ترجمۀ فیلم‌های چندزبانه در دوبله

مطالعات زبان و ترجمه

مقاله 7، دوره 55، شماره 1، فروردین 1401، صفحه 173-202   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/lts.v55i1.85997

نویسنده

حمیده نعمتی لفمجانی^*

گروه مترجمی زبان انگلیسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

نمونه فیلم‌های متعددی وجود دارد که به دلایل متعددی کارگردان یا نویسنده تصمیم به استفاده از شخصیت‌هایی می‌گیرد که تک‌زبانه نباشند و به زبان دیگری غیر از زبان اصلی فیلم صحبت کنند یا با فیلمبرداری در کشوری دیگر مکالماتی به زبان آن کشور انجام می‌شود. در این صورت کار تیم ترجمه و دوبله سخت‌تر خواهد بود که باید با توجه به محدودیت‌ها و شرایط خاص تصمیم درستی اتخاذ کنند. تحقیق حاضر با بررسی 6 فیلم چند زبانه بر آن است که به بررسی نحوۀ ترجمۀ فیلم‌های چند زبانه در دوبله بپردازد. نمونه‌های زبان سوم موجود در 713 دقیقه از این 6 فیلم براساس مدل تحلیلی زابالبیاسکو و کوریوس (2014) گردآوری شد. در گام بعدی ترجمۀ این موارد از نسخۀ دوبله استخراج و براساس مدل کوریوس و زابالبیاسکو (2019) دسته‌بندی شد. داده‌ها حاکی از آن بود که در دوبلۀ این فیلم‌ها، در اکثر موارد زبان سوم با راه‌کارهایی چون پخش صدای شخصیتی که به زبان سوم در فیلم اصلی صحبت می‌کند یا ترجمۀ واجی که دوبلر آن را بیان می‌کند، حفظ شد. این تحقیق جهت آگاهی دانشجویان ترجمه برای آشنایی با راهکارهای پیش رو برای ترجمۀ فیلم‌های چند زبانه می‌توان راه گشا باشد. مقایسۀ نسخۀ اصلی و دوبله و تحقیقات در این زمینه باعث آگاهی صنعت دوبله و در نتیجه تولید محصولاتی با کیفیت بهتر البته از منظر زبان‌شناسی می‌شود. در ضمن تحقیقات بیشتری نیاز است تا به جمع‌بندی جامع‌تری از انواع روش‌های موجود برای دوبله یا زیرنویس فیلم‌های چند زبانه رسید.

کلیدواژه‌ها

فیلم چندزبانه؛ زبان سوم؛ دوبله؛ ترجمۀ دیداری شنیداری

مراجع

پاکار، ا.، خوش‌سلیقه، م.، و خزاعی راوری، ز. (۱۳۹۶). سیاست ممیزی در دوبله رسمی در ایران: موردپژوهشی سه‌گانه پدرخوانده. مطالعات زبان و ترجمه، ۵۰(1)، 129­–165.

خوش‌سلیقه، م.، عامری، س.، و نوروزی، ع. (1398). ترجمه دیداری‌شنیداری: مفاهیم و اصطلاحات. مشهد، ایران: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.

خوش‌سلیقه، م.، محمدعلیزاده، ب. (۱۳۹۸). روش‌های ترجمۀ آواختنی آهنگ‌ها در دوبلۀ فارسی پویانمایی لوراکس. مطالعات زبان و ترجمه، ۵۲(1)، 27–51.

فرح‌زاد، ف. (1394). فرهنگ جامع مطالعات ترجمه. تهران، ایران: انتشارات علمی.

 

Baldo, M. (2009). Dubbing multilingual films: La terra del ritornoand the Italian-Canadian experience. inTRAlinea, 22, 1–6.

Brisset, F. (2014). Yinglisg in Woody Allen's films: A dubbing issue. Linguistica Antverpiensia, 13, 112–134.

Corrius, M., & Zabalbeascoa, P. (2011). Language variation in source texts and their translations: The case of L3 in film translation. Target, 23(1), 113–130.

Corrius, M., & Zabalbeascoa, P. (2019). Translating code-switching on the screen: Spanglish and L3-as-theme. Journal of Audiovisual Translation, 2(2), 72–91.

Damiri, S., & Ahmadi, A. (2010). Strategies used in translating humor. Translation Studies Quarterly, 8(31), 55–71.

De Higes-Andino, I. (2014). The translation of multilingual films: Modes, strategies, constraints and manipulation in the Spanish translations of It’s a Free World. Linguistica Antverpiensia, 13, 211–231.

De Higes-Andino, I., Prats-Rodríguez, A., Martínez-Sierra, J., & Chaume, F. (2013). Subtitling language diversity in Spanish immigration films. Meta, 58(1), 134–145.

Delabastita, D. (2009). Fictional representations. In M. Baker, & G. Saldanha (Eds.), Routledge encyclopedia of translation studies (2nd ed., pp. 109–112). London, England: Routledge.

Di Giovanni, E. (2003). Cultural otherness and global communication in Walt Disney films at the turn of the century. The Translator, 9(2), 207–223.

Diaz-Cintas, J. (2011). Dealing with multilingual films in audiovisual translation. In W. Pöckl, I. Ohnheiser, & P. Sandrini (Eds.), Translation – Sprachvariation – Mehrsprachigkeit: Festschrift für Lew Zybatow zum 60. Geburtstag [Translation - language variation - multilingualism: Festschrift for Lew Zybatow on his 60th birthday] (pp. 215–233). Vienna, Austria: Peter Lang.

