واکاوی خلاء عملکرد کلزا (Brassica napus L.) با استفاده از روش تحلیل مقایسه کارکرد (CPA) در منطقه خرمشهر

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 6، دوره 14، شماره 2 - شماره پیاپی 52، تیر 1401، صفحه 275-289   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/agry.2021.67226.0

نویسندگان

حمید مطوریان¹؛ آیدین خدایی جوقان^{* 2}؛ محمدرضا مرادی تلاوت²؛ سید عطاء الله سیادت²؛ بنیامین ترابی³

¹گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، ملاثانی، ایران

²گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، ملاثانی، ایران.

³گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران.

چکیده

نیاز روزافزون بشر به مواد غذایی سبب افزایش توجه به مفهوم فشرده­سازی پایدار شده است. در این رویکرد، افزایش عملکرد همراه با کاهش اثرات زیست­محیطی سامانه­های کشاورزی می­باشد. یکی از راه­کارهای فشرده­سازی با کمترین اثر بر محیط زیست افزایش عملکرد در واحد سطح از طریق کاهش خلاء عملکرد است. این مطالعه به‌منظور بررسی عوامل تأثیرگذار بر خلاء عملکرد کلزا (Brassica napus L.) در شهرستان­ خرمشهر صورت گرفت. در این پژوهش، خلاء عملکرد 57 مزرعه کلزا با تنوع در سطح زیرکشت، عملیات زراعی و میزان عملکرد براساس اطلاعات مراکز خدمات و پایش مستمر به‌روش روش تحلیل مقایسه کارکرد مورد بررسی قرار گرفت. مدل عملکرد، از رابطه بین تمامی متغیرهای اندازه­گیری شده (کمّی و کیفی) و از طریق رگرسیون گام به گام بررسی­شد. با استفاده از این روش میانگین عملکرد واقعی در سطح مزارع، عملکرد قابل حصول و خلاء عملکرد کلزا به‌ترتیب 1663، 3197 و 1533 کیلوگرم در هکتار محاسبه شد. خلاء عملکرد کلزا در این پژوهش 48 درصد بود که نشان­دهنده تأثیرپذیری بالا نسبت به استفاده از روش­های مدیریتی مطلوب است. متغیرهای مؤثر در خلاء عملکرد کلزا استفاده از دستگاه لولر جهت تسطیح اراضی، میزان تحصیلات کشاورزان، کاربرد کود فسفر، تاریخ مصرف کود پتاسیم، میزان مصرف کود پتاسیم و روش حذف بقایای کشت سال قبل بود که در مجموع، 27/89 درصد از کل خلاء عملکرد کلزا در سطح مزارع شهرستان خرمشهر را ایجاد کردند.

کلیدواژه‌ها

افزایش عملکرد؛ تولید پتانسیل؛ عملکرد واقعی؛ عوامل محدود کننده تولید؛ مدیریت بهینه زراعی

مراجع

Abravan, P., Soltani, A., Majidian, M., and Mohsenabadi, G., 2017. Study of field management factors and underlying reasons limiting yield of oilseed rape in east of Golestan province using CPA method. Journal of Agroecology 7(2): 46-60. (In Persian with English Summary)

Affholder, F., Scopel, E., Neto, J.M., and Capillon, A., 2003. Diagnosis of the productivity gap using a crop model. Methodology and case study of smallscale maize production in central Brazil. Agronomy 23: 305-325.

Beddows, J.M., Hurley, T.M., Parley, P.G., and Alston, J.M., 2015. Rethinking yield gaps. University of Minnesota, Department of Applied Economics. Minneapolis, USA.

Cunningham, S.A., Attwood, S.J., Bawa, K.S., Benton, T.G., Broadhurst, L.M., Didham, R.K., McIntyre, S., Perfecto, I., Samways, M.J., Tscharntke, T., Vandermeer, J., Villard, M.-A., Young, A.G., and Lindenmayer, D.B., 2013. To close the yield-gap while saving biodiversity will require multiple locally relevant strategies. Agriculture, Ecosystems and Environment 173: 20-27.

De Bie, C.A.J.M. 2000. Yield gap studies through comparative performance analysis of agro-ecosystems. International Institute for Aerospace and Earth Science (ITC), Enschede. The Netherlands, 234 p.

Dehghan, E., and Rahnama, A., 2009. The effect of planting methods and seed rates on yield of canola in saline soil. Journal of Agricultural Engineering Research 2: 11-30. (In Persian with English Summary)

Due Preez, C.C., Kotze, E., and Steyn, J.T., 2001. Long term effects of wheat residue management on some fertility indicators of a semi-arid plinthosol. Soil and tillage Research 63: 25-33.

