شناسایی مؤلفه‌های مشترک در مدل‌های رفتار اطلاع‌یابی و بازیابی اطلاعات مشارکتی

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

مقاله 6، دوره 10، شماره 2 - شماره پیاپی 20، اسفند 1399، صفحه 116-139   

نوع مقاله: مقالات مروری

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/infosci.2021.23937.0

نویسندگان

شهرزاد غلامی^{* 1}؛ سعید رضایی شریف آبادی²؛ معصومه کربلا آقایی کامران³

¹دانشجو/ دانشگاه الزهرا، تهران. ایران.

²استاد گروه علم اطلاعات و دانش شناسی/ دانشگاه الزهرا، تهران . ایران

³دانشیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی/ دانشگاه الزهرا. تهران . ایران

چکیده

مقدمه: حوزه رفتار اطلاعاتی مشارکتی شامل دو جنبه مهم یعنی اطلاع یابی و بازیابی اطلاعات مشارکتی است که در آن مباحث گوناگونی مانند شناخت، ارزیابی و درک رفتار کاربران با نیاز های اطلاعاتی مشترک و چگونگی تقسیم وظایف، ارتباطات و عملکرد آنها در مواجه با منابع اطلاعاتی ، شیوه بازیابی و دستیابی به اطلاعات به ویژه در محیط وب مورد توجه قرار می گیرد.
هدف: هدف پژوهش حاضر، شناسایی و ارزیابی مدل‌های مطرح در حوزه رفتار اطلاع‌یابی و بازیابی اطلاعات مشارکتی و معرفی عوامل و مؤلفه‌های به کار رفته در هر یک از این مدل‌ها است.
روش‌شناسی: در این مطالعه مروری از روش کتابخانه‌ای برای جمع‌آوری اطلاعات استفاده شده است. چهار مرحله به کار گرفته شده در این پژوهش شامل (اجرای راهبُرد جستجو در پایگاه‌های اطلاعاتی، جمع‌آوری مقالات مرتبط و بررسی اولیه آنها بر اساس مدل طراحی شده، بررسی نهایی بر مبنای مدل ارزیابی شده در سایر مطالعات، گزینش مطالعات و تحلیل مقالات) می‌باشد. با گردآوری اولیه داده‌ها، جستجو و کاوش منابع و مقالات منتشر شده­ داخلی و خارجی در دو پایگاه ISI و Scopus انجام شده است.در مجموع374 مقاله از دو پایگاه جستجو و بازیابی شده و همگی مورد بررسی قرار گرفتند.
یافته ها: شش مطالعه حاوی مدل رفتار اطلاعاتی، اطلاع‌یابی و یا بازیابی اطلاعات مشارکتی یافته و چهار مدل انتخاب شدند.
نتایج حاصل از استخراج مؤلفه‌های هریک از مدل‌ها، حاکی از آن داشت که 6 عامل و زمینه اصلی مطالعات حوزه رفتار اطلاع‌یابی و بازیابی اطلاعاتی مشارکتی، شامل آگاهی مشارکتی، تقسیم کار، اشتراک دانش، حفظ دانش و ارزیابی اطلاعات بازیابی شده و کاربرد دانش مشارکتی به‌عنوان مؤلفه‌های اساسی مشترک در اکثر مدل‌ها در نظر گرفته شده‌اند مدل مفهومی حاصل از تعاملات مولفه های شناسایی شده در سایر مدل‌ها منطبق با نتایج این مطالعه ارائه شده است.
نتیجه‌: علاوه بر تبیین مدل مفهومی رفتار اطلاع یابی و بازیابی اطلاعات مشارکتی، نتایج بیان داشت که عوامل مؤثری دیگری همچون ارتباط، تصمیم‌گیری تیمی و کاربرد اطلاعات نیز در کنار مؤلفه‌های مورد مطالعه در بسیاری از مطالعات مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته‌اند که حاکی از نیاز به تحقیقات وسیع‌تر به‌منظور کشف و بسط عوامل جدید و مؤثر بر حوزه اطلاع‌یابی و بازیابی اطلاعات مشارکتی دارند.

