تبیین استراتژی‌های مدیریت بنیادهای زیستی در ایران نمونه‌ی موردی: آب

پژوهش ‎های جغرافیای سیاسی

مقاله 2، دوره 5، شماره 4 - شماره پیاپی 20، دی 1399، صفحه 29-48   

نوع مقاله: مقالات علمی -پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): Doi:org/10.22067/pg.v5i4.82616

نویسندگان

افشین متقی¹؛ مصیب قره بیگی^{* 2}

¹دانشیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

²دکتری جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

 بنیادهای زیستی، دربردارنده­ی مجموعه­ای از عناصر و عوامل محیطی است که بنیان علم جغرافیا بر آن استوار است. در این میان، آب به­عنوان یکی از بنیادهای زیستی و مثابه یک کالای استراتژیک، همواره نقش مهمی در سبدِ سیاست­گذاری­ها و برنامه­ریزی­های کشورها داشته است. در کشورهایی که از نظر جغرافیایی در کمربند بیابانی جهان قرار دارند، آب از اهمیتی استراتژیک در مقیاس محلی تا فراملی برخوردار است. ایران، در شمار کشورهایی است که از منظر واقعیت­های جغرافیایی با کمبود منابع آب و روند فزاینده­ی صنعتی­شدن و شهرگرایی لجام گسیخته رویارو است. با توجه به اهمیت آب و چگونگی مدیریت آن در کشور، پژوهش پیش رو، با روش پیمایشی و تحلیل استراتژیک (SWOT)، به طراحی و تدوین استراتژی­هایی در راستای مدیریت بهینه­ی آب در ایران پرداخته است. نمونه­ی آماری این پژوهش، 50 نفر از اعضای هیئت علمی گروه جغرافیا در سه دانشگاه تهران، تربیت مدرس و خوارزمی است. یافته­های پژوهش، نشان می­دهد که وضعیت فعلی مدیریت آب در کشور از نظر عوامل درونی و بیرونی دچار ضعف است. از جمله استراتژی­های مناسب برای مدیریت بهینه­ی آب در کشور نیز عبارتند از: محلی­سپاری و مشارکتی­سازی مدیریت منابع آب در کشور (استراتژی SO)، مداخله­ی مدیریتی در راستای کاهش و تعدیل آثار مخرب سیاسی­سازی مسئله­ی آب (استراتژی ST)، بهبود مدیریت منابع انسانی در وزارت­خانه­ها و سازمان­های متولی آب (استراتژی WO)، توقف مدیریت موازی و مداخله­گرایانه و یکپارچه­سازی شبکه­ی سازمان­های متولی در مدیریت آب (استراتژی WT).

کلیدواژه‌ها

آب؛ برنامه‌ریزی استراتژیک؛ مدیریت بهینه؛ SWOT؛ ایران

مراجع

Asgharpour, Mohammad Javad (2013). Group Decision and the Theory of Games with emphasizes on Field-Research, Tehran: University of Tehran Publisher [in Persian].

Chen, X., Yang, S-H., Yang, L. and Chen, X. (2015). A Benchmarking Model for Household Water Consumption Based on Adaptive Logic Networks, Procedia Engineering. Computing and Control for the Water Industry (CCWI2015) Sharing the best practice in water management, 119(3): 131–148.

Dekambin, Majid (2015). Insecurity and Water Security, Tehran: Center for Strategic Studies [in Persian].

Dowlatyar, Mostafa, Garry, Tim (2016). The Policy of Water in the Middle East, Translated by Rasoul Afzali and Reza Eltiaminia, Tehran: Chap and Nashr-e Beynolmelal Publisher [in Persian].

Eggimann, S., Mutzner, L., Wani, O., Mariane, Y., Schneider, S., Dorothee, B. and Maurer, M. (2017). The potential of knowing more – a review of data-driven urban water management, Environmental Science & Technology, 51(5): 238–253.

Ministry of Energy (2015). Comprehensive Project of Iran’s Basins: Reports of Population, Climate, Surface Water, Underground Water and Environmental Issues, Tehran: ABFA Publication [in Persian].

Molden, D. (2007). Water for food, Water for life is A Comprehensive Assessment of Water Management in Agriculture, Earthscan Pub.

Momeni, Sakine and Zibaee, Mansour (2012). Potential Effects of Climate Changes on Agricultures of Fars Provinces, Journal of Economy and Development of Agriculture, Vol. 27, No. 3, PP. 1-21 [in Persian].

National Geography of Military Forces (2011). Geography of Iran: Introduction to Iran’s Physical Geography, Tehran: Publication of National Geography of Military Forces [in Persian].

Oxfam (2017). Contribution of the intercontinental atmospheric transport to mercury pollution in the Northern Hemisphere, London: UK.

Rademaker, A. (2016). Role of tropospheric ozone increases in 20th-century climate change, Journal of Geophysical Research–Atmospheres, 11(8): 8-20.

Rahmani, Mohammad Reza (2016). Geopolitical Pathology of Water Source Management in Iran, Case Study: Karoun and Karkheh Basin, PhD Thesis in Political Geography, University of Tehran [in Persian].

Rose Grant, A.H., Roland J. and Benden, S. (2012), Hydro-politics in the Developing World: A Southern African Perspective. First published, University of Pretoria

Sands, R. (2013). Studies on Water Shortage: the California Experience, Proc. EWRI, Impacts of Global Climate Change.

Solomon, S., Qin, D., Manning, M., Chen, Z., Marquis, M., Averyt, K. B., Tignor, M., and Miller, H. L.  (2017). “IPCC Fourth Assessment Report, Climate Change, Working Group I, Summary for Policy-makers, the Physical Science Basis”. Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and United State.

Wild, O., M.J. Prather, H. Akimoto, J.K. Sundet, I.S.A. Isaksen, J.H. Crawford, D.D. Davis, M.A. Avery, Y. Kondo, G.W. Sachse, and S.T. Sandholm. (2014). Chemical transport model ozone simulations for spring 2001 over the western pacific: Regional ozone production and its global impacts. Journal of Geophysical Research–Atmospheres, 109 (15): 21-30.