بررسی اثر آبیاری با پساب شهری بر شاخص‌های رشد گونه‏‌های فضای سبز تهران (خرزهره و فستوکا)

آب و توسعه پایدار

مقاله 9، دوره 8، شماره 1 - شماره پیاپی 19، خرداد 1400، صفحه 79-88   

نوع مقاله: پژوهشی کاربردی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jwsd.v8i1.88527

نویسندگان

صادق پرتانی^{* 1}؛ عطیه محمودی مظفر²

¹استادیار، گروه مهندسی عمران، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه بجنورد، ‌ایران

²کارشناس ارشد، گروه پژهشی بو‌م‏شناسی انسانی شهری کارگشا، تهران، ‌ایران

چکیده

این پژوهش با بررسی میدانی نقش و عملکرد پساب بر میزان رشد و نگهداری فضای سبز شهری در قالب یک پژوهش با طراحی آزمایش و ساخت بلوک برای دو گونه مختلف به‌عنوان یک پایلوت واقعی، زمینه ارزیابی امکان استفاده مجدد از پساب تصفیه‏خانه شهرک اکباتان را فراهم کرده است. در این تحقیق با هدف شناسایی منابع آب پایدار در راستای بازچرخانی حداکثری و آسیب‌شناسی پتانسیل استفاده از پساب شهر تهران جهت پیاده‌سازی اهداف اکولوژی انسانی توسعه پایدار، تأثیر آبیاری با پساب تصفیه شده برروی خصوصیات رویشی (شامل ارتفاع، تعداد شاخه و...) دو گونه گیاهی خرزهره (Nerium oleander) و فستوکا (Festuca) بررسی شده است. رشد و عملکرد گیاهان منتخب تحت شرایط تیمار کامل از پساب و آب چاه، بررسی و مقایسه شد. به این منظور، این تحقیق در فضای باز و در قالب طرح آزمایش‌های کاملاً تصادفی (CRD) چند مشاهده‌ای و در سه تکرار اجرا شد. نتایج نشان داد، میزان رشد اندام‌های مختلف گیاهان تحت تأثیر شرایط تیمار،رشد محسوس و قابل بررسی در پی دارد خرزهره بیشترین تأثیر را در ارتفاع و قطر تاج ‌پوشش از تیمار پساب پذیرفت، درحالی‏که تأثیر تیمار پساب در فستوکا علاوه‏ بر ارتفاع و تاج‌ پوشش، روی طول برگ نیز بود. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت استفاده از پساب تصفیه شده جهت آبیاری فضای سبز شهری میسر است و منجر به رشد مطلوب‌تر گیاهان می‌شود.