Fanaei, H.R., Galavi, M., Kafi, M., Ghanbari Bonjar, A., and Shirani-Rad, A.H., 2009. Effect of potassium fertilizer and irrigation levels on grain yield and water use efficiency of rapeseed (Brassica napus l.) and Indian mustard (Brassica juncea L.) species. Iranian Journal of Crop Sciences 11(3): 271-289

Fattahi, S., Binaeian, A., and Rezvanfar, A., 2015. Factor analysis of the challenges influencing sugar beet producers in Harsin city. Journal of Sugar Beet 31: 93-107. (In Persian with English Summary)

Foley, J.A., Ramankutty, N., Brauman, K.A., Cassidy, E.S., Gerber, J.S., Johnston, M., Mueller, N.D., O'Connell, C., Ray, D.K., West, P.C., Balzer, C., Bennett, E.M., Carpenter, S. R., Hill, J., Monfreda, C., Polasky, S., Rockstrom, J., Sheehan, J., Siebert, S., Tilman, D., and Zaks, D.P.M., 2011. Solutions for a cultivated planet. Nature 478: 337-342.

Godfray, H.C.J., Beddington, J.R., Crute, I.R., Haddad, L., Lawrence, D., Muir, J.F., Pretty, J., Robinson, S., Thomas, S.M., and Toulmin, C., 2010. Food security: the challenge of feeding 9 billion people. Science 327: 812–818

Hajjarpoor, A., Soltani., A., and Torabi, B., 2016. Using boundary line analysis in yield gap studies: Case study of wheat in Gorgan. Electronic Journal of Crop Production 8: 183-201. (In Persian with English Summary)

Nekahi, M., Soltani, Z., Siahmarguee, A., and Bagherani, A., 2014. Yield gap associated with crop management in wheat (Case study: Golestan province-Bandar-Gaz). Electronic Journal of Crop Production 7: 135-156. (In Persian with English Summary)

Nezamzadeh, E., Dastan, S., Soltani, A., and Ajam Norouzi, H., 2019. Evaluation of yield gap associated with crop management in rapeseed production using comparative performance analysis (CPA) and boundary- line analysis (BLA) methods in Neka region. Applied Field Crops Research 32(2): 76-107. (In Persian with English Summary)

Nourgholipour, F., Khavazi, K., and Khoshkam T.G., 2002. Effect of soil application of phosphate with Thiobacillus and phosphate solubilizing microorganisms on yield quality and quantity of corn. 3^ed National Conference, Development and Application of Biological Materials Using Fertilizers and Pesticides in Agriculture. Karaj, Iran p. 303-307. (In Persian)

Poma, I., Venezia, G., and Gristina, G., 1999. Rapeseed (Brassica napus L.) echophysiological and agronomical aspects as affected by soil water availability. In: 10^th International Rapeseed Congress, Canberra, Australia, 26-29 september 1999, p. 8-11.

Rabiee, M., and Tousi Kehal, P., 2011. Effects of nitrogen and potassium fertilizer levels on nitrogen use efficiency and yield of rapeseed (Brassica napus l.) as a second crop after rice in gilan region. Iranian Journal of Field Crop Sciences 42(3): 605-615. (In Persian with English Summary)

Reddya, A., Chaitanya, K., and Vivekanandanb, M., 2004. Drought-induced responses of photosynthesis and antioxidant metabolism in higher plants. Journal of Plant Physiolgy 161: 1189-1202.

Rezaei, A., and Soltani, A., 1998. An Introduction to Applied Regression Analysis. Isfahan University of Technology Publications, Esfahan, Iran.306 (In Persian)

Sakhvatifar, S., Rahemi Karizki, A., Nakhzari Moghaddam A., and Mollashahi, M., 2020. Identification of canola yield limiting factors using performance comparison analysis. Journal of Crops Improvement 2(1): 13-25. (In Persian with English Summary)

Sohrabi, N., Bagheri, A., Mondani, F., and Nosrati, E., 2017. Assessment of various agronomic and social factors impacts on the yield of chickpea (Cicer arietinum L.): A case study, Kermanshah Province, Sanjabi Rural District. Journal of Agroecology 4: 1203-1216. (In Persian with English Summary)

Soltani, A., Torabi, B., Galeshi, S., and Zeinali E., 2009. Analyzing Wheat yield constraints in Gorgan with Comparative Performance Analysis (CPA) method. (Research Report). Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources. 65 p. (In Persian with English Summary)

Talebizadeh, E., Abbasmanesh, G., and Movahedi Naeini, S.A.R., 2012. Potassium quantity-intensity curves for soils of different specific surface area. Journal of Water and Soil Conservation 19(2): 23-41. (In Persian with English Summary)

Torabi, B., 2011. Analysis of the yield limitations in Gorgan using simulation model and hierarchical process (AHP). Ph.D. Dissertation, Gorgan University of Agricultural Science and Natural Resources, Iran. (In Persian with English Summary)

Torabi, B., Soltani, A., Galeshi, S and Zeinali, E. 2011. Analyzing wheat yield constraints in Gorgan. Journal of Crop Production 4(4): 1-17

Van Icterus, M.K., Classman, K.G., Grissini, P., Wolf, J., Tattnall. P., and Hochman, Z., 2013. Yield gap analysis with local to global relevance, a review. Field Crops Res. 143: 4-17. Field Crops Research 143: 4-17.

Yarnia, M., and Piroozkhah, S., 2011. Effect of potassium levels on tolerance to drought stress in Rapeseed. Regional Conference on Crops Eco-Physiology. Shoushtar, Iran. 19 May 2011. (In Persian)