اثر کود زیستی نیتروکسین بر برخی ویژگی‌های مورفو-فیزیولوژیکی اکوتیپ‌های سیاه‌دانه (Nigella sativa L.) تحت تنش خشکی

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 7، دوره 14، شماره 3 - شماره پیاپی 53، مهر 1401، صفحه 485-507   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/agry.2021.20298.0

نویسندگان

زهرا صیدی؛ نصرت‌اله عباسی^* ؛ محمد جواد زارع؛ بتول زارعی

گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران.

چکیده

به‌منظور ارزیابی تأثیر اثرات کود زیستی نیتروکسین بر اکوتیپ­های سیاه­دانه تحت شرایط تنش خشکی، آزمایشی به‌صورت کرت­های دو بار خرد شده در قالب بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در دانشگاه ایلام در سال 1397 اجرا گردید. تنش خشکی شامل سه سطح ((آبیاری کامل (آبیاری بر اساس 100 درصد نیاز آبی گیاه)، تنش متوسط (آبیاری بر اساس 50 درصد نیاز آبی گیاه)، تنش شدید (آبیاری بر اساس 35 درصد نیاز آبی گیاه) به‌عنوان کرت اصلی، کود نیتروکسین شامل عدم مصرف نیتروکسین (شاهد) و مصرف یک لیتر در هکتار نیتروکسین (به‌میزان 8/0 میلی‌لیتر در هشت مترمربع به‌صورت محلول‌پاشی بذرها) به‌عنوان کرت فرعی و اکوتیپ­‌های مختلف سیاه‌­دانه (Nigella sativa L.) شامل نیشابور، مشهد، سمیرم و اصفهان به‌عنوان کرت فرعی- فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج این تحقیق نشان داد که اثر اصلی تنش خشکی، کود نیتروکسین و اکوتیپ بر تمام صفات معنی‌دار (p≤0.01) بود. بیش­ترین ارتفاع بوته و ارتفاع اولین شاخه فرعی مربوط به اکوتیپ مشهد در شرایط عدم استفاده از نیتروکسین تحت 50 درصد نیاز آبی گیاه به‌‌دست آمد. بیش­ترین تعداد شاخه فرعی در واحد سطح از کوتیپ نیشابور در شرایط عدم نیتروکسین تحت 100 درصد نیاز آبی گیاه به‌دست آمد. بیش­ترین تعداد کپسول در بوته در واحد سطح از تیمار اکوتیپ مشهد عدم نیتروکسین و 100 درصد نیاز آبی گیاه حاصل گردید. بیش­ترین عملکرد دانه از اکوتیپ سمیرم در شرایط استفاده از نیتروکسین و تحت 50 درصد نیاز آبی گیاه حاصل شد و بیش­ترین شاخص برداشت مربوط به تیمار نیشابور در شرایط 50 درصد نیاز آبی گیاه و عدم استفاده از کود زیستی نیتروکسین بود. بیش­ترین عملکرد زیستی در اکوتیپ اصفهان، مصرف نیتروکسین و 50 درصد نیاز آبی گیاه حاصل شد. نتایج این تحقیق حاکی از آن بود که تنش خشکی موجب کاهش معنی‌دار (p≤0.01) مقادیر صفات کلروفیل a، b و کلروفیل کل و محتوای رطوبت نسبی برگ گردید. در این ‌بین، کاربرد کود زیستی نیتروکسین در اکثر موارد موجب بهبود این صفات در اکوتیپ­های مختلف گردید. بیش­ترین و کم­ترین میزان کلروفیل a، به‌ترتیب مربوط به اکوتیپ­های سمیرم در شرایط 100 درصد نیاز آبی گیاه و اعمال کود زیستی نیتروکسین (953/0 میلی‌گرم در گرم برگ تازه) و اکوتیپ مشهد در شرایط 35 درصد نیاز آبی گیاه و عدم اعمال کود زیستی نیتروکسین (101/0میلی‌گرم بر گرم برگ تازه) بود. همین‌طور اکوتیپ سمیرم در شرایط 100 درصد نیاز آبی گیاه و اعمال کود زیستی نیتروکسین بیش­ترین (717/0 میلی‌گرم بر گرم برگ تازه) و اکوتیپ نیشابور در شرایط عدم نیتروکسین و 35 درصد نیاز آبی گیاه کم­ترین (125/0 میلی‌گرم بر گرم برگ تازه ) مقادیر کلروفیل b را دارا بودند. از طرفی، اکوتیپ سمیرم در تیمار 100 درصد نیاز آبی گیاه و اعمال کود زیستی نیتروکسین بیش­ترین (67/1 میلی‌گرم بر گرم برگ تازه) و اکوتیپ مشهد در شرایط عدم اعمال کود نیتروکسین و 35 درصد نیاز آبی گیاه دارای کم­ترین (234/0 میلی‌گرم بر گرم برگ تازه) میزان کلروفیل کل را به خود اختصاص دادند. از بین اکوتیپ­های مختلف اکوتیپ­های سمیرم در شرایط 100 درصد نیاز آبی گیاه با کاربرد کود زیستی نیتروکسین و اصفهان در شرایط 35 درصد نیاز آبی گیاه با کاربرد کود زیستی نیتروکسین به‌ترتیب بیش­ترین (287/73 درصد) و کم­ترین (657/30 درصد) میزان محتوی نسبی آب برگ را به خود اختصاص دادند. از طرفی، در رابطه با نشت الکترولیت­ها در اکوتیپ­های مختلف افزایش تنش خشکی موجب افزایش مقادیر آن در تیمارهای مختلف گردید، با این ‌وجود میزان نشت الکترولیت­ها در تیمارهای که تحت تیمار کود زیستی نیتروکسین بودند، کمتر از سایر اکوتیپ­ها بودند، به‌طوری‌که بیش­ترین و کم­ترین میزان نشت الکترولیت به‌ترتیب مربوط به تیمارهای اکوتیپ سمیرم در تیمار عدم اعمال نیتروکسین تحت 35 درصد نیاز آبی گیاه ( 546/64) و اکوتیپ سمیرم با اعمال کود زیستی نیتروکسین تحت شرایط 100 درصد نیاز آبی گیاه با (492/17) بود. با توجه به نتایج این آزمایش، اثرات مثبت کود زیستی نیتروکسین بر عملکرد نهایی را می­توان به‌دلیل بهبود صفات فیزیولوژیک (میزان کلروفیل برگ، نشت یونی و محتوای نسبی آب برگ) ارتباط داد. همچنین کاربرد کود زیستی نیتروکسین میزان نیاز آبی سالانه گیاه را به نحو مطلوبی کاهش داد و این در حالی بود که این کاهش در میزان آب آبیاری مصرفی موجب کاهش قابل‌ملاحظه‌ای در عملکرد اقتصادی حاصل از گیاه نگردید. به‌طور کلی، نتـایج ایـن تحقیـق نشان داد که کاربرد کودهای زیستی می­تواند موجب بهبود عملکرد و خصوصـیات کمی گیـاه دارویـی سـیاه‌دانه تحت محدودیت آبی گردد، با این ‌وجود این موضوع نیاز به بررسی­های بیش­تر خواهد داشت.

