مطالعۀ رابطۀ فردگرایی و برابری جنسیتی با ارزش ازدواج (مورد مطالعه: دختران ازدواج‌نکردۀ 20 تا 34 سالۀ شهر تهران)

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 5، دوره 17، شماره 2 - شماره پیاپی 36، اسفند 1399، صفحه 161-125   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/social.2021.69223.1017

نویسندگان

مرجان رشوند سرخکوله^{* 1}؛ فاطمه وجدانی²

¹استادیار گروه جمعیت‌شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

²استادیار گروه معارف اسلامی، دانشکدۀ الهیات و ادیان، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

 
تغییر در ارزش‌ها و نگرش‌های افراد می‌تواند تغییرات رفتاری را در پی داشته باشد. به همین نسبت، تغییر در ارزش ازدواج نیز می‌تواند باعث تأخیر در ازدواج و درنهایت ازدواج‌گریزی شود. هدف مقالۀ حاضر، بررسی سهم فردگرایی و برابری جنسیتی بر ارزش ازدواج دختران هنوز ازدواج‌نکردۀ 20 تا 34 سالۀ شهر تهران بود. داده‌های مطالعه حاصل پیمایشی بود که در پاییز 1397 با استفاده پرسشنامۀ ساخت‌یافته از 600 دختر هنوز ازدواج‌نکرده نمونه جمع‌آوری شد. یافته‌های مطالعه حاکی از تأثیر معنا‌دار فردگرایی و برابری جنسیتی بر ارزش ازدواج دختران بود. جهت این رابطه معکوس بود؛ به‌گونه‌ای‌که با افزایش فردگرایی و برابری جنسیتی شاهد این هستیم که دختران ارزش کمتری برای ازدواج قائل هستند. علاوه‌براین، رابطۀ بین ویژگی‌های فردی پاسخگویان و ارزش ازدواج بررسی شد. رابطۀ سن دختران با ارزش ازدواج مستقیم بود. متغیرهای سطح تحصیلات، میزان درآمد و استفاده از شبکه‌های اجتماعی رابطۀ معکوس با ارزش ازدواج داشتند؛ به‌گونه‌ای‌که دخترانی که تحصیلات و درآمد بیشتر داشتند و از شبکه‌های اجتماعی همچون تلگرام، فیس‌بوک و... استفادۀ بیشتری می‌کردند، ارزش کمتری برای ازدواج قائل بودند و برعکس. این یافته بر ضرورت مدیریت فرهنگی مناسب نسل جدید در این زمینه تأکید می‌کند؛ به‌گونه‌ای‌که ضمن احترام به خواسته‌های به حق زنان و دختران، بتوان آن‌ها را به‌سوی ازدواج درست و به‌موقع سوق داد.

