هزینه‌یابی جریان مواد و انرژی سیب‌زمینی در استان همدان

اقتصاد و توسعه کشاورزی

مقاله 1، دوره 35، شماره 2 - شماره پیاپی 52، تیر 1400، صفحه 105-119   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jead.2021.17804.0

نویسنده

مجید دکامین^*

استادیار گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ملایر

چکیده

هدف از مطالعه حاضر ارزیابی اقتصادی و مصرف انرژی تولید سیب‌زمینی در قالب استاندارد ایزو 14051 تحت عنوان هزینه‌یابی جریان مواد و انرژی در طی فصل زراعی 1396-1395 بود. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده بیشترین میزان انرژی نهاده مربوط به سوخت‌های فسیلی و کود نیتروژنه مصرفی تعلق دارد. بر اساس شاخص‌های انرژی و اقتصادی محاسبه‌شده به دو روش حسابداری رایج و حسابداری هزینه‌یابی جریان مواد، مشخص شد که ارزش کل تولید سیب‌زمینی بر اساس حسابداری رایج برابر با 1763 میلیون ریال در هکتار است، درحالی‌که این عدد در هزینه‌یابی جریان مواد برابر با 2012 میلیون ریال در هکتار محاسبه شد. کارایی مصرف انرژی در مزارع با استفاده از حسابداری انرژی رایج برابر 2/65 محاسبه شد، درحالی‌که با استفاده حسابداری هزینه‌یابی جریان مواد این شاخص برابر با 2/22 محاسبه شد. تفاوت کارایی مصرف انرژی و همچنین نسبت هزینه به فایده به دلیل در نظر گرفتن ارزش تولیدات منفی است که در فرایند تولید سیب‌زمینی در استان همدان حاصل می‌شود. به‌طوری‌که سیب‌زمینی‌کاران همدانی می‌توانند با اقدامات مدیریتی تفاوت درآمدی تا سقف 249 میلیون ریال داشته باشند. در صورت کاهش تولیدات منفی نسبت هزینه به فایده در فرایند تولید افزایشی 0/57 خواهد داشت. هزینه‌یابی جریان مواد و انرژی از طریق ارزیابی جامع انرژی و هزینه به درک بهتر روابط میان اقتصاد و محیط‌زیست کمک می‌کند. با به‌کارگیری راهکارهای پیشنهادی می‌توان صرفه‌جویی هزینه‌ای قابل‌توجهی در جهت کاهش محصولات منفی داشت. چراکه این روش هدر رفت ماده و هزینه را تشخیص می‌دهد و با به‌کارگیری آن، کشاورزان از هدررفت‌های معمول در مزرعه مطلع شده و از اینکه می‌توانند در مزرعه خود فرایندها را اصلاح کنند مطمئن شده و بر اساس یک ارزیابی منطقی کاهش هزینه‌های تولید را کاهش دهند.

کلیدواژه‌ها

استاندارد ایزو 14051؛ بهره‌وری انرژی؛ حسابداری انرژی؛ کارایی انرژی؛ مدیریت محیط زیستی

مراجع

• Ahmadi K., Gholizadeh H., and Ebadzadeh H. 2016. Agricultural Statistics of 2014-2015 Crop Year. Ministry of Agriculture Jihad, Tehran. In Persian.
• Banaeian N., Omid M., and Ahmadi H. 2011. Application of data envelopment analysis to evaluate efficiency of commercial greenhouse strawberry. Research Journal of Applied Sciences, Engineering and Technology 3: 185-193.
• Dagistan E., Demirtas B., and Yilmaz Y. 2009. Energy usage and benefit-cost analysis of cotton production in Turkey. African Journal of Agricultural Research 4: 599-604.
• Dekamin M. 2020. A New Approach to Material and Energy Flow Accounting of Agricultural Systems: A Case Study of Canola in Ardabil Province. Iranian Journal of Biosystems Engineering, (Articles in Press).
• Dekamin M., and Barmaki M. 2019. Implementation of material flow cost accounting (MFCA) in soybean production. Journal of Cleaner Production 210: 459-465.
• Dekamin M., Barmaki M., Kanooni A., and Meshkini S.R.M. 2018. Cradle to farm gate life cycle assessment of oilseed crops production in Iran. Engineering in Agriculture, Environment and Food 11: 178-185.
• Erdal G., Esengün K., Erdal H., and Gündüz O. 2007. Energy use and economical analysis of sugar beet production in Tokat province of Turkey. Energy 32: 35-41.
• 2011. Environmental management — Material flow cost accounting — General framework.
• Mohammadi A., Tabatabaeefar A., Shahin S., Rafiee S., and Keyhani A. 2008. Energy use and economical analysis of potato production in Iran a case study: Ardabil province. Energy Conversion and Management 49: 3566-3570.
• Pishgar-Komleh S., Ghahderijani M., and Sefeedpari P. 2012. Energy consumption and CO₂ emissions analysis of potato production based on different farm size levels in Journal of Cleaner Production 33: 183-191.