کلیدواژه‌ها

رطوبت نسبی؛ عملکرد؛ کلروفیل؛ نشت الکترولیت؛ نیاز آبی

مراجع

Ahmad, S., and Beg, Z.H., 2013. Hypolipidemic and antioxidant activities of thymoquinone and limonene in atherogenic   suspension fed rats. Food Chemistry 138(2): 1116-1124. 10.1016/j.foodchem.2012.11.109.

Akbarinia, A., Khosravifard, M., Sharifi Ashoorabadi, E., and Babakhanlou, P., 2005. Effect of irrigation intervals on yield and agronomic characteristics of black cumin (Nigella sativa). Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants Research 2(1): 65-73. (In Persian with English Summary).  10.22092/IJMAPR.2005.115208.

Allahmoradi, P., Mansourifar, C., Saidi, M., and Jalali Honarmand, S., 2013. Water deficiency and its effects on grain yield and some physiological traits during different growth stages in lentil (Lens culinaris L.) cultivars. Annals of Biological Research 4(5): 139-145.

Anjum, S.A., Wang, L.C., Farooq, M., Hussain, M., Xue, L.L., and Zou, C.M., 2011. Brassinolide application improves the drought tolerance in maize through modulation of enzymatic antioxidants and leaf gas exchange. Journal of Agronomy and Crop Science 197: 177–185. 10.1111/j.1439-037X.2010.00459.x

Arnon, D.I., 1975. Physiological principles of dryland crop production. Gupta, U. S. (Eds.). Physiological aspects of dryland farming. Oxford Press. p. 3-14.

