بررسی تطبیقی مفاهیم معنوی شازده کوچولو اثر سنت اگزوپری با آیات قرآنی و روایات اسلامی

علوم قرآن و حدیث

مقاله 9، دوره 52، شماره 2 - شماره پیاپی 105، آذر 1399، صفحه 189-208   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jquran.2020.40099

نویسندگان

محمّدرضا فارسیان^{* 1}؛ فاطمه خموش²؛ مرتضی استادی طرقبه³

¹استاد دانشگاه فردوسی مشهد

²دانش آموخته مقطع دکتری دانشگاه تربیت مدرس - تهران

³دانش آموخته سطح سه حوزه علمیه مشهد

چکیده

آنتوان دو سنت اگزوپری از نویسندگان نام‌آشنای ادبیات فرانسه در قرن بیستم است. کتاب شازده کوچولو، پرخواننده‌ترین اثر وی، به اکثر زبان‌های زنده دنیا ترجمه شده‌است. در ایران برای اولین بار در سال 1333 محمد قاضی این کتاب را به زبان فارسی برگرداند. با خواندن این کتاب و از خلال گفت‌و‌گوهای شازده کوچولو و خلبان، خواننده به مفاهیم و توصیه‌های اخلاقی همسو با تعالیم دین اسلام پی‌می‌برد. این پژوهش با تکیه بر اصول مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی و با استفاده از نظریه «تشابهات بدون ارتباطات» فرانسوا یوست، سعی دارد که ارتباط میان مفاهیم اخلاقی مطرح ‌شده در این داستان را با معادل‌های آن در آیات قرآن و روایات اسلامی بررسی کند. یافته‌های این مقاله که با روش توصیفی-تحلیلی به دست آمده است، نشان می‌دهد که توصیه‌های اخلاقی اگزوپری در این داستان بیشتر در حوزۀ قواعد زندگی شخصی هر انسانی چون داشتن برنامه و هدف، صبوری، رعایت نظافت و اهمیت دوستی و... ظهور پیدا کرده‌است. نویسنده با بیان این مفاهیم به دنبال گشایش راهی برای نجات انسان‌ها و بهبود شرایط زندگی آن‌ها بوده‌است که با هدف دین اسلام کاملاً منطبق است و مشابهات آن در آیات قرآن و روایات اسلامی قابل مشاهده است.

کلیدواژه‌ها

ادبیات تطبیقی؛ آیات قرآنی و روایات اسلامی؛ مفاهیم اخلاقی؛ سنت اگزوپری؛ شازده کوچولو

مراجع

قران کریم، ترجمۀ حسین انصاریان، تهران: نشر پیام عدالت، چاپ اول، 1393.

نهج‌البلاغه، ترجمۀ علی شیروانی، قم، دفتر نشر معارف، چاپ چهارم، 1394.

نهج‌البلاغه، ترجمۀ جعفر شهیدی، تهران، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، چاپ اول، 1368.

ابن‌شعبه، حسن‌بن علی، تحف العقول عن آل‌الرسول (ص)، تصحیح و تعلیق علی‌ اکبر غفاری، السوق السلطانی، طهران، 1376.

انوری، حسن، فرهنگ فشرده سخن، سخن، تهران، چاپ سیزدهم، 1382.

انوشیروانی، علی‌رضا، علی ارفع، «شعر خموشی و خموشی شعر: مطالعه تطبیقی بن‌مایه سکوت در اشعار مولوی و ویتمن»، دو فصلنامه پژوهش‌های ادبیات تطبیقی، دورۀ 6، شمارۀ 3-2، 1390، صص 1-20.

بخشایش، رضا، «فلسفه زبان ویتگنشتاین، متقدم و متاخر»، روش‌شناسی علوم انسانی، دورۀ 6، شمارۀ 25-24، 1379، صص 53-87.

حسین‌زاده، محمد، مبانی اندیشه اسلامی1: درآمدی بر معرفت‌شناسی و مبانی معرفت دینی، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، قم، 1385.

خوشحال، یاسین، «شاهزاده‌ای با قلمروئی جهانی»، پژوهشنامه حقوق اسلامی، شمارۀ 5، 1380، صص 114-117.

رحیمی، ناصر، «نماد و نمادپردازی در شازده کوچولو»، هنر، شمارۀ 64، 1384، صص 44-55.

رسولی‌محلاتی، هاشم، غررالحکم و دررالکلم آمدی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران، چاپ هفتم، 1384.

رهبر، محمدتقی، محمدحسن رحیمیان، اخلاق و تربیت اسلامی، تهران: سمت، چاپ چهاردهم، 1392.

سنت اگزوپری، آنتوان دو، شازده کوچولو، ترجمۀ محمد قاضی، انتشارات امیرکبیر، تهران، چاپ پنجاه و سوم، 1393.

سنت اگزوپری، کنسوئلو دو، خاطرات گل سرخ: زندگی‌نامه آنتوان دو سنت اگزوپری به قلم همسرش، ترجمۀ موگه رازانی، نشر کتاب نادر، تهران، چاپ اول، 1380.

شریفی، هدیه، «آوارهای سازه‌ای بر سر شازده کوچولو»، کتاب ماه کودک و نوجوان، شمارۀ 73، 1382، صص 16-33. 

شیروانی، علی، نهج‌الفصاحه، انتشارات دارالفکر، قدس-قم، چاپ دوم، 1385.

طوسی، محمدبن حسن، امالی، ترجمۀ صادق حسن‌زاده، اندیشه هادی، قم، 1388.

علی‌پور، احمد، ابراهیم نیک‌صفت، «روان‌شناسی کمال در قران»، مطالعات اسلام و روان‌شناسی، دورۀ 5، شمارۀ 8، 1390، صص 111-132.

قائمی مجد، سعیده، «بازگشت به حقیقت خویش؛ تحلیل فلسفی-اخلاقی شازده کوچولو»، فلسفه و کودک، شمارۀ 12، 1394، صص 59 -66.

گویارد، ماریوس فرانسوا، الادب المقارن، ترجمۀ محمد غلاب، لجنه البیان العربی، قاهره، 1956 م.

محمدی ‌ری‌شهری، محمد، میزان الحکمه، ترجمۀ حمیدرضا شیخی، دارالحدیث، قم، چاپ یازدهم، 1389.

نراقی، مهدی، علم اخلاق اسلامی: گزیده کتاب جامع‌السعادات، ترجمۀ جلال‌الدین مجتبوی، نشر حکمت، تهران، چاپ سوم، 1372.

یوست، فرانسوا، درآمدی بر ادبیات تطبیقی، ترجمۀ علی‌رضا انوشیروانی و دیگران، تهران، انتشارات سمت، 1397. 

مارمولک، (1382)، کمال تبریزی، ایران، موسسه فرهنگی فرادیس.

Larousse, Pierre, Petit Larousse illustré: édition entièrement nouvelle, Larousse, Paris, 1997.

Saint-Exupéry, Antoine de, Le petit prince: avec des aquarelles de l'auteur, Gallimard, Paris, 2007.

Doll, Jen, (25 mars 2013), «You Can Learn to Love 'The Little Prince' All Over Again», Site theAtlantic https://www.theatlantic.com/entertainment/archive/2013/03/the-little-prince anniversary/317005/