تعداد نشریات | 49 |
تعداد شمارهها | 1,846 |
تعداد مقالات | 19,535 |
تعداد مشاهده مقاله | 9,325,798 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,562,056 |
نقش و کارکرد دیوان سالاری آلاینجو (725ـ754ق) در شکوفایی فرهنگی و هنری فارس | ||
تاریخ و فرهنگ | ||
مقاله 2، دوره 52، شماره 1 - شماره پیاپی 104، شهریور 1399، صفحه 44-29 اصل مقاله (646.76 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jhistory.2021.69478.1023 | ||
نویسنده | ||
محمد کشاورز بیضایی* | ||
دکترای تاریخ دانشگاه تبریز | ||
چکیده | ||
دیوان سالاری آلاینجو، از حیث رویکردهای فرهنگی و هنری، در زمینههای تذهیب، کتاب آرایی، نگارگری و معماری و نیز ظهور شاعرانی چون حافظ شیرازی، عبید زاکانی و خواجوی کرمانی دورهای پرتحرک و درخشان را در تاریخ هنر و ادب ایران پدید آورده است. ایجاد بستر های مساعد برای آفرینش آثار فرهنگی و هنری، بی تردید از مواضع و اقدامات دیوانی این سلسله و کنشگران آن جدا نبوده است. این جستار با روشی توصیفی ـ تحلیلی کارکرد دیوانسالاری آلاینجو در شکوفایی فرهنگی و هنری و همچنین عوامل مؤثر بر اثربخشی و نقش آفرینی آن را در کانون توجه خود قرار داده است. یافتهها بیانگر آن است که کارآمدی مؤثر تشکیلات دیوانی این دوره و اقدامات و مساعی آن در برپایی امنیت، رونق تجارت و رفاه اجتماعی و همچنین حضور و نقش آفرینی وزیران، حاکمان و عناصر دیوانی خبره و هنرنواز، در شکوفایی هنری این دوره تأثیر بسزایی داشته است. افزون بر آن، نشان می دهد که خوشنامی، تجارب و خاستگاه دیوانی آلاینجو، معاشرت و هم گرایی آنان با خاندانها و عناصر دیوانی و همچنین تساهل و تسامح، سخاوت، عدالت و ایران گرایی شاه ابواسحاق اینجو و نزدیکانش، در کنار استمرار خاندان دیوان سالار در شیراز قرن هشتم هجری، عوامل مهمی در نقش آفرینی دیوانیان و استعانت از توانمندی های تشکیلاتی آنان در حوزۀ حکومتداری بهویژه امور فرهنگی و هنری بوده است. | ||
کلیدواژهها | ||
دیوان سالاری؛ آلاینجو؛ شیراز؛ شکوفایی فرهنگی و هنری | ||
مراجع | ||
آدامووا، ا. ت و ل. ت گیوزالیان. نگارههای شاهنامه. ترجمۀ زهره فیضی. تهران: فرهنگستان هنر، 1386ش.
آژند، یعقوب. «تعامل فرهنگهای ایرانی، اسلامی و ترکی در شیراز سدۀ هشتم و نهم قمری». تاریخ ایران، شمارۀ 5/ 60 (بهار 1388): 1ـ16.
ابنبطوطه، محمد بن عبدالله. سفرنامه. ترجمۀ محمّدعلی موحد. تهران: آگه، 1376ش.
اشپولر، برتولد. تاریخ مغول در ایران: سیاست، حکومت و فرهنگ دورۀ ایلخانان. ترجمۀ محمود میرآفتاب. تهران: علمی و فرهنگی، 1380ش.
بحرانیپور، علی و سیده زهرا زارعی. «خاستگاههای اقتدار و مقبولیت اجتماعی سلسلۀ آلاینجو، 754ـ725ق». تاریخ اسلام و ایران، سال بیستم، دورۀ جدید، شمارۀ 8 (زمستان 1389)، 29ـ53.
بحرانیپور، علی. «تأثیر الگوی جامعهشناختی سیاسی فارس در سیاست عملی آلاینجو». تاریخ اسلام و ایران، سال بیست و سوم، دورۀ جدید، شمارۀ 19 (پاییز 1392): 5ـ33.
تتوی، احمد قاضی و آصفخان قزوینی. تاریخ الفی. بهتصحیح غلامرضا طباطبایی مجد. تهران: علمی و فرهنگی، 1382ش.
جوینی، علاءالدین عطاملک. تاریخ جهانگشا. بهتصحیح محمّد قزوینی و سیدشاهرخ موسویان. تهران: دستان، 1385ش.
حافظ ابرو، عبدالله بن لطفالله. زبدة التواریخ. بهتصحیح سیدکمال جوادی. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1380ش.
حافظ، شمسالدین محمّد. دیوان حافظ. بر اساس نسخۀ تصحیح شدۀ غنی و قزوینی. بهکوشش رضا کاکائی دهکردی. تهران: ققنوس، 1394ش.
حافظ، شمسالدین محمد. دیوان غزلیّات. بهکوشش خلیل خطیب رهبر. تهران: صفیعلیشاه، 1384ش.
حسینیفسایی، میرزاحسن. فارسنامۀ ناصری. بهتصحیح منصور رستگار فسایی. تهران: امیرکبیر، 1382ش.