Bannayan, M., Najafi, N., Azizi, M., Tabrizi, L., and Rastgoo, M., 2009. Yield and seed quality of Plantago ovata and Nigella sativa under different irrigation treatments. Industrial Crops and Products 27: 11-16. 10.1016/j.indcrop.2007.05.002.

Besh, Z., Danesh shahraki, A., Qobadynya, M., and Saeedi, K., 2018. Effect of plant growth-promoting bacteria on agromorphological traits of black seed under water deficit stress. Journal of Environmental Stresses in Crop Science. 2: 525-537. (In Persian with English Summary). 10.22077/ESCS.2018.1347.1282.

Blum, A., 2005. Drought resistance, water-use efficiency, and yield potential-are they compatible, dissonant, or mutually exclusive? Australian Journal of Agricultural Research 56: 1159-1168. 10.1071/AR05069.

Caob, Z.H., Lib, Z.G., Cheunga, K.C., and Wong, M.H., 2005. Effects of biofertilizer containing N-fixer, P and K solubilizers and AM fungi on maize growth: a greenhouse trial. Geoderma 125: 155-166. 10.1016/j.geoderma.2004.07.003.

 Dastborhan, S., Zehtab-Salmasi, S., Nasrollahzadeh, S., and Tavassoli, A.R., 2010. Effect of some plant growth promoting rhizobacteria and nitrogen fertilizer on morphological characteristics of German chamomile (Matricaria chamomilla L.). Journal of Agroecology 2: 565-573. (In Persian with English Summary). 10.22067/JAG.V2I4.8785.

Dehghani Meshkani, M.R., Naghdi Badi, H.A., Darzi, M.T., Mehr Afarin, A., Rezazadeh, S., and Kadkhoda, Z., 2011. The effect of biological and chemical fertilizers on quantitative and qualitative yield of chamomile (Matricaria recutita L.). Journal of Medicinal Plants 2(38): 35-48. (In Persian with English Summary). 20.1001.1.2717204.2011.10.38.4.7.

Demirevska, K., Zasheva, D., Dimitrov, R., Simova-Stoilova, L., Stamenova, M., and Feller, U., 2009. Drought stress effects on rubisco in wheat: Changes in the rubisco large subunit. Acta Physiologiae Plantarum 31: 1129-1138. 10.1080/07352680590910410.

Döbereiner, J., 1997. A importância da fixação biológica de nitrogênio para a agricultura sustentável. BiotecnologiaCiência and Desenvolvimento. Encarte Especial 1: 2-3

Dordipour, E., Farshadirad, A., and Arzanesh, M.H., 2010. Effect of Azotobacter chrococoum and Azospirillum lipoferum on the release of soil potassium in pot culture of soybean (Glycine max var. Williams). Journal of Agroecology 2: 593–599. (In Persian with English Summary). 10.22067/jag.v2i4.8797.

Earl, H., and Davis, R.F., 2003. Effect of drought stress on leaf and whole canopy radiation use efficiency and yield of maize. Agronomy Journal 95: 688-696. 10.2134/agronj2003.6880.

Ehyaii , H.R., Rezvani Moghadam, P., and Amiri Deh Ahmadi, S.R., 2010. Investigation of the effect of drought stress on some morphological indices of three medicinal plants of thistle, evergreen and blackberry in greenhouse conditions. First National Conference on Environmental Stress in Agricultural Sciences. 137. (In Persian with English Summary)

Ekrena, S., Sonmez, C., Ozcakal, E., Kurttas, Y.S.K., Bayram, E., and Gurgulu. H., 2012. The effect of different irrigation water levels on yield and quality characteristics of purple basil (Ocimum basilicum L.). Agricultural Water Management 109: 155-161. 10.1016/j.agwat.2012.03.004.

Entok, E., Ustuner, M.C., Ozbayer, C., Tekin, N., Akyuz, F., Yangi, B., and Gunes, H.V., 2014. Anti-inflammatuar and antioxidative effects of Nigella sativa L. 18FDG-PET imaging of inflammation. Molecular Biology Report 41(5): 2827- 2834. 10.1155/2012/429320.

Farhoudi, R., and Modhej, A., 2018. Effect of drought stress on seed yield, essential oil yield and ability of reactive oxygen species scavenging in Nigella sativa L. ecotypes. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants 34(3): 511-525. (In Persian with English Summary). 10.22092/IJMAPR.2018.116805.2224.

Fu, J., and Huang, B., 2001. Involvement of antioxidants and lipid peroxidation in the adaptation of two cool season grasses to localized drought stress. Environmental and Experimental Botany 45: 105-114. 10.1016/S0098-8472(00)00084-8.