11- Pishgar-Komleh S.H., Akram A., Keyhani A., Sefeedpari P., Shine P., and Brandao M. 2020. Integration of life cycle assessment, artificial neural networks, and metaheuristic optimization algorithms for optimization of tomato-based cropping systems in Iran. The International Journal of Life Cycle Assessment, 25(3): 620-632.

12- Mousavi-Avval S.H., Rafiee S., Jafari A., and Mohammadi A. 2011. Energy flow modeling and sensitivity analysis of inputs for canola production in Iran. Journal of Cleaner Production 19(13): 1464-1470.

13- Mousavi-Avval S. H., Rafiee S., Sharifi M., Hosseinpour S., and Shah A. 2017. Combined application of Life Cycle Assessment and Adaptive Neuro-Fuzzy Inference System for modeling energy and environmental emissions of oilseed production. Renewable and Sustainable Energy Reviews 78: 807-820.

14- Silalertruksa T., and Gheewala S.H. 2013. A comparative LCA of rice straw utilization for fuels and fertilizer in Thailand. Bioresource Technology 150: 412-419.

15- Martinho V.J.P.D. 2020. Relationships between agricultural energy and farming indicators. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 132, p.110096.

16- Nabavi-Pelesaraei A., Rafiee S., Mohtasebi S.S., Hosseinzadeh-Bandbafha H., and Chau K.W. 2019. Comprehensive model of energy, environmental impacts and economic in rice milling factories by coupling adaptive neuro-fuzzy inference system and life cycle assessment. Journal of Cleaner Production 217: 742-756.

17- Fathollahi H., Mousavi-Avval S.H., Akram A., and Rafiee S. 2018. Comparative energy, economic and environmental analyses of forage production systems for dairy farming. Journal of Cleaner Production 182: 852-862.

18- Rajaeifar M.A., Akram A., Ghobadian B., Rafiee S., and Heidari M.D. 2014. Energy-economic life cycle assessment (LCA) and greenhouse gas emissions analysis of olive oil production in Iran. Energy 66: 139-149.

19- Yagi M., and Kokubu K. 2018. Corporate material flow management in Thailand: The way to material flow cost accounting. Journal of Cleaner Production 198: 763-775.

20- Razavi J.K.K. 2013. Iran Agriculture Statistics (Vol. 2). Ministry of Jihad-Keshavrzi, Iran.

21- Huang S.Y., Chiu A.A., Chao P.C., and Wang N. 2019. The Application of Material Flow Cost Accounting in Waste Reduction. Sustainability 11(5): 1270.

22- ISO14051 I.S.O. 2011. Environmental management-Material flow cost accounting-General framework. International Organization for Standardization, Geneva.

23- Zangeneh M., Omid M., and Akram A. 2010. A comparative study on energy use and cost analysis of potato production under different farming technologies in Hamadan province of Iran. Energy 35(7): 2927-2933.

25- Mohammadi A., Tabatabaeefar A., Shahin S., Rafiee S., and Keyhani A. 2008. Energy use and economical analysis of potato production in Iran a case study: Ardabil province. Energy Conversion and Management 49(12): 3566-3570.

26- Khoshnevisan B., Rafiee S., Omid M., Mousazadeh H., and Rajaeifar M.A. 2014. Application of artificial neural networks for prediction of output energy and GHG emissions in potato production in Iran. Agricultural Systems 123: 120-127.

27- Hatirli S.A., Ozkan B., and Fert C. 2005. An econometric analysis of energy input–output in Turkish agriculture. Renewable and Sustainable Energy Reviews 9(6): 608-623.

28- Hamedani S.R., Shabani Z., and Rafiee S. 2011. Energy inputs and crop yield relationship in potato production in Hamadan province of Iran. Energy 36(5): 2367-2371.

29- Ghaderzadeh H., and Pirmohamadyani Z. 2019. Evaluation Efficiencies of Energy for Potato Production in Hamedan Province of Iran. Agricultural Economics Research 11(42): 167-202. (In Persian)

30- Feyzbakhsh M.T., Dorri M.A., and Rezvantalab N. 2019. Evaluation of energy indices and its impact on global warming potential for potato production: a case study, Golestan province. Journal of Agroecology 11(1): 53-68. (In Persian)

31- Hosseinpanahi F., and Kafi M. 2012. Evaluation of energy budget and productivity of potato (Solanum tuberosum L.) farm of Kurdistan province; case study: Dehgolan Plain. Journal of Agroecology 4(2): 159-169. (In Persian)

32- Dekamin M., and Barmaki M. 2018. Selecting the best environmental friendly oilseed crop by using Life Cycle Assessment, water footprint and analytic hierarchy process methods. Journal of Cleaner Production 198: 1239-1250.