کلیدواژه‌ها

ارزش ازدواج؛ دختران مجرد؛ فردگرایی؛ برابری جنسیتی؛ شهر تهران

مراجع

1. احمدی، و.، قاسمی، و.، و کاظمی‌پور، ش. (1391). بررسی نقش گذار جمعیتی در تغییرات جامعه‌شناختی خانواده. مطالعات اجتماعی-روان‌شناختی زنان، 10(1)، 102-81.
2. امینی، م.، حسینیان، س.، و امینی، ی. (1392). بررسی ورود زنان به عرصه اشتغال و تأثیر آن بر میزان قدرت آن‌ها در تصمیم گیری‌های درون خانواده. زن و جامعه، 4(1)، 28-1.
3. اینگلهارت، ر.، و ولزل، ک. (1389). نوسـازی، تغییـرات فرهنگـی و دموکراسـی (ی. احمدی، مترجم). تهران: نشر کویر.
4. آزاده، ا.، و توکلی، ع. (1386). فردگرایی، جمع گرایی و دینداری. مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 3(9)، 125-101.
5. بابایی‌فرد، ا.، و بارانی، م. (1398). بررسی عوامل مؤثر بر فردگرایی در میان دانشجویان دانشگاه‌های کاشان و علوم پزشکی کاشان. توسعۀ اجتماعی، 13(14)، 152-115.
6. بالاخانی، ق.، و ملکی، ا. (1396). بررسی ظهور فردگرایی در عرصۀ خانواده (مطالعۀ موردی شهروندان تهرانی). فصلنامۀ شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده، 20(77)، 34-7.
7. پورطاهری، م.، و پوروردی نجات، م. (1388). سنجش نابربری جنسیتی در بین زنان روستایی: مطالعۀ موردی استان گیلان. دانشنامه علوم اجتماعی، 1(2)، 155-115.
8. ترابی، ف.، و مسگرزاده، س. (1395)، جامعة مخاطره آمیز و میانگین سن زنان و مردان در نخستین ازدواج در ایران، زن در توسعه و سیاست، 14(4)، 512-493.
9. ترابی، ف.، و عسکری ندوشن، ع. (1391). پویایی ساختار سنی جمعیت و تغییرات ازدواج در ایران. نامۀ انجمن جمعیت‌شناسی ایران، 7(13)، 23-5.
10. چلبی، م. (1375). جامعه‌شناسی نظم: تشریح و تحلیل نظری نظم اجتماعی. تهران: انتشارات کیهان.
11. حبیب‌پور، ک.، و غفاری، غ. (1390). علل افزایش سن ازدواج زنان. زن در توسعه و سیاست، 9(1)، 34-7.
12. حسینی، ح.، و گراوند، م. (1392)، سنجش عوامل مؤثر بر شکاف رفتار و نگرش زنان به سن مناسب ازدواج در شهر کوهدشت. زن در توسعه و سیاست، 11(1)، 118-101.
13. خلج‌آبادی فراهانی، ف.، و مهریار، ا. (1389). بررسی نقش خانواده در ارتباط با جنس مخالف قبل از ازدواج در زنان دانشجو در تهران. فصلنامۀ خانواده‌پژوهی، 6(24)، 468-449.
14. رازقی نصرآباد، ح.، و فلاح‌نژاد، ل. (1396). تفاوت‌های نسلی ارزش ازدواج (مورد مطالعه: شهر هشتگرد). فصلنامه شورای فرهنگی-اجتماعی زنان و خانواده، 19(75)، 84-63.
15. رشوند سرخکوله، م. (1397). متمایزکننده‌های وضعیت ازدواج در میان زنان شهر تهران (رسالۀ دکتری). دانشگاه تهران، تهران، ایران.
16. زارع شاه‌آبادی، ا.، و سلیمانی، ز. (1391). بررسی عوامل مرتبط با گرایش دانشجویان به روابط پیش از ازدواج در دانشگاه یزد. فصلنامۀ علمی-پژوهشی رفاه اجتماعی، 12(45)، 364-339.
17. ساروخانی، ب. (1375). جامعه‌شناسی ارتباطات. تهران: نشر اطلاعات.
18. سازمان ثبت احوال کشور. (1394). سالنامه‌های آماری سازمان ثبت احوال کشور. تهران: دفتر آمار و اطلاعات جمعیتی و مهاجرت.
19. سرایی، ح.، و اوجاقلو، س. (1392). مطالعۀ نسلی تغییر ارزش ازدواج در ایران (مطالعۀ موردی: زنان شهر زنجان). مجلۀ مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 5(4)، 41-19.