Ghanbari, M., Khoshti Bidgoli, A., and Talebii seah saran, P., 2018. Effect of biofertilizers on yield components, yield, protein and soybean oil (Glycine max Merrill.) under different irrigation regimes. Journal of Plant Environmental Physiology 13(52): 1-15. (In Persian with English Summary). 20.1001.1.76712423.1397.13.52.1.0.

Goreja, W.G., 2003. Black Seed: Nature’s Miracle Remedy. New York, NY7 Amazing Herbs Press. pp. 46.

Gorgini Shabankare, H., Fakheri, B.A., and Mohammadpour Vashvaei, R., 2017. The effect of bio-fertilizers on growth, grain and essential oil yield of fennel (Foeniculum vulgare Mill.) under drought stress. Journal of Agroecology 9(1): 50-62. (In Persian with English Summary). 10.22067/JAG.V9I1.35321.

Güllü, E.B., and Gülcan, A., 2013. Timokinon: Nigella sativa’ lınn biyoaktif komponenti. Kocatepe Veterinary Journal 6(1): 51-61. http://hdl.handle.net/11630/2330.

Hamed, K.B., Castagna, A., Salem, E., Ranieri, A., and Abdelly, C., 2007. Sea fennel (Crithmum maritimum L.) under salinity conditions: A comparison of leaf and root antioxidant responses. Plant Growth Regulation 53(3): 185-194. 10.1007/s10725-007-9217-8.

Irigoyen, J.J., Einerich, D.W., and Sánchez‐Díaz, M., 1992. Water stress induced changes in concentrations of proline and total soluble sugars in nodulated alfalfa (Medicago sativa) plants. Physiologia Plantarum 84: 55-60. 10.1111/j.1399-3054.1992.tb08764.x.

Jaberi, M., Baradaran, S.G., and Aghhavani Shajari, M., 2015. Effect of biofertilizers and irrigation intervals on yield component and yield of fenugreek (Trigonella foenum- graecum L.). Iranian Journal of Horticultural Science 29(3): 426-437. (In Persian with English Summary). 10.22067/jhorts4.v0i0.32414.

Jafarzadeh, L., Omidi, H., and Bostani, A.A., 2013. Effect of drought stress and bio-fertilizer on flower yield, photosynthesis pigments and proline content of Marigold (Calendula officinalis L.). Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants 29(3): 666-680. (In Persian with English Summary). 10.22092/IJMAPR.2013.4049.

Kabiri, R., Farahbakhsh, H., and Nasibi, F., 2014. Effect of drought stress on physiological and biochemical characteristics of Nigella sativa L. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants 30(4): 600-610. (In Persian with English Summary). 10.22092/IJMAPR.2014.9841.

Kapulnik, Y., Gafny, R., and Okon, Y., 1985. Effect of Azospirillum spp. inoculation on root development and NO₃^- uptake in wheat in hydroponic system. Canadian Journal of Botany 63: 627-631. 10.1139/b85-078.

Karim Zadeh Asl, K.H., and Baghbani Arani, A., 2019. The effect of different irrigation regimes and biofertilizers on grain yield, essential oil content, some physiological traits and uptake of minerals in cumin. Journal of Environmental Stresses in Crop Science 12: 817-830. (In Persian with English Summary). 10.22077/escs.2019.1565.1352.

Khorram Del, S., Koocheki, A.R., Nasiri Mahalati, M., and Ghorbani, R., 2010. Effect of biological fertilizers on yield and yield components of Nigella sativa L. Iranian Journal of Field Crops Research 8(5): 768-776. (In Persian with English Summary). 10.22067/GSC.V8I5.8017.

Laribi, B., Bettaieb, I., Kouki, K., Sahli, A., Mougou, A., and Brahim, M., 2009. Water deficit effects on caraway (Carum carvi L.) growth, essential oils and fatty acids composition. Industrial Crops and Products 30: 372-379. 10.1016/j.indcrop.2009.07.005.

Lawlor, D.W., and Cornic, G., 2002. Photosynthetic carbon assimilation and associated metabolism in relation to water deficits in higher plants. Plant, Cell and Environment 25: 275-294. 10.1046/j.0016-8025.2001.00814.x.

Liu, C., Liu, Y., Guo, K., Fan, D., Li, G., Zheng, Y., Yu, L., and Yang, R., 2011. Effect of drought on pigments, osmotic adjustment and antioxidant enzymes in six woody plant species in karst habitats of southwestern China. Environmental and Experimental Botany 71: 174–183. 10.1016/j.envexpbot.2010.11.012.