خیراندیش، عبدالرسول و علی منصوری. «منازعههای اجتماعی درونشهری شیراز در قرن هشتم و نقش عوامل بیرونی در آن». تاریخ اسلام و ایران، سال بیست و دوّم، دورۀ جدید، شمارۀ 16 (زمستان 1391): 47ـ62.
خیراندیش، عبدالرسول. فارسیان در برابر مغولان، تهران: آبادبوم، 1394ش.
خواندمیر، غیاثالدین بن همامالدین. تاریخ حبیبالسیر. تهران: خیام، 1380ش.
زرکوب شیرازی، احمد بن ابیالخیر. شیرازنامه. بهکوشش اسمعیل واعظ جوادی. تهران: بنیاد فرهنگ ایران، 1350ش.
زرینکوب، عبدالحسین. از کوچۀ رندان. تهران: سخن، 1374ش.
سمرقندی، کمالالدین عبدالرزاق. مطلع السعدین و مجمع البحرین. بهکوشش عبدالحسین نوایی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی، 1383ش.
شبانکارهای، محمّد بن علی بن محمّد. مجمعالانساب. بهتصحیح میرهاشم محدث. تهران: امیرکبیر، 1381ش.
شجاع، انیسالناس. بهکوشش ایرج افشار. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1356ش.
صفا، ذبیح الله. تاریخ ادبیات در ایران. تهران: فردوسی، 1378ش.
عباسی، جواد و فاطمه حاجیآبادی. «وزارت در دودمانهای محلی ایران در قرن هشتم هجری، از زوال ایلخانان تا برآمدن تیموریان». ایراننامه، دورۀ 2، سال یکم، شمارۀ 1 (بهار 1395)، 174ـ198.
عبید زاکانی، نظامالدین. کلیات. با تصحیح، تحقیق و شرح پرویز اتابکی. تهران: زوار، 1387ش.
غفاری کاشانی، احمد بن محمّد. تاریخ نگارستان. بهتصحیح مرتضی مدرس گیلانی. تهران: کتابفروشی حافظ، 1414ق.
غنی، قاسم. بحث در آثار و افکار و احوال حافظ؛ تاریخ عصر حافظ یا تاریخ فارس و مضافات و ایالات مجاوره در قرن هشتم. با مقدمۀ محمد قزوینی. تهران: زوّار، 1383ش.
فرخی، یزدان. «تأملی دربارۀ اشتغال حافظ شیرازی در تشکیلات دیوانی». مطالعات تاریخ فرهنگی، سال هفتم، شمارۀ 27 (بهار 1395)، 45ـ62.
کشاورز بیضایی، محمّد. «جایگاه خاندان بدرخان شیرازی در تشکیلات دیوانی، امنیتی، و انتظامی حکومت قاجاریه؛ با تأکید بر میرزا عبدالوهابخان آصفالدولۀ شیرازی»، مطالعات تاریخ انتظامی، سال پنجم، شمارۀ 16 (بهار 1397): 115ـ134.
کتبی، محمود. تاریخ آلمظفر. بهتصحیح و تحقیق عبدالحسین نوایی. تهران: امیرکبیر، 1364ش.
لیمبرت، جان. شیراز در روزگار حافظ؛ شکوهمندی شهر ایرانی در قرون وسطی. ترجمۀ همایون صنعتیزاده. شیراز: مؤسسۀ فرهنگی و پژوهشی دانشنامۀ فارس، 1386ش.
معتقدی، کیانوش. «شکوه خوشنویسی و تذهیب در مکتب شیراز». در مجموعۀ مقالات خوشنویسی مکتب شیراز، 118ـ125. تهران: فرهنگستان هنر، 1390ش.
معینالدین یزدی، جلالالدین محمّد. مواهب الهی. بهتصحیح و تقدیم سعید نفیسی. تهران: اقبال، 1326ش.
معین، محمّد. فرهنگ فارسی. تهران: اشجع، 1387ش.
میرخواند، محمّد بن سید برهانالدین خواندشاه. روضة الصفا. تهران: خیام، 1339ش.
نطنزی، معینالدین. منتخب التواریخ معینی. بهتصحیح پروین استخری. تهران: اساطیر، 1383ش.
وصاف، عبدالله بن فضلالله. تاریخ وصاف. با تحریر عبدالمحمد آیتی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی، 1383ش.
هاشمی، غلامرضا و علیاصغر شیرازی. «تأثیر سنتهای تصویری ساسانی بر نگارگری مکتب شیراز در عهد آلاینجو». مطالعات تطبیقی هنر، سال سوم، شمارۀ 5 (بهار و تابستان 1392): 1ـ16.
هوشیار، مهران و وحیده میرزاخانلو. «ویژگیهای ساختاری تذهیب قرآن تاشیخاتون». نگره، شمارۀ 40 (زمستان 1395): 4ـ15.
Aigle, Denis. Le Fars sous la domination mongole: politique et fiscalite (XIIIe-XIVe S). Paris: Association pour Lavacement des etudes Iraniennes, 2005.
Avery, Peter. “Foreword: Hafiz of Shiraz” in Hafiz and the Religion of Love in Classical Persian Poetry. edited by Leonard Lewisohn. London: I. B, 2010.
Bosworth, C.E.“Wazifa”. EI2, Leiden: Brill, 2002.
Limbert, John. shiraz the age of hafez. London: university of Washington: 2004.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 683 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 592 |