بررسی میزان آسیب‌پذیری شبکه معابر شهر اردبیل در برابر سوانح طبیعی (زلزله) (مطالعه موردی: خیابان امام خمینی‌شهر)

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقاله 8، دوره 10، شماره 3 - شماره پیاپی 39، آبان 1400، صفحه 141-161  

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geoeh.2021.67019.0

نویسندگان

محمدتقی معصومی¹؛ میلاد رجب زاده نیارق ²

¹استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران

²کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران.

چکیده

کاهش آسیب‌پذیری شهرها در برابر زلزله از اهداف برنامه‌ریزی شهری است. شبکه معابر شهری یکی از عواملی است که در میزان آسیب‌پذیری شهر در برابر زلزله تأثیر بسزایی دارد. بررسی آسیب‌پذیری شبکه معابر شهری و برنامه‌ریزی جهت کاهش این آسیب‌ها امری ضروری است. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و با به‌کارگیری مدل ارزیابی چند معیاره AHP، با هدف ارزیابی شبکه معابر شهری در برابر زلزله، در خیابان امام خمینی (ره) شهر اردبیل انجام گرفته است. روش جمع‌آوری اطلاعات در این پژوهش عمدتاً میدانی و در طول انجام پژوهش از روش کتابخانه‌ای نیز استفاده شده است. برای ارزیابی آسیب‌پذیری خیابان امام خمینی‌شهر اردبیل از پنج معیار تراکم، ویژگی‌های ساختمانی، عوامل طبیعی، دسترسی و درجه محصوریت استفاده شد که معیار تراکم شامل دو زیر معیار تراکم ساختمانی و تراکم جمعیتی، معیار ویژگی‌های ساختمانی شامل شش زیر معیار کیفیت بنا، قدمت بنا، نوع مصالح، تعداد طبقات ساختمان، مساحت همکف ساختمان‌ها، سازگاری کاربری‌ها، معیار عوامل طبیعی شامل فاصله از گسل و فاصله از مسیل رود و معیار دسترسی شامل سه زیر معیار عرض معبر، وجود تقاطع و راه‌های فرعی و دسترسی به مراکز امداد و نجات است. خیابان امام خمینی به نوزده قسمت تقسیم و درنهایت امتیازات هر یک از قسمت‌ها با توجه به معیارها و زیر معیارها در قالب نرم‌افزار Expert Choice همپوشانی شد و نقشه نهایی آسیب‌پذیری خیابان در نرم‌افزار Arc GIS تولید شد. نتایج نهایی حاکی از آن است که بیش‌ترین میزان آسیب‌پذیری در قسمت‌های مرکزی به چشم می‌خورد.

کلیدواژه‌ها

آسیب‌پذیری؛ شبکه معابر؛ زلزله؛ اردبیل؛ AHP

مراجع

احدنژاد روشتی، محسن، روستایی، شهریور و محمدجواد کاملی فر؛ 1394. ارزیابی آسیب‌پذیری شبکه معابر شهری در برابر زلزله با رویکرد مدیریت بحران مطالعه موردی: منطقه 1 شهرتبریز. فصلنامه علمی - پژوهشی اطلاعات جغرافیایی. دوره 24. شماره 95. پاییز 94.

احدنژاد روشتی، محسن، تیموری، اصغر و حسین طهماسبی مقدم؛ 1399. تحلیل فضایی آسیب‌پذیری شبکه معابر شهری در برابر زلزله با رویکرد مدیریت بحران (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهر زنجان). مجله مخاطرات محیط طبیعی. دوره 9. شماره 26. شماره پیاپی 4. زمستان 1399.

جلالیان، حمید، دادگر، حسین؛ 1394. پهنه‌بندی آسیبپ ذیری سکونتگاه‌های روستایی در برابر زلزله با مدل AHP، مطالعه موردی بخش چورزق شهرستان طارم. جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی. 26(3): 29-42.

خدادای، فاطمه، انتظاری، مژگان و فرزانه ساسان پور؛ 1397. تحلیل آسیب‌پذیری شهری در برابر مخاطره زلزله با روش ELECTRE FUZZY(مطالعه موردی: کلانشهر کرج). نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. سال بیستم. شماره 56. بهار 99.

کریمی کردآبادی، مرتضی، نجفی، اسماعیل؛ 1394. ارزیابی خطر زلزله با استفاده مدل ترکیبی AHP FUZZY- در توسعه و امنیت شهری (مطالعه موردی: منطقه یک کلانشهر تهران ). مجله پژوهش‌های فرسایش محیطی. 2(8): 77-95

نورائی، همایون، رضایی، ناصر و رحیم علی عباسپور؛ 1395. ارزیابی و تحلیل مکانی کارایی شبکه‌های ارتباطی محلی پس از زمین زلزله از منظر پدافند غیرعامل. مجله علوم و فناوری‌های پدافند غیرعامل. سال دوم. شماره 3(پاییز).160-151

Chun-Nen Huang., 2014. A method for exploring the interdepencies and important of critical in frastructures. Knowledge- Based Systems, 55(2014): 66-74, http:// dx.doi.org/ 10.1016/ j.knosys.2013.10.010

Mohammadpour S, Zali N, Pourahmad A., 2016. Analysis of Seismic Vulnerability Factors in Urban Old Texture with the Approach of Earthquake Crisis Management (Case Study: Sirus Neighborhood), Human Geography Research Quarterly, 48(1):33-52

monge, o . Alexoudis, S., 2007. An advanced approach to earthquake risk scenarios with applications to European towns.

Sadrykia M, Delavar M, Zare M., 2017. A GIS-Based Fuzzy Decision Making Model for Seismic Vulnerability Assessment in Areas with Incomplete Data, ISPRS Int. J. Geo-Inf. 2017, 6(4): 119, doi: 10.3390/ijgi6040119