Lobell, D.B., Schlenker, W., and Costa-Roberts, J., 2011. Climate trends and global crop production since 1980. Science 333: 616-620.

Maafi Pashaklaei, R., 2010. Evaluation of drought tolerance in germination stage of safflower cultivars. National Conference on New Achievements in Oilseed Crop Production, p. 1-4. Bojnurd. (In Persian)

Maliki, A., and Sinki, G.M., 2005. Effect of irrigation intervals and nitrogen splitting on yield and yield components of spring canola. Ecology of Crop Plants 1(1): 35-43.

Moradi Marjana, E., and Goldani, M., 2011. Evaluation of different levels of salicylic acid on some growth indices of calendula officinalis L. under irrigated conditions. Environmental Stresses in Agricultural Sciences 4(1): 33-45. (In Persian with English Summary). 10.22077/ESCS.2011.97.      

Mousavi Nick, M., 2012. Effect of different levels of sulfur fertilizer on the quantitative and qualitative yield of medicinal plant (Plantago ovata L.) under drought stress in Baluchistan. Journal of Agroecology 4(20): 170-182. (In Persian with English Summary)

Nayyar, H., and Walia, D.P., 2003. Water stress induced proline accumulation in contrasting wheat genotypes as affected by calcium and abscisic acid. Biologia Plantarum 46: 275–279.

Negat Zadeh, F., 2015. Effect of nitrogen biological and chemical fertilizers on growth, yield and composition of plant essential oil (Anethum graveolens L.).New Molecular Cell Biotechnology 5(19): 77-84. (In Persian with English Summary). 20.1001.1.22285458.1394.5.19.7.9.

Norouzpour, G., and Rezvani Moghaddam. P., 2006. Effect of different irrigation intervals and plant density on oil yield and essential oil of Nigella sativa. Research and Construction 19(4): 133-138. (In Persian with English Summary). 10.22067/GSC.V3I2.1313.

Pandey, R.K., Marienville, J.W., and Adum, A., 2000. Deficit irrigation and nitrogen effect on maize in an aphelia environmental grain yield components. Agricultural Water Management 46: 1-13. 10.1016/S0378-3774(00)00073-1.

Por Akbar, L., Khayami, M., and Jalil, J., 2008. The interaction of Cu and EDTA on K+ Leakage and some metals content in root and shoot of corn rootstocks. Journal of Science (Kharazmi University) 8(2): 121-123. (In Persian with English Summary)

Praba, M.L., Cairns, J.E., Babu, R.C., and Lafitte, H.R., 2009. Identification of physiological traits underlying cultivar differences in drought tolerance in rice and wheat. Journal of Agronomy and Crop Science 195: 30-46. 10.1111/j.1439-037X.2008.00341.x.

Rajendran, K., and Devaraj, P., 2004. Biomass and nutrient distribution and their return of Casuarina equisetifolia inoculated with biofertilizers in farm land. Biomass and Bioenergy 26: 235-249. 10.1016/j.biombioe.2003.07.001.

Razavi, B., and Hosseinzadeh, H., 2014. A review of the effects of Nigella sativa L. and its constituent, thymoquinone, in metabolic syndrome. Journal of Endocrinological Investigation 37(11): 1031-1040. 10.1007/s40618-014-0150-1.

Rezaei Chianeh, A., and Pirzad, A.R., 2014. The effect of salicylic acid on yield, yield components and black seed essential oil under dehydration stress. Iranian Journal of Field Crops Research 12(3): 427-437. (In Persian with English Summary)

 Rezaie Chianeh, I., Zahhtab Salmasi, S., Ghasemi Golzani, K., and Del Azar, A., 2012. Effects of different irrigation treatments on essential oil accumulation, its components and some ecophysiological traits in fennel. Government - Ministry of Science, Research, and Technology - Tabriz University- Faculty of Agricultural Science (In Persian with English Summary)

Rezapor, A.R., Heidari, M., Galavi, M., and Ramrodi. M., 2011. Effect of water stress and different amounts of sulfur fertilizer on grain yield, grain yield components and osmotic adjustment in Nigella sativa L. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants 27(3): 384-396. (In Persian with English Summary). 10.22092/IJMAPR.2011.6380,

Sardari, H., Asghari Zakaria, R., Zare, N., Ghafarzadeh Namazi, L., and Moghaddaszadeh, M., 2020. Evaluation of black cumin (Nigella sativa L.) ecotypes under drought stress conditions at flowering stage. Journal of Crop Breeding 12(34): 138-150. (In Persian with English Summary). 10.29252/jcb.12.34.138.

