مطالعۀ نقش ترجمه در ژورنالیسم بینافرهنگی با مطالعۀ موردی رادیو پارس تودی برون مرزی ایران به زبان آلمانی

مطالعات زبان و ترجمه

مقاله 1، دوره 55، شماره 1، فروردین 1401، صفحه 1-27  

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jlts.2021.61217.0

نویسنده

محمد اخگری

گروه رادیو و تلویزیون، دانشگاه صدا و سیما، تهران، ایران

چکیده

پیدایش رسانۀ شنیداری رادیو و امکان ارسال پیام شنیداری به دوردست‌ها، این رسانۀ را به فرصتی برای اطلاع‌رسانی و تبلیغ مبدل ساخت و هم ازاین روست که سرویس‌های جهانی رسانه‌های مختلف مخصوصاً در دوران جنگ جهانی دوم به سرعت شروع به کار کردند. ترجمه اصلی‌ترین رکن رسانه‌های برون مرزی است و رادیوهای پارس‌تودی –برون مرزی صدا و سیما- به 30 زبان بویژه در دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی ترجمۀ متون مختلف فرهنگی، سیاسی و اقتصادی را به زبان‌های مختلف جهان برعهده داشته‌اند که البته به سبب شنیداری بودن کمتر مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. پژوهش حاضر بر مبنای تجربۀ زیستۀ محقق در رادیوهای برون مرزی و با روش مطالعۀ موردی تبیین  نقش و جایگاه ترجمه را در ارتباطات میان‌فرهنگی  و نیز دشواری‌های ترجمۀ فرهنگی را مورد مطالعه قرار می‌دهد. جامعۀ آماری تحقیق برنامه‌های فرهنگی و سیاسی  پارس تودی است که حجم نمونه به صورت هدفمند انتخاب و مورد تحلیل قرار گرفته است.
      نتایج تحقیق نشان می‌دهد که ترجمه اصلی ترین عامل ارتباطی در رسانه‌های بین المللی است و ترجمۀ واژگان فرهنگی به سبب دارا بودن خاستگاه، تاریخ و تطور زبانی کاری دشوار و با دقت است. بیشترین دشواری‌های ترجمه در سطح واژگان به ترجمۀ عبارات رمزی و استعاری و نیز اصطلاحات علوم اسلامی باز می‌گردد. انتخاب برابر واژه‌های نادرست و ترجمۀ تحت اللفظی و انتقال نحو و سبک زبان مبدأ که گاه با مخاطب نامأنوس است، موجب می‌شود که  مخاطب نتواند پیام را رمزگشایی کند. بنابر این واحد ترجمه در حوزۀ فرهنگ «کلمه» یا «جمله» نیست، بلکه فرهنگ است.

کلیدواژه‌ها

ترجمه؛ فرهنگ؛ رسانه؛ ژورنالیسم بینافرهنگی؛ پارس تودی

مراجع

اخگری، م. (1397). رادیو در عصر دوم: چشم‌انداز تولید و پخش رادیو در عصر رسانه‌های نو. تهران، ایران: دانشگاه صداوسیما.

اوستینوف، م. (1391). ترجمه (ف. میرزا ابراهیم تهرانی، مترجم). تهران، ایران: نشر قطره.

ایویر، و. (1370). روش‌های ترجمه عناصر متفاوت فرهنگی (م. ر. هاشمی، مترجم). فصلنامۀ مترجم، 1(2)، ۱۴-۳.

بازرگان، ع.، و مرادی، ن. (1374). روش مطالعۀ موردی و کاربرد آن در تعلیم و تربیت. مجلۀ روانشناسی و علوم تربیتی، 2(882)، 45-62.

پاکتچی، ا. (1387). الزامات زبان‌شناختی مطالعات میان‌رشته‌ای.  فصلنامۀ مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 1(1)، ۱۳۵-۱۱۱.

پروان، ح.، و نصرآبادی، ب. (1380). تأملی در ترجمۀ فیلم با تکیه بر چگونگی انتقال فیلم از زبان آلمانی به فارسی. پژوهش‌های زبان خارجی،10(52)، ۳۵-۴۸.