Duszak, A. (2002). Us and others: An introduction. In A. Duszak (Ed.), Us and others: Social identities across languages, discourses and cultures (pp. 1–30). Amesterdam, Netherlands: John Benjamins.

Dwyer, T. (2005). Universally speaking: Lost in translation and polyglot cinema. Linguistica Antverpiensa, 4(4), 295–310.

Heiss, C. (2004). Dubbing multilingual films: A new challenge? Meta, 49(1), 208–220.

Helmbrecht, J. (2002). Grammar and function of we. In A. Duszak (Ed.), Us and others: Social identities across languages, discourses and cultures (pp. 31–50). Amesterdam, Netherlands: John Benjamins.

Khoshsaligheh, M., & Ameri, S. (2014). Translation of taboos in dubbed American crime movies into Persian. T&I Review, 4(2), 25–50.

Khoshsaligheh, M., & Ameri, S. (2016). Exploring the singability of songs in A Monster in Paris dubbed into Persian. Asia Pacific Translation and Intercultural Studies, 3(1), 76–90.

Leonardi, V. (2008). Increasing or decreasing the sense of otherness: The role of audiovisual translation in the process of social integration. In C. Taylor (Ed.), Ecolingua: The role of e-corpora in translation, language learning and testing (pp. 158–172). Trieste, Italy: EUT.

Lippi-Green, R. (2012). English with an accent: Language, ideology, and discrimination in the United States (2nd ed.). London, England: Routledge.

Luna, D., & Peracchio, L. (2005). Advertising to bilingual consumers: The impact of code-switching on persuasion. Journal of Consumer Research, 31, 760–765.

Martínez-Sierra, J., Martí-Ferriol, J., de Higes-Andino, I., Prats-Rodríguez, A., & Chaume, F. (2010). Linguistic diversity in Spanish immigration films: A translational approach. In V. Berger, & M. Komori (Eds.), Polyglot cinema: Migration and transcultural narration in France, Italy, Portugal and Spain (pp. 15–32). Vienna, Austria: LIT.

Mehdizadkhani, M. (2019, May 4). Exploring L3 in Persian dubbing (Paper presentation). Translation and the Media, Mashhad, Iran.

Meylaerts, R. (2006). Heterolingualism in/and translation: How legitimate are the other and his/her language? An introduction. Target, 18(1), 1–15.

Mingnat, N. (2010). Tarantino's Inglourious Basterds: A blueprint for dubbing translators? Meta, 55(4), 712–731.

Minutella, V. (2012). You fancying your gora coach is okay with me: Translating multilingual films for an Italian audience. In A. Remael, P. Orero, & M. Carroll (Eds.), Audiovisual translation and media accessibility at the crossroads (pp. 313–334). Amsterdam, Netherlands: Rodopi.

Monti, S. (2009). Codeswitching and multicultural identity in screen translation. In M. Freddi, & M. Pavesi (Eds.), Analysing audiovisual dialogue: Linguistic and translational insights (pp. 165–183). Bologna, Italy: Clueb.

Nord, C., Khoshsaligheh, M., & Ameri, S. (2015). Socio-cultural and technical issues in non-expert dubbing: A case study. International Journal of Society, Culture & Language, 3(2), 1–16.

O'Sullivan, C. (2011). Translating popular film. Houndmills, England: Palgrave Macmillan.

Sadeghpour, H., Khazaeefar, A., & Khoshsaligheh, M. (2015). Exploring the rendition of humor in dubbed English comedy animations into Persian. International Journal of Applied Linguistics & English Literature, 4(6), 69–77.

Zabalbeascoa, P. (2012). Translating heterolingual audiovisual humor: Beyond the blinkers of traditional thinking. In J. Muñoz-Basols, C. Fouto, L. Soler González, & T. Fisher (Eds.), The limits of literary translation: Expanding frontier in Iberian languages (pp. 317–338). Kassel, Germany: Reichenberger.

Zabalbeascoa, P., & Corrius, M. (2014). How Spanish in an American film is rendered in translation: Dubbing Butch Cassidy and the Sundance Kid in Spain. Perspectives, 22(2), 1–16.

فیلم نگاشت‌

Bay, M. (Director). (2019). Six Underground [Motion Picture]. Skydance Media; Bay Films.

Brooks, J. L. (Director). (2004). Spanglish [Motion Picture]. Columbia Pictures; Gracie Films.

Coppola, S. (Director). (2003). Lost in Translation [Motion Picture]. American Zoetrope; Elemental Films.

Gansel, D. (Director). (2016). Mechanic: Resurrection [Motion Picture]. Millennum Films; Davis Films.

Hall, K. (Director). (2013). Planes [Motion Picture]. Walt Disney Pictures; Disneytoon Studios.

Jackson, P. (Director). (2001). Lord of the Rings [Motion Picture]. New Line Cinema; WingNut Films.

Loach, K. (Director). (2007). It's a Free World [Motion Picture]. Distribuzione; Buksfilm.

McQuarrie, C. (Director). (2018). Mission Imossibe: Fallout [Motion Picture]. Paranount Pictures.

Megaton, O. (Director). (2014). Taken 3 [Motion Picture]. EuropaCorp; M. Filmd

Nair, M. (Director). (2001). Monsoon Wedding [Motion Picture]. IFC productions; Mirabai Films.

Tarantino, Q. (Director). (2012). Django Unchained [Motion Picture]. Colombia Pictures.

Unkrich, L. (Director). (2017). Coco [Motion Picture]. Walt Disney Pictures; Pixar Animation Studios.