Schonfeld, M.A., Johnson, R.C., Carver, B.F., and Mornhinweg, D.W., 1988. Water relations in winter wheat as drought resistance indicators. Crop Science 28: 526-531. 10.2135/cropsci1988.0011183X002800030021x.

Shaalan, M.N., 2005. Influence of biofertilizers and chicken manure on growth, yield and seeds quality of (Nigella sativa L.) plants. Egyptian Journal of Agricultural Research 83: 811-828. 10.21608/EJAR.2005.245568.

Shabanzadeh, S.H., and Golavi, M., 2011. Effect of foliar application and irrigation period on agronomic characteristics and yield of black seed. Environmental Stresses in Agricultural Sciences 4(1): 1-9. (In Persian with English Summary). 10.22077/ESCS.2011.94.

Sharifi, P., and Mohammadkhani, N., 2017. Physiological responses and antioxidant activities in flag leaf and spike of wheat genotypes under drought stress. Journal of Plant Environmental Physiology 12(46): 15-30.

Sharma, P., and Dubey, R.S., 2005. Drought induces oxidative stress and enhances the activities of antioxidant enzymes in growing rice seedlings. Plant Growth Regulation 46(3): 209-221. 10.1007/s10725-005-0002-2

Sheteawi, S.A., and Tawfik. K.M., 2007. Interaction effect of some biofertilizers and irrigation water regime on mungbean (Vigna radiate) growth and yield. Journal of Applied Sciences Research 3(3): 251-262.

Shiferaw, B., and Baker, D.A., 1996. An evaluation of drought screening techniques for Eragrostis tef. Tropical Science 36: 74-85.

Singh, S., Das, S., Singh, G., Schuff, C., de Lampasona, M.P., and Catalán, C.A., 2014. Composition, in vitro antioxidant and antimicrobial activities of essential oil and oleoresins obtained from black cumin seeds (Nigella sativa L.). BioMed Research International.1-10. 10.1155/2014/918209.

Sreevalli, Y., Baskaran, K., Chandrashekara, R.,kuikkarni, R., Sushil Hasan, A., Samresh, D., Kukre,J., Ashok, A., Sharma Singh, K., Srikant, S., and Rakesh, T., 2001. Preliminary observations on the effect of irrigation frequency and genotypes on yield and alkaloid concentration in Periwinkle. Journal of Medicinal and Aromatic Plant Sciences 22: 356-358.

Sultana, N., Ikeda, T., and Itoh, R., 1999. Effect of NaCl salinity on photosynthesis and dry matter accumulation in developing rice grains. Environmental and Experimental Botany 42(3): 211-220. 10.1016/S0098-8472(99)00035-0.

Tanaka, A., and Tanaka, R., 2006. Chlorophyll metabolism. Plant Biology 9: 248-255.

Tas, S., and Tas, B., 2007. Some physiological responses of drought stress in wheat genotypes with different ploidity in Turkiye. World Journal of Agriculture and Science 3: 178-183.

Vessey, J.K., 2003. Plant growth promoting rhizobacteria as biofertilizers. Plant and Soil 255: 571-586.

Wang, Z., and Huang, B., 2004. Physiological recovery of Kentucky bluegrass from simultaneous drought and heat stress. Journal of Crops Science 44: 1729-1736. 10.2135/cropsci2004.1729.

Wheutherley, P.E., 1950. Studies in water relations of cotton plants. The field measurement of water deficit in leaves. New Phytologist 49: 81-87. 10.1111/j.1469-8137.1950.tb05146.x.

Yousefi, M., Nasrollahzadeh, A.V., and Moharramnejad, S., 2016. Evaluation of grain yield, chlorophyll content, osmolality, total polyphenol content, and catalase activity of maize (Zea mays L.) in response to drought stress. Journal of Plant Environmental Physiology 12(46): 1-14. (In Persian with English Summary)

Youssef, A.A., Edris, A.E., and Gomaa, A.M., 2004. A comparative study between some plant growth regulators and certain growth hormones producing microorganisms on growth and essential oil composition of Salvia officinalis L. Plant Annals of Agricultural Sciences 49: 299-311.

Zavareh, M., and Imam, Y., 2005. Drought Tolerance in Excellent Plants. University Publication Center. pp. 194.