شکارگری اشراف قاجار و پیامدهای زیست‌محیطی آن

تاریخ و فرهنگ

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 تیر 1400  

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jhistory.2021.69122.1021

نویسندگان

زهرا قنبری¹؛ توران طولابی ²

¹دانشگاه لرستان. دانشکده ادبیات و علوم انسانی. گروه تاریخ . دانشجوی کارشناسی ارشد

²لرستان/ دانشگاه لرستان/ دانشکده ادبیات و علوم انسانی/ استادیار گروه تاریخ

چکیده

این مقاله به موضوع شکار و جایگاه آن در زندگی شاه و اشراف قاجاری از زاویة پیامد آن برای محیط‌زیست پرداخته است. در دورة قاجاریه، به دنبال نوسازی نظامی و پیشرفت ادوات و ابزار شکار، رفتار انسان ایرانی با محیط زیست تغییر کرد. یکی از جلوه‌های این تغییر، در حوزة شکار اتفاق افتاد که از تفریحات دیرین دربار و اشراف ایرانی بود. مبنای این پژوهش، واکاوی و بررسی تحلیلی اطلاعات موجود در منابع نوشتاری این دوره است که با رویکردی توصیفی و تحلیلی انجام شده است. همزمان تلاشی صورت گرفته است تا گونه‌های جانوری و دامنة شکار آنها نمایانده شود. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که اشراف قاجاری اعم از شاه، شاهزادگان، سطوح پایین‌تر مرتبط با ساختار قدرت و حتی زنان حرم سهم چشمگیری در شکار گونه‌های مختلف جانوری این روزگار داشته‌اند. پیوند استوار اشراف قاجاری با مقولة شکار، مسئله نبودن محیط‌زیست و نبود یک ساز و کار نظارتی قانونی، سبب افزایش شکار، برخورد سهل‌انگارانه با طبیعت، فراهم شدن زمینة نابودی و کاهش برخی گونه‌های جانوری شده است. در کنار این طیف، گروهی دیگر که غیرایرانی بودند، در هیئت جهانگرد، دیپلمات و یا مستشار نظامی با برخورداری از امتیاز ویژه‌ای که شاهان یا شاهزادگان در اختیارشان نهاده بودند، به این تفریح روی آورده بودند. این شکار بی‌رویه پیامدهای مخربی برای محیط‌زیست و حیات وحش ایران داشت که در پژوهش حاضر تلاش شده است ابعاد آن نمایانده شود.

کلیدواژه‌ها

خاندان قاجار؛ شکارگری؛ ناصرالدین‌شاه؛ تخریب محیط‌زیست؛ گونه‌های جانوری

مراجع