، دوره 6، شماره 3 - شماره پیاپی 23، آبان 1400، صفحه 1-18   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/pg.2021.68297.1014

نویسندگان

اسماعیل علمدار^{* 1}؛ محمد رضا حافظ نیا²؛ زهرا احمدی پور²؛ سیروس احمدی نوحدانی³

¹دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

²استاد جغرافیای سیاسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

³استادیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

یکی از مهم‏ترین و در عین حال نظام‏مند‏ترین ارتباطات در عصر کنونی ارتباط کشورها در حوزه خارجی است. این ارتباط به اندازه و میزانی در جهان کنونی اهمیت دارد که طرح ریزی و اجرای سیاست و روابط خارجی  مبتنی بر منافع ملی جزو مهم‏ترین وظایف دولت‏ها به شمار می‏‏رود. در همین راستا یکی از مفاهیم اساسی دانش ژئوپلیتیک، مفهوم علایق ژئوپلیتیک است که در ژئوپلیتیک و روابط بین­الملل جایگاه ویژه­ای را دارد. علایق ژئوپلیتیک جزء لاینفک منافع ملی هر دولت سرزمینی قلمداد می‏‏شود. لذا با شناسایی مولفه­های تاثیرگذار این مفهوم و میزان اثرگذاری آنها می­توان روابط خارجی بین کشورها را دقیقتر تجزیه و تحلیل کرد. این پژوهش از نظر ماهیت و روش توصیفی و از نظر هدف، کاربردی است. جمع آوری داده­ها از طریق مطالعات کتابخانه­ای و میدانی صورت گرفته­است. روایی پرسشنامه را با CVR و پایایی آن را براساس آلفای کرونباخ و تجزیه و تحلیل داده­ها از روش آزمون T- Test و برای اولویت­بندی مولفه­ها از آزمون فریدمن نیز بهره گرفته شده است. به منظور بررسی دقیق علایق ژئوپلیتیک کشورها در روابط خارجی، این علایق در 8 مولفه­ی: سیاسی،جغرافیایی، ژئواکونومیکی، ژئوکالچری، ژئواستراتژیکی، اکولوژیکی، فضای مجازی و علمی- تکنولوژیکی تقسیم بندی شده است. یافته­های تحقیق نشان داد بررسی متغیرهای مولفه­های علائق ژئوپلتیکی در روابط خارجی با کشورها موید آن است که از دیدگاه پاسخگویان کلیه متغییرها با کسب میانگین نمرات بیش از 3 دارای مطلوبیت می­باشند. همچنین در آزمون فرضیه متغیرهای مولفه­های هشتگانه تایید شدند. نتایج تحقیق نشان می­دهد که مولفه­های جغرافیایی در رتبه اول و مولفه­های علمی- تکنولوژیکی و ژئواکونومیکی در رتبه­های بعدی جای دارند.از سویی دیگر مولفه­های ژئوکالچری و اکولوژیکی در رتبه­های آخر قرار دارند. این مساله حاکی از آن است که ارزش و عوامل جغرافیایی و سرزمینی در صدر علایق کشورها در روابط خارجی می‏‏باشد.

کلیدواژه‌ها

علایق ژئوپلیتیک؛ روابط خارجی؛ کشور؛ منافع ملی؛ جغرافیا

مراجع