اثر فواصل آبیاری و ترکیبات ضدتعرق بر عملکرد، اجزای عملکرد و میزان روغن گیاه دارویی سیاهدانه (Nigella sativa L.)

علوم باغبانی

مقاله 1، دوره 38، شماره 2 - شماره پیاپی 62، تیر 1403، صفحه 251-261   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jhs.2021.57369.0

نویسندگان

زینب صفایی؛ مجید عزیزی^* ؛ غلامحسین داوری نژاد؛ حسین آرویی

گروه مهندسی علوم باغبانی و فضای سبز، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

خشکی از جمله تنش­های فیزیکی است که به‌عنوان عامل محدودکننده رشد گیاهان در بیشتر نقاط جهان شناخته شده است. به‌منظور ارزیابی اثر فواصل آبیاری و ترکیبات ضدتعرق بر عملکرد، اجزای عملکرد و میزان روغن سیاهدانه، تحقیقی در سال زراعی 1392- 1391 در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در قالب آزمایش کرت­های خرد شده با طرح پایه بلوک‌­های کامل تصادفی انجام شد. در کرت‌­های اصلی فواصل آبیاری (8 و 16 روز) و در کرت‌­های فرعی ترکیبات ضدتعرق کیتوزان (1، 5/0، 25/0 و صفر درصد)، موسیلاژ اسفرزه (5/1، 1، 5/0 و صفر درصد) و صمغ عربی (75/0، 5/0، 25/0‌ و صفر درصد) با سه تکرار قرار گرفتند. صفات اندازه­گیری شده عبارت بودند از: عملکرد دانه، تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول، وزن دانه در بوته، وزن هزار دانه، تعداد دانه در بوته، شاخص برداشت و میزان روغن. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که تیمار‌­های مختلف آبیاری و ترکیبات ضدتعرق تأثیر معنی­داری بر تمامی صفات مورد مطالعه به‌جز وزن هزار دانه داشتند. افزایش فواصل آبیاری عملکرد، اجزای عملکرد و میزان روغن سیاهدانه را کاهش داد. ترکیبات ضدتعرق تأثیر معنی­داری بر عملکرد، اجزای عملکرد و میزان روغن داشتند. در بین تیمار­های مورد مطالعه، بیشترین عملکرد دانه (760 کیلوگرم در هکتار) و درصد روغن (05/27 درصد) و کمترین آن‌ها (419 کیلوگرم در هکتار و 57/23 درصد) به‌ترتیب در تیمار­های ترکیب ضدتعرق کیتوزان 1 درصد با فاصله آبیاری هشت روز و تیمار صمغ عربی 25/0 درصد با فاصله آبیاری 16 روز حاصل شد.

کلیدواژه‌ها

ترکیبات ضدتعرق؛ تنش خشکی؛ عملکرد؛ گیاه دارویی

مراجع

1- Akbarinia, A., Khosravifard, M., Ashorabadi, A., & Babakhano, P. (2003). Effect of irrigation on yield and agronomic characteristics of black cumin (Nigella sativa). Journal of Medicinal Plants Research, 21(1), 65-73. (In Persian with English abstract). https://doi.org/10.22092/ijmapr.2005.115208

2- Bagheri, H., Andalibi B., & Azimimoghaddam, M.R. (2010). Effect of atrazine anti transpiration application on improving physiological traits, yield and yield components of safflower under rain fed condition. Journal of Crops Improvement, 14(2), 1-16. (In Persian with English abstract). https://doi.org/10.22059/jci.2013.29497

3- Bannayan, M., Nadjafi, F., Azizi, M., Tabrizi, L., & Rastgoo, M. (2008). Yield and seed quality of Plantago ovata and Nigella sativa under different irrigation treatments. Industrial Crops and Products, 27, 11-16. https://doi.org/10.1016/j.indcrop.2007.05.002

4- Babaeei, K., Aminidehaghi, M., Modaressanav, S.A.M., & Jabbari, R. (2010).Water deficit effect on morphology, prolin content and thymol percentage of thyme (Thymus vulgaris L.). Journal of Medicinal Plants Research, 26, 239-251. (In Persian with English abstract). https://doi.org/10.22092/ijmapr.2010.6939

5- Davazdahemami, S., & Majnoonhossein, N. (2008). Cultivation and production of some medicinal and spice plants. Tehran University Press, Tehran, Iran. 300 p.