کلیدواژه‌ها

بازیابی اطلاعات مشارکتی؛ اطلاع‌یابی مشارکتی؛ رفتار اطلاعاتی؛ مشارکت

مراجع

Aydin, A. M. (2017). Cognition to Collaboration: User-Centric Approach and Information Behaviour Theories/Models. Informing Science, 20(1), 1–17. DOI:10.28945/3615

Bates, M. (2010). Information Behavior. In Encyclopedia of Library and Information Sciences (Vol. 3, pp. 2381–2391). https://doi.org/10.1007/978-3-642-11497-7

Fernández-Luna, J. M., Huete, J. F., Pérez-Vázquez, R., & Rodríguez-Cano, J. C. (2010). CIRLab: A groupware framework for collaborative information retrieval research. Information Processing and Management. https://doi.org/10.1016/j.ipm.2009.10.009

Foley, C., Smeaton, A. F., & Jones, G. J. F. (2007). Combining Relevance Information in a Synchronous Collaborative Information Retrieval Environment. In Collaborative and social information retrieval and access : techniques for improved user modeling (pp. 140–164). https://doi.org/10.4018/978-1-60566-306-7.ch007

Foster, J. (2007). Collaborative information seeking and retrieval. Annual Review of Information Science and Technology, 40(1), 329–356. https://doi.org/10.1002/aris.1440400115

Golovchinsky, G., & Morris, M. R. (2008). Report on the 1st Collaborative Information Retrieval Workshop. D-Lib Magazine, 14(7/8), 1. https://www.researchgate.net/profile/Pernilla-Qvarfordt/publication/220478691_Collaborative_Information_Seeking/links/56f9922708ae95e8b6d401ba/Collaborative-Information-Seeking.pdf#page=46

González-Ibáñez, R. I. (2013). A study of positive and negative affective states in collaborative information seeking. Rutgers University-Graduate School-New Brunswick. https://doi.org/doi:10.7282/T30863BV

González-Ibáñez, R., & Shah, C. (2012). Investigating positive and negative affects in collaborative information seeking: A pilot study report. Proceedings of the ASIST Annual Meeting. https://doi.org/10.1002/meet.14504901378

Hansen, P., & Järvelin, K. (2005). Collaborative Information Retrieval in an information-intensive domain. Information Processing and Management, 41(5), 1101–1119. https://doi.org/10.1016/j.ipm.2004.04.016

Hansen, P., & Klas, C. (2007). Knowledge Sharing in Information Seeking and Retrieval Situations. Social Information Retrieval for Technology-Enhanced Learning, (journey 14), 67–68. http://ftp.informatik.rwth-aachen.de/Publications/CEUR-WS/Vol-307/paper09.pdf

Hertzum, M. (2008). Collaborative information seeking: The combined activity of information seeking and collaborative grounding. Information Processing and Management. https://doi.org/10.1016/j.ipm.2007.03.007

Hertzum, M. (2010). Breakdowns in collaborative information seeking: A study of the medication process. Information Processing and Management. https://doi.org/10.1016/j.ipm.2009.10.005

Hyldegard, J. (2009). Beyond the search process - Exploring group members’ information behavior in context. Information Processing and Management. https://doi.org/10.1016/j.ipm.2008.05.007

Karunakaran, A., & Reddy, M. (2012). The role of narratives in collaborative information seeking. International ACM SIGGROUP Conference on Supporting Group Work, GROUP, 273–276. Sanibel Island. https://doi.org/10.1145/2389176.2389217

Karunakaran, A., Spence, P., & Reddy, M. (2010). Towards a model of collaborative information behavior. ACM Conference on Computer Supported Cooperative Work. Savannah, GA. New York. https://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.513.32&rep=rep1&type=pdf

Karunakaran, A., Reddy, M. C., & Spence, P. R. (2013a). Toward a model of collaborative information behavior in organizations. Journal of the American Society for Information Science and Technology. https://doi.org/10.1002/asi.22943

