بررسی تاثیر عامل روانشناختی در تناقض روش استنباطی برخی فقیهان متاخر

فقه و اصول

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 بهمن 1401  

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jfiqh.2021.68539.1044

نویسندگان

حمید مؤذنی بیستگانی¹؛ محمد رضا کیخا ²

¹دانش آموخته سطح 4 حوزه علمیه و دکترای فقه و مبانی حقوق اسلامی

²دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

از منظر شهید صدر، مهم‌ترین خصوصیت بارز دوره جدید دانش اصول -که به دست وحید بهبهانی رقم خورد- نقش عنصر روانی در مشی فقهی فقیهان این دوره است. شهید صدر برخی از فقهاء نظیر شیخ انصاری را متأثر از این عنصر روانی می داند که به گمان وی، آنان را به تناقض در دیدگاه های اصولی و فقهی کشانده است. این پژوهش که به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده ضمن تبیین دیدگاه شهید صدر، به جمع آوری مستنداتی در خلال کلمات فقهائی نظیر شیخ انصاری پرداخته که گویی نظر شهید صدر، معطوف به آنها بوده است. اما مطابق یافته های این پژوهش، بیانات شهید صدر با اشکالاتی از قبیل اینکه ایشان مقصود خود از عنصر روانی را واضح نساخته، مواجه است. لذا شمولیت این عنصرنسبت به نهادهایی نظیر احتیاط واجب معلوم نیست. اشکال دیگر اینکه به نظر می رسد اساسا تناقض و تهافتی در مشی فقهی فقهای مذکور از این جهت محرز نیست. در نتیجه تمایزی که ایشان میان محقق خوئی و فقهای پیش از خود بیان کرده وجهی ندارد.

کلیدواژه‌ها

فراعلم؛ عنصر روانی؛ روش فقهی فقیهان؛ دوره جدید اصول؛ تناقض گویی

مراجع