6- Del Amora, F.M., Cuadra-Crespoa, P., Walkera, D.J., Cámarab, J.M., & Madridc, R. (2010). Effect of foliar application of antitranspirant on photosynthesis and water relations of pepper plants under different. Levels of CO₂ and water stress. Journal of Plant Physiology, 167, 1232-1238. https://doi.org/10.1016/j.jplph.2010.04.010

7- Del-Valle V., Hernandez-Munoz P., Guarda A., & Galotto M.J. (2005). Development of a cactus mucilage edible coating (Opuntiaficus indica) and its application to extend strawberry (Fragaria ananassa) shelf-life. Food Chemistry, 91, 751-756. https://doi.org/10.1016/j.foodchem.2004.07.002

8- El-Mekawy M.A.M. (2012). Growth and yield of (Nigella sativa L.) plant influenced by sowing date and irrigation treatments. Journal of Agricultur and Environ. Research, 12(4), 499-505.

9- Filippo, l., Moretti., A., & Lovat, A. (2002). Seed yield, yield, yield components essential oil content and composition of Nigella sativa L. and Nigella damascenal. Industrial Crops and Products, 15, 59-69. https://doi.org/10.1016/S0926-6690(01)00096-6

10- Ghamarnia, H., Khosravy, H., & Sepehri, S. (2011). Yield and water use efficiency of (Nigella sativa L.) under different irrigation treatments in a semiarid region in the West of Iran. Journal of Medicinal Plants Research, 4(16), 1612-1616.

11- Iiriti M., Picchi V., Rossoni M., Gomarasca S., Ludwig N., Garganoand M., & Faoro F. (2009). Chitosan antitranspirant activity is due to abscisic acid-dependent stomatal closure. Environmental and Experimentan Botany, 66, 493-500. https://doi.org/10.1016/j.envexpbot.2009.01.004

12- Ibrahim, E.A., & Selim, E.M. (2010). Effect of irrigation interval and Faoro F. antitranpirant. (kaolin) on summer squah (Cucurbitapepo L) growth, yield quality 10 and economics. Agricultural and Forest Meteorology, 1(8), 883-894. https://doi.org/10.21608/jssae.2010.75212

13- Istanbulluoglu A., Arslan B., Gocmen E., Gezer E., & Pasa C. (2010). Effects of deficit irrigation regimes on the yield and growth of oil seed rape (Brassica napusL.). Original Research Article Biosystems Engineering, 105(3), 388-394. https://doi.org/10.1016/j.biosystemseng.2009.12.010

14- Hassani, A. (2005). Effect of water deficit on growth, yield and essential oil herb Iran. Journal of Medicinal Plants Research, 22(3), 256-261. (In Persian).

15- Kazempour, S., & Tagbakhsh, M. (2002). Effect of some anti-transpiration convegetive haracteristics, yield and yield parameters of corn under limited irrigation. Journal of Agronomy Crop Science, 32(2), 205-211. (In Persian with English abstract)

16- Koutroubas S.D., Papakosta D.K., & Doitsinis A. (2000). Water requirements for castor oil crop (RicinuscommunisL.) in a Mediterranean climate. Journal of Agronomy Crop Science, 184, 33-41. https://doi.org/10.1046/j.1439-037x.2000.00357.x

17- Kattlewell, P.S, Heath, W.L, & Haigh, I.M. (2010). Yield enhancement of droughted wheat by film antitranspirant application. Agriculture Scince, 3, 143-147. https://doi.org/10.4236/as.2010.13017 

