مبانی فهم و تفسیر قرآن: بازخوانی تطبیقی در آرای علامه طباطبایی و مجتهد شبستری

علوم قرآن و حدیث

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 آذر 1399  

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jquran.2020.40090

نویسندگان

جانمحمد دهقان پور¹؛ مهرداد عباسی ²؛ بابک عباسی²؛ محمد علی ایازی²

¹دانشجوی دکتری رشته الهیات، علوم قرآن و حدیث، دانشکده حقوق، الهیّات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه ازاد اسلامی، تهران، ایران

²استاد یار علوم قرآن و حدیث، دانشکده حقوق، الهیّات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه ازاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

مواجهۀ محقّقانه با چالش­ها­ی متأثّر از نظریه‌های نو­اندیشانه در موضوع تفسیر قرآن در دورۀ معاصر امری مهم و ضروری است. در این مقاله مبانی فهم و تفسیر قرآن از نگاه محمدحسین طباطبایی و محمد مجتهد شبستری، دو اندیشمند اسلامی معاصر که می‌توان آنها را به‌ترتیب نمایندۀ رویکرد ‏سنتّی و نو‏اندیشانه به قرآن دانست، توصیف و مقایسه شده است. نتیجۀ نهایی مقاله نشان­گر آن است که مبانی فهم و تفسیر قرآن در آرای مجتهد شبستری با علّامه طباطبایی متفاوت است و به‌­رغم اشتراک ظاهری آرای این دو در محور­های چهارگانه یعنی نقش مؤلّف، متن، مفسّر و زمینه، آرای آن­ها در این باب تفاوت­های اساسی دارد. این تفاوتها در قالب پانزده بند در مقاله آمده است، که از مهم‌ترین آنها می‌توان به این دو نکته اشاره کرد: نخست اینکه طباطبایی منشأ زبان قرآن را متافیزیکی و عرفی خاص می­داند و شبستری آن را انسانی با تعریف خاص تلقی می‌کند؛ همچنین طباطبایی قائل به ثبات معنای متن و شبستری قائل به قرائت‌پذیری متن با تعریف خاص است.
واژه­های کلیدی: فهم و تفسیر قرآن، مبانی فهم و تفسیر، علّامه طباطبایی، مجتهد شبستری

مراجع