کلیدواژه‌ها

فضای سبز؛ استفاده مجدد؛ پساب شهری؛ شاخص‌های رشد گیاهان؛ گونه‏‌های بومی

مراجع

احمدزاده، س.، بیگی، ح. و ایرانپور، ر. 1394. پراکنش غلظت کل چهار عنصر کم مصرف گیاهی در دشت بروجن- فرادنبه و اثر آبیاری با پساب شهری. نشریه پژوهش های خاک (علوم خاک و آب)، 29(1): 105-116.
اسدی. ر.، حسن‌پور، ف.، مهربانی. م.، باقی‌زاده. ا. و کاراتدیش. ف.، 1397. بررسی تأثیر کم آبیاری بر توزیع ریشه و رشد رویشی گیاه رزماری. مدیریت آب و آبیاری، 8(2): 289-301.
بابائی فینی، ا. ا. و فرج زاده، م. 1381. الگوی های تغییرات مکانی و زمانی بارش در ایران، مدرس، 6(4):51-76.
پروینی، م. 1372. استفاده مجدد از پساب‏‌های شهری، راه حل دیگر و منبعی قابل اطمینان، فصلنامه امور آب، وزارت نیرو، مجله آب و توسعه،شماره 4.
پرتانی، ص.، مدنی، س. و سیدسراجی، م. 1398. ارزیابی اثر میان مدت آبیاری با پساب تصفیه شده بر ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک. علوم محیطی، 17(2): 69-79
رحیمی، ق.، امرایی، ل. و کیمیایی طلب، ع. 1394. اثر آبیاری با پساب صنعتی بر روند تغییرات برخی فلزات سنگین در خاک و گیاه تربچه (Raphanus Sativus). علوم و فنون کشت‏های گلخانه‏ای، 6(24): 11-20
رضایی کهخا، م.، کیخوایی، م.، رضایی، ه. و سنچولی، ج. 1390. بررسی میزان فلزات سنگین در خاک کشاورزی و گیاهان آبیاری شده با فاضلاب شهری. دانشگاه علوم پزشکی زابل،International journal of basic science in medicine، 3(2): 43-59.
رضوان مقدم، پ. و میرزائی نجم آبادی، م. 1388. تأثیر نسبت‌های مختلف آب چاه و فاضلاب تصفیه شده بر خصوصیات مورفولوژی، عملکرد و اجزای عملکرد ذرت، سورگوم و ارزن علوفه‌ای. مجله پژوهش‏های زراعی ایران، 7(1): 63-75.
سازمان حفاظت محیط‏زیست. 1382. ضوابط و استانداردهای زیست محیطی، چاپ اول، انتشارات دایره سبز، تهران .
شریعتی، م.ر. 1375. ارزیابی کیفیت شیمیایی فاضلاب و استفاده از آن در آبیاری. مجله آب، خاک و محیط زیست، 10: 51-55.
صیادمنش شیاده، س.م.، قاجارسپانلو، م. و بهمنیار، م.ع. 1394. بررسی میزان برخی عناصر سنگین در خاک و گیاه کلزا در مزارع تحت آبیاری با پساب شهرک صنعتی آمل. نشریه پژوهش آب در کشاورزی. 29(2): 141-155.
طاهری، م.، علیزاده، ا.، فریدحسینی، ع.، انصاری، ح. 1397. بررسی انتقال نیترات از پساب تصفیه شده فاضلاب شهری به منظور استفاده مجدد از پساب برای کشت ذرت علوفه ای (مطالعه موردی: تصفیه‌خانه فاضلاب نیشابور). آب و فاضلاب، 29(6): 114-123
طبری کوچکسرایی، م. و صالحی، آ. 1390. بررسی تأثیر آبیاری با استفاده از فاضلاب شهری بر تجمع فلزات سنگین در خاک. علوم و تکنولوژی محیط زیست، 13(4): 49-59.
عابدی، م. ج.، نیریزی، س.، ابراهیمی بیرنگ، ن.، ماهرانی، م.، مهردادی، ن.، و خالـدی، ه. 1381. اسـتفاده از آب‏های شور در کشاورزی پایدار. گروه کار سیستم آبیاری در مزرعه، انتشارات کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران. نوبت چاپ اول، تهران.
قنبری، ع.ا. 1394. مطالعه مراحل رشدونمو و فنولوژی ژنوتیپ‌های لوبیا در شرایط آبیاری نرمال و تنش کمبود آب. پژوهش‏های کاربردی زراعی، 28(107):190-199.
کریم زاده، ح.ر.، رضایی، ر. و مهرابی، ش. 1395. بررسی تأثیر خاک، پساب و لجن فاضلاب بر برخی ویژگی های رویشی گیاه قره داغ. نشریه حفاظت منابع آب و خاک، 5(4): 81-95.
گلچین، ل.، زهتاب سلماسی، س. و شفق کلوانق، ج. 1393. اثر آبیاری با پساب کارخانه خمیرمایه بر برخی ویژگی‌های مورفولوژیکی و عملکرد باقلا (Vicia faba). اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی (علوم کشاورزی)، 29(8):29-39
لباسچی، م. و شریفی عاشورآبادی، ا. 1383. شاخص های رشد برخی گونه های گیاهان دارویی در شرایط مختلف تنش خشکی. تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 20(3):24-261.
محمدی، پ. 1394. مروری بر استانداردها و تجارب استفاده از پساب‏ها برای آبیاری. کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران.
مرادی نسب، و.، شیروانی، م.، شمسایی، م. و بابایی، م. 1394. ارزیابی برخی شاخص های کیفیت شیمیایی و بیولوژیکی خاک اراضی فضای سبز مجتمع فولاد مبارکه آبیاری شده با آب چاه و پساب صنعتی. نشریه علوم آب و خاک (علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی)، 19 (74): 101-110.
معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور (معاونت نظارت راهبردی، دفتر نظام فنی اجرایی). دفتر استانداردها و معیارهای فنی معاونت آب و آبفای وزارت نیرو. 1389. ضوابط زیست محیطی استفاده مجدد از آب‌های برگشتی و پساب‏ها نشریه شماره 535، انتشارات معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور.
معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور (معاونت نظارت راهبردی، دفتر نظام فنی اجرایی). دفتر استانداردها و معیارهای فنی معاونت آب و آبفای وزارت نیرو. 1388. راهنمای طبقه‌بندی کیفیت آب خام، پساب‌ها و آب‌های برگشتی برای مصارف صنعتی و تفرجی. انتشارات معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور.
ولی نژاد، م.، مصطفی زاده، ب. و میرمحمدی میبدی، س. ع. 1381. اثر پساب تصفیه شده شاهین شهر بر خصوصیات زراعی و شیمیایی ذرت تحت سیستم‏های آبیاری بارانی و سطحی. مجله علوم کشاروزی ومنابع طبیعی گرگان، 9(1): 103-115.
Abedi- Koupai J., Afyuni M., Mostafazadeh B and Bagheri M.R. 2001. Influence of Treated Wastewater and Irrigation Systems on Soil Physical Properties in Isfahan Province. ICID International Workshop on Wastewater Reuse Management. ICID International Workshop on Wastwater Reuse Management. ICID- CIID. September 19-20, 2001. Seoul, Korea.
APHA .1998. Standard Methods for the Examination of Water and Wastewater. 20th Edition, American Public Health Association, American Water Works Association and Water Environmental Federation, Washington DC.
Ahmadi A., Mandi L., Loutfi K., El Ghadraoui A., El Mansour T. E., El Kerroumi A.and Ouazzani N. 2020. Agro-physiological responses of Koroneiki olive trees (Olea europaea L.) irrigated by crude and treated mixture of olive mill and urban wastewaters. Scientia Horticulturae, 263: 101-109.
El-Khateeb M.A., Arafa A.M., El-dayem A. M. A. and Watfa R.A. 2012. Effect of Sewage Water Irrigation on Macro Nutrients, Heavy Metals and Frequency Percentage of Fungi in Soil Cultivated with Woody Trees. Journal of Horticultural Science & Ornamental Plants, 4(2): 177–185.
FAO. 2010 Guidelines for Interpretation of Water Quality for Irrigation.
Jeong H., Kim H. and Jang T. 2016. Irrigation Water Quality Standards for Indirect Wastewater Reuse in Agriculture: A Contribution toward Sustainable Wastewater Reuse in South Korea. MPDI, 8(4):2-18.
Irandoust M. and Tabriz A.S. 2017. The effect of municipal wastewater on soil chemical properties. Solid Earth Discussions, Feb., 1–13.
Kim S. M., Park S. W., Lee J. J., Benham B. L. and Kim H. K. 2007. Modeling and assessing the impact of reclaimed wastewater irrigation on the nutrient loads from an agricultural watershed containing rice paddy fields. Journal of Environmental Science and Health - Part A Toxic/Hazardous Substances and Environmental Engineering, 42(3): 305–315.
Lee C.S. 2012. Multi-objective game-theory models for conflict analysis in reservoir watershed management. Chemosphere, 87(6): 608-613.
Lonigro A., Montemurro N., Rubino P., Vergine P. and Pollice A. 2015. Reuse of treated municipal wastewater for irrigation in Apulia region. Environmental Engineering and Management, 14(7): 1665–1674.
Mohammadi A. , Kouhgardi E. and Maghsoudloo T. 2015. Qualitative Evaluation of Potential Impacts of Effluent of Genaveh Hospital Wastewater Treatment Plant on Soil and Plants . Environment Conservation Journal, 16SE: 251-258.
Nelson D.W., and Somers L.E. 1996. Total carbon, organic carbon and organic matter of soil analysis. Part3. Chemical Methods. Madision, Wisconsin. USA.
Poorter H. and Nagel O. 2000 The Role of Biomass Allocation in the Growth Response of Plants to Different Levels of Light, CO2, Nutrients and Water: A Quantitative Review. Australian Journal of Plant Physiology, 27: 595-607.
Gee G.W. and Bauder J.W. 1986. Particle-size analysis. In: Klute, A. (Ed), Methods of Soil Analysis. Part 1. 2nd ed. Agron. Monogr. 9. ASA. Madison. WI.
Rhoades J D. 1982. Soluble salinity. In: Method of soil analysis, part2. Second edition. ASA and SSSA. Madison, WI.