20. سفیری، خ.، کوهی، ک.، و عبدی، ر. (1397). تأثیر مصرف کالاهای فرهنگی بر تغییر ارزش ازدواج در بین دانشجویان دانشگاه تبریز. فرهنگ در دانشگاه اسلامی، 8(1)، 38-4.
21. صادقی، ر.، و رضایی، م. (1398). بررسی تأثیر جهت گیری‌های ارزشی فرهنگی بر نوع نگرش به ازدواج جوانان در شهر تهران. مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، 18(45)، 29-1.
22. صادقی، ر.، قدسی، م.، و افشارکهن، ج. (1386). واکاوی مسئلۀ ازدواج و اعتبارسنجی یک راه‌حل. پژوهش زنان، 5(1)، 108-83.
23. ضرابی، و.، و مصطفوی، ف. (1390). بررسی عوامل مؤثر بر سن ازدواج زنان در ایران: یک رویکرد اقتصادی. فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، 11(4)، 64-33.
24. عباسی شوازی، م.، و رشوند سرخکوله، م. (1396). سهم ارزش ازدواج بر وضعیت ازدواج زنان 34-20 ساله شهر تهران. نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، 12(24)، 169-135.
25. عسکری ندوشن، ع.، عباسی شوازی، م.، و صادقی، ر. (1388). مادران، دختران و ازدواج (تفاوت‌های نسلی در ایده‌ها و نگرش‌های ازدواج در شهر یزد). فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، 11(44)، 33-7.
26. کاوه فیروز، ز.، و صارم، ا. (1396). بررسی تأثیر مؤلفه‌های سبک زندگی بر نگرش دختران مجرد نسبت به ازدواج (مطالعه شاغلان دانشگاه علوم پزشکی شیراز). مسائل اجتماعی ایران، 8(1)، 96-73.
27. کلانتری، ع.، و فقیه ایمانی، ف. (1392). فراتحلیل پژوهش‌های انجام‌شده درباره «نابرابری جنسیتی». زن در فرهنگ و هنر، 5(1)، 142-125.
28. گروسی، س.، و یاری‌نسب، ف. (1394). ابعاد ارزش‌های ازدواج و تحولات آن در خانواده‌های امروزی (با تاکید بر پیمایش‌های یک دهه گذشته). مقالۀ ارائه‌شده در اولین کنگره علمی پژوهشی سراسری توسعه و ترویج علوم تربیتی و روانشناسی، جامعه‌شناسی و علوم فرهنگی اجتماعی ایران، تهران.
29. لیتل، د. (1373). گونـه‌هـای تبیـین اجتمـاعی (مقدمه‌ای بر فلسفه علوم اجتماعی) (م. محمدی، مترجم). تهران: مترجم.
30. محسنی، م. (1379). بررسی آگاهی‌ها، نگرش‌ها و رفتارهای اجتماعی- فرهنگی در ایران. تهران: دبیرخانه شورای فرهنگ عمومی کشور.
31. مردانی، م.، و موحد، م. (1395). بررسی عوامل مؤثر بر جایگاه زنان در ساختار قدرت نهاد خانواده (نمونۀ موردی: زنان متأهل شهر شیراز). جامعه‌شناسی نهادهای اجتماعی، 3(8)، 71-43.
32. مرکز آمار ایران. (1395). نتایج تفصیلی سرشماری کشور، بازیابی از http://amar.sci.org.ir
33. مسیحی، م.، کلدی، ع.، و مهدوی، م. (1399). تحلیل جامعه‌شناختی فردگرایی در بین زنان و مردان و عوامل مرتبط با آن (مطالعۀ موردی: افراد 30 سال به بالای شهر شیراز). زن و جامعه، 11(3)، 258-243.
34. موحد، م.، مقدس، ع.، و عباسی شوازی، م. (1386). جوانان، خانواده و جامعه‌پذیری، نقش خانواده در نگرش دانشجویان به معاشرت دختر و پسر قبل از ازدواج. فصلنامه مطالعات جوانان، 8 (9)، 54-33.
35. میرزایی، م.، و قربانی، ف. (1394). جهت‌گیری ارزشی مادی گرایانه-فرامادی گرایانه و زمان‌بندی ازدواج (مطالعه موردی: مردان و زنان در شرف ازدواج استان کهگیلویه و بویراحمد). نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، 10(20)، 70-49.