Karunakaran, A., Reddy, M. C., & Spence, P. R. (2013b). Toward a model of collaborative information behavior in organizations. Journal of the American Society for Information Science and Technology. https://doi.org/10.1002/asi.22943

Kramer, R. (2011). Collaborating: Finding Common Ground for Multiparty Problems. In Academy of Management Review (Vol. 15, pp. 545–547). https://doi.org/10.5465/amr.1990.4309133

Lee, J. (2013). A Comparative Analysis of Collaborative Information Behavior Models in Information Behavior Research. Journal of the Korean Society for Information Management. https://doi.org/10.3743/kosim.2013.30.3.183

Liu, J. (2017). Toward a unified model of human information behavior: an equilibrium perspective. Journal of Documentation, 73(4), 666–688. https://doi.org/10.1108/JD-06-2016-0080

Ndumbaro, F. (2016). Collaborative information behaviour (CIB) of undergraduates in selected universities in Tanzania. of KwaZulu-Natal, Pietermaritzburg, South Africa. http://hdl.handle.net/10413/12964

Odumuyiwa, V. (2013). Collaborative Information Seeking in the Competitive Intelligence Process. In Competitive Intelligence and Decision Problem (pp. 69–91). Wiley. https://ir.unilag.edu.ng/handle/123456789/5013

Prekop, P. (2002). A qualitative study of collaborative information seeking. Journal of Documentation, 58(5), 533–547. https://doi.org/10.1108/00220410210441000

Reddy, M. C., & Jansen, B. J. (2008). A model for understanding collaborative information behavior in context: A study of two healthcare teams. Information Processing and Management, 44(1), 256–273. https://doi.org/10.1016/j.ipm.2006.12.010

Reddy, M., Jansen, B. J., & Spence, P. R. (2010). Collaborative Information Behavior: User Engagement and Communication Sharing. New Review of Information Behaviour Research: Studies of Information Seeking in Context. https://doi.org/10.4018/978-1-61520-797-8.ch005

Saleh, N., & Large, A. (2011). Collaborative information behaviour in undergraduate group projects: A study of engineering students. Proceedings of the ASIST Annual Meeting, 48. https://doi.org/10.1002/meet.2011.14504801035

Shah, C. (2008). Toward collaborative information seeking (CIS). Proceedings of 1st International Workshop on Collaborative Information Seeking. https://arxiv.org/pdf/0908.0709.pdf

Shah, C. (2010). Collaborative Information Seeking: A Literature Review. In Advances in Librarianship (Vol. 32). https://doi.org/10.1108/S0065-2830(2010)0000032004

Shah, C. (2014). Evaluating collaborative information seeking - Synthesis, suggestions, and structure. Journal of Information Science. https://doi.org/10.1177/0165551514530651

Spink, A., & Cole, C. (2006). New Directions in Human Information Behavior. In New Directions in Human Information Behavior (Vol. 8). https://doi.org/10.1007/1-4020-3670-1

Talja, S., & Hansen, P. (2006). Information sharing. In New directions in human information behavior (pp. 113–134). Springer, Dordrecht. https://www.springer.com/gp/book/9781402036675

Widén, G., & Hansen, P. (2012). Managing collaborative information sharing: Bridging research on information culture and collaborative information behaviour. Information Research. http://informationr.net/ir/17-4/paper538.html

Wilson, T. D. (2000). Human information behavior. Informing Science, 3(2), 49–55. https://doi.org/10.1186/1472-6963-7-190

Yihan, T., & Tombros, A. (2013). An exploratory study of sensemaking in collaborative information seeking. European Conference on Information Retrieval, 26–37. Berlin, Heidelberg: Springer. https://doi.org/10.1007/978-3-642-36973-5_3

Yue, Z., & He, D. (2009). A Model for Understanding Collaborative Information Behavior in E-Discovery. TREC. Retrieved from https://trec.nist.gov/pubs/trec18/papers/pitt_sis.legal.pdf