18-Khorramdel, S., koocheki, A., Nassiri Mahallati, M., & Ghorbani, R. (2008). Effect of biofertilizers on growth indices of black cumin. Journal of AgricultureResearch, 6(2), 294-285. (In Persian with English abstract). https://doi.org/10.22067/gsc.v6i2.2435

19-Omidbaigi R. (2009). Production and processing of medicinal plant (3rd edition.Vol. 1). Razavi Ghods Astan Publication, Mashhad, Iran. 347 pp.

20- Lebaschi, M. H., Ashourabadi, E., & Mazaheri, D. (2003). Fluctuation of hypericin under water deficit. Pajouhesh-va-Sazandegi in Agronomy and Horticulture, 16(58), 44-51.(In Persian with English abstract)

21- Ludwig, N., Cabrini, R., Faoro, F., Gargano, M., Gomarasca, S. Iriti, M., Picchi, V., & Soave, C. (2010). Reduction of evaporative flux in bean leaves due to chitosan treatment assessed by infrared thermogragh. Infrared Physics and Technology, 53: 65-70. https://doi.org/10.1016/j.infrared.2009.08.008

22- Mozzafari, F., Ghorbanli, S.M., & BabaiFarzami, A. (2000). The effect of water stress on the seed oil of Nigella sativa L. Journal of Essential Oil Research, 12, 36-38. https://doi.org/10.1080/10412905.2000.9712036

23- Nabipour, M., Meskarbashee, M., & Yosefpour, H. (2007). The Effect of water deficit on yield and yield components of safflower (CarthamustinctorriusL.). Journal of Biological Sciences, 10, 421-426. https://doi.org/10.3923/pjbs.2007.421.426

24- Norozpoor, G., & Rezvanimoghaddam , P. (2002. Effect of different irrigation intervals and plant density on oil yield and essences percentage of black cumin (Nigella sativa). Pajouhesh and Sazandegi, 73 , 133-138. (In Persian with English abstract). https://doi.org/10.22067/gsc.v3i2.1313

25- Safikhani, F., sharifabadi, H., Syadat, A., Ashorabadi, A., Syednedjad, M., & Abbaszadeh, B. (2007). The effect of drought on yield and morphologic characteristics Deracoce phalummoldvicaL. Journal of Medicinal Plants Research,. 23(2), 183-194. (In Persian with English abstract)

26- Shaalan M.N. (2005). Influence of biofertilizers and chicken manure on growth, yield and seeds quality of (Nigella sativa L.) plants. Egyptian Journal of Agricultural Research, 83, 811-828. https://doi.org/10.21608/ejar.2005.245568

27- Slatyer, P.O., & Bierhuizen, J.F. (1964). The influence of several transpiration suppressants on transpiration, photosynthesis and water use efficiency of cotton leaves. Australian Journal of Biological Sciences, 19(17), 31-46. https://doi.org/10.1071/BI9640131

28- Terzi, A., Coban, S., Yildiz, F., Ates, M., Bitiren, M., Taskin, A., & Aksoy, N. (2010). Protective effects of black cumin( Nigella sativa) on intestinal ischemia-reperfusion injury in rats. Journal of Investigative Surgery, 23(1), 21-27.

29- Thakuria, R.K., Singh, H., & Singh, T. (2004). Effect of irrigation and antitranspirant on biometric components, seed yield and plant water-use of spring sunflower (Helianthus annuus). Indian Journal Agrology, 49, 121-123. https://doi.org/10.59797/ija.v49i2.5174

30- Valadabadi, A., Usofi, F., & Shirani, H. (2004). Effect of water holding and different nitrogen levels on some of agronomic characteristics of castor bean (Ricimus communis). Journal of Agronomy and Plant Breeding, 6(1), 99-110. (In Persian with English abstract)