 

36. Augé, M. (1995). Non-places: Introduction to an anthropology of Superm odernity. VERSO: London
37. Becker, G. S. (1974). A theory of marriage. Part II: The Journal of Political Economy, 82(2), S11-S26
38. Blau, F., Lawrence, D., Kahn, M., & Waldfogel, J. (2000). Understanding young women’s marriage decisions: The role of labor and marriage market conditions. Industrial and Labor Relations Review, 53(4), 1-40.
39. Brien, M. J., & Lillard, L. A. (1994). Education, marriage, and first conception in Malaysia. The Journal of Human Resources, 29(4), 1167-1204.
40. Dixon, R. (1971). Explaining cross-cultural variations in age at marriage and proportions never marrying. Population Studies, 25, 215-233.
41. Good, W. (1963). World revolution and family patterns. London: Free Press of Glencoe.
42. Jones, G. (1981). Malay marriage and change in Penisular Malaysia: Three decades of change. Population and Development Review, 7(2), 255-278.
43. Jones, G. W. (2010). Changing marriage patterns in Asia. Working Paper Series No.131, Asian Research Institute and Department of Sociology, National University of Singapore.
44. Kabir, A., Gulshana, J., & Rukhshana, J. (2001). Female age at marriage as a determinant of fertility. Journal of Medical Sciences, 1(6), 372-376.
45. Lesthaeghe, R., Neidert, L., & Surkyn, J. (2008). Houshould formation in the second demographic transition in Europe and US: Insights from middle range model. Retrieved from sdt.psc.isr.umich.edu.pubs.online
46. Maitra, P. (2004). Effect of socioeconomic characteristics on age all marriage and total fertility in Nepal. Journal of Health, Population and Nutrition, 22(1), 84-96.
47. McDonald, P. (1994). Gender equity, social institutions and the future of fertility. Journal of the Australian Population Association, 17(1), 1–16.
48. Mensch, B. S., Singh, S., & Casterline, J. B. (2005). Trends in the timing of first marriage among men and women in the developing world. Policy Research Division Working Paper no. 202. New York: Population Council. Version of record: https://doi.org/10.17226/11524
49. Oppenheimer, V. K. (1988). A theory of marriage timing. American Journal of Sociology, 94(3), 563-591.
50. Ortegra J. A. (2012). Characterization of world union patterns at the national and regional level. Paper presented at the IUSSP Seminar on First Union Pattern around the World, 20-22 June, Spain.
51. Schoen, R., & Yen-Hsin, A. Ch. (2006). Partner choice and the differential retreat from marriage. Journal of Marriage and Family, 68(1), 1-10.
52. Schowartz, S. H. (2006). Basic human value: An overview. Rertrieved from fmag.unict.it
53. Strong, B. (2008). The marriage and family experience. Belmont: Thomson Higher Education.
54. Sundaram, A. (2005). Modernization, life course, and marriage timing in Indonesia (Doctoral dissertation). University of Maryland, College Park.
55. Thornton, A. (2001). The developmental paradigm, reading history sideways, and family change. Demography, 38(4), 449-465.
56. Torabi, F., & Baschieri, A. (2010), Ethnic differences in transition to first marriage in Iran: The role of marriage market, women's socio- economic status, and process of development. Demographic Research, 22(2), 29-62.
57. Torabi, F., Baschieri, A., Clarke, L. & Abbasi-Shavazi, M. J. (2013), Marriage Ppostponement in Iran: Accounting for socio-economic and cultural change in time and space. Population, Space and Place, 19(3), 258-274.
58. Zahangir, M. S., Karim, M. A., Zaman, M. R., Hussain, M. I., & Hussain, M. S. (2008). Determinants of age at first marriage of rural woman in Bangladesh: A cohort analysis. Trends in Applied Science Research, 3, 335-343.