تأثیر بیماری‌های مسری خطرناک بر استطاعت و اعمال و مناسک حج

فقه و اصول

مقاله 4، دوره 54، شماره 3 - شماره پیاپی 130، آبان 1401، صفحه 77-95   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jfiqh.2021.62648.0

نویسندگان

مهدی ساجدی^* ؛ حسام الدین ربانی

استادیار دانشگاه قرآن و حدیث

چکیده

در این جستار، تأثیر بیماری‌های مسری بر استطاعت و اعمال و مناسک حج بررسی می‌شود. نتایج حاصل از پژوهش با روش کتابخانه‌ای عبارت است از اینکه بیماری مسری چنانچه خطرناک باشد و فرصت ادای مناسک را تا آخرین زمانِ ممکن از فرد مبتلا سلب کند، وی از استطاعت خارج می‌شود و درصورتی‌که توانایی مالی او باقی باشد، در سال جدید باید اقدام کند. اما اگر از سلامت جسمی برخوردار و از ابتلای به بیماری مسریِ موجود در سرزمین عربستان خائف است، درصورتی‌که ظن ابتلا به بیماری، قوی و عقلایی باشد، خوف از ابتلا مانع وجوب حج می‌شود و درصورتی‌که بداند یا احتمال قوی دهد در عربستان، اقدامات پیشگیرانه و صحیح از سرایت بیماری صورت می‌گیرد، خوف مزبور مانع وجوب حج نیست. در این فرض، چنانچه باوجود اقدامات احتیاطی و پیشگیرانه، به بیماری مسری مبتلا شود و در عین حال بتواند قبل از گذشت زمان با رعایت دستور پزشک، اعمال و مناسک خود را ولو با اکتفا به اقل واجبات و ارکان به اتمام رساند، حج او مجزی است، وگرنه بیماری و عدم امکان ادای اعمال، کاشف از عدم استطاعت او در آن سال است.

کلیدواژه‌ها

استطاعت؛ سلامتی؛ حج؛ بیماری مسری؛ خوف

مراجع

قرآن کریم

ابن‌ادریس، محمدبن‌احمد، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، چاپ‌دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامى، 1410ق‌.

ابن‌بابویه، محمدبن‌علی، کتاب من لا یحضره الفقیه، چاپ‌دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1413 ق.

ابن‌بابویه، محمدبن‌علی، المقنع، چاپ‌اول، قم: امام هادی(ع)، 1415ق.

افتخاری، علی، آراء المراجع فی الحج، چاپ‌دوم، تهران: مشعر، 1428ق.

آملی، محمدتقی، مصباح الهدی فی شرح عروة الوثقی، چاپ‌اول، تهران: مؤلف، 1380ق.

بحر العلوم، سید مهدی، الفوائد الرجالیه،چاپ اول، تهران: مکتبه الصادق، 1405ق.

حر عاملی، محمدبن‌حسن، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، چاپ‌اول، قم: آل البیت، 1409ق.

حلی، حسن بن علی بن داوود، رجال داوود،چاپ اول، تهران: دانشگاه تهران،1383ق.

خمینی، روح‌الله، تحریر الوسیلة، چاپ‌اول، قم: دار العلم، بی‌تا.

خویی، ابوالقاسم، المعتمد فی شرح المناسک، چاپ‌اول، قم: مدرسۀ دار العلم، 1410 ق.

خویی، ابوالقاسم، موسوعة الامام الخوئی، چاپ‌اول، قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی(ره)، 1418ق.

زین‌الدین، محمدامین، کلمة التقوی، چاپ‌سوم، قم: سیدجواد وداعی، 1413ق.

سبحانی، جعفر، الحج فی الشریعة الاسلامیة الغراء، چاپ‌اول، قم: امام صادق(ع)، 1428 ق.

شبیری زنجانی، موسی، مناسک الحج، چاپ‌اول، قم: مؤسسة الولاء للدراسات، 1421ق.

شهید اول، محمدبن‌مکی، الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة، چاپ‌دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1417ق.

صاحب‌جواهر، محمدحسن‌بن‌باقر، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، چاپ‌هفتم، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1404ق.

صافی گلپایگانی، لطف‌الله، فقه الحج، چاپ‌دوم، قم: مؤسسۀ حضرت معصومه(س)، 1423ق.

طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ‌پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1417ق.

طوسی، محمدبن‌حسن، المبسوط فی فقه الامامیة، چاپ‌سوم، تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، 1387ق.

علامه حلی، حسن‌بن‌یوسف، تذکرة الفقهاء، چاپ‌اول، قم: آل البیت(ع)، 1414ق.

فاضل لنکرانی، محمد، تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة، کتاب الحج، چاپ‌اول، قم: مرکز فقهی ائمۀ اطهار، 1418ق.

فاضل لنکرانی، مناسک الحج، بی‌جا: بی‌نا، بی‌تا.

فیاض، محمداسحاق، تعالیق مبسوطة علی مناسک الحج، چاپ‌اول، قم: محلاتی، بی‌تا.

کلینی، محمدبن‌یعقوب، الکافی، چاپ‌چهارم، تهران: دار الکتب الإسلامیة، 1407ق.

محقق سبزواری، محمدباقربن‌محمدمؤمن، ذخیرة المعاد فی شرح الارشاد، چاپ‌اول، قم: آل البیت(ع)، 1247ق.

مرتضوی لنگرودی، سید محمد حسن، الدر النضید فی الاجتهاد و الاحتیاط و التقلید،چاپ اول، قم: انصاریان، 1412ق.

مظاهری، منصور، مناسک حج مطابق با فتوای امام خمینی و مراجع تقلید، چاپ‌سیزدهم، قم: مشعر، 1397.

مغنیه، محمدجواد، فقه الامام الصادق علیه السلام، چاپ‌دوم، قم: انصاریان، 1421ق.

مقدس اردبیلی، احمدبن‌محمد، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، چاپ‌اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1402ق.

موسوی عاملی، محمد بن علی، مدارک الاحکام، چاپ اول، بیروت: آل البیت،1411ق.

نجاشی، أبوالحسن احمد بن علی، رجال النجاشی، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1407ق.

نراقی، محمد مهدی، مستند الشیعه فی احکام الشریعه، چاپ اول، قم: آل البیت، 1415ق.

هاشمی شاهرودی، محمود، کتاب الحج، چاپ‌اول، انصاریان، 1402ق.

یزدی، محمدکاظم‌بن‌عبدالعظیم، العروة الوثقی (محشی)، چاپ‌اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1419ق.