پیش‌قدم، ر. (1391). معرفی زباهنگ به‌عنوان ابزاری تحول‌گرا در فرهنگ‌کاوی زبان. مطالعات زبان و ترجمه، 4، 47-62.

خزاعی فر، ع. (1385). روش‌های ترجمه. فصلنامۀ مترجم، 15(43)، 37-۴۳.

درزی، ق.، و پاکتچی، ا. (1393)، نقش ترجمۀ فرهنگی در مطالعات میان‌رشته‌ای با تأکید بر الگوهای نشانه‌شناسی فرهنگی. مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 6(4)، 33-49.

عاملی، س. ر. (1382). تعامل معرفتی رادیو با تحولات دوره مدرنیته و جهانی‌شدن. مطالعات فرهنگی و  ارتباطات، 1(1)، 5-12.

علیزاده، ع. (1390). متون مربوط به جاذبه‌های گردشگری و چگونگی ترجمۀ آنها – ارائۀ یک راهکار. مطالعات زبان و ترجمه، 44(2)، 1-18.

لطافتی، ر.، و حسن‌زاده، ف.، و معلمی، ش. (1390). درک واقعیت فرهنگی متن در گذار از ترجمه. فصلنامۀ پژوهش‌های زبان و ادبیّات تطبیقی، 2(2)، 166-183.

 لوتمان ی.، و اوسپنسکی، بی. (1390). در باب سازوکار نشانه‌شناختی فرهنگ. مجموعه مقالات نشانه‌شناسی فرهنگی (صص. 41-75)، به همت فرزان سجودی. تهران، ایران: نشر علم.

مهدی زاده طالشی، م. (1388). مطالعۀ تطبیقی نظریّۀ کاشت و دریافت در ارتباطات. تهران، ایران: مرکز تحقیقات صداوسیما.

نجفی، ف. (1392). اصول ترجمۀ شنیداری برنامه‌های رادیو، (پایان‌نامۀ منتشرنشدۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه صداوسیما، تهران، ایران.

یول، ج. (1373). بررسی زبان: مبحثی در زبانشناسی همگانی (ا. جاودان و ح. وثوقی. مترجمان)، تهران، ایران: مرکز ترجمه و نشر کتاب.

 

Davier, L., & Conway, K. (Eds.). (2019). Journalism and translation in the era of convergence. Amsterdam, Netherlands: John Benjamins

Fawsett, P. (2014). Translation and language: Linguistic theories explained. London, England: Routledge

Glillespie, M., Baumann, G., & Srebemy, A. (2011). Transcultural journalism and the politices of translation: Interrogating the BBC World Service. Journalism,12(2), 135-142,

Habermas, J. (1971). Vorbereitende Bemerkungen zu einer theorie der kommunikativen kompetenz [Preliminary remarks on a theory of communicative competence]. In J. Habermas & N. Luhmann (Eds.), Theorie der Gesellschaft oder Sozialtechnologie [Society theory or social technology] (pp. 101-141). Frankfurt, Germany: Suhrkamp Verlag.

Habermas, J. (1981). Theorie des kommunikativen Handelns. Band 1. Handlungsrationalität und gesellschaftliche Rationalisierung [Theory of communicative action: Rationality of action and social rationalization] (Vol. 1). Frankfurt, Germany: Suhrkamp Verlag.

Hartmann, F. (2003). Medienphilosophie [Media philosophy]. Vienna, Austria: WUV.

Holz-Mänttäri, J. (1986). Translatorisches Handeln - theoretisch fundierte Berufsprofile [Translational action - theoretically sound professional profiles]. In. M. Snell-Hornby (Ed.), Übersetzungswissenschaft. Eine Neuorientierung [Translation science. A reorientation] (pp. 348-374). Tübingen, Germany: Francke.

Katan, D. (1996). Translating across cultures: An introduction for translators, interpreters and mediators. Manchester, England: St. Jerome.

Risku, H. (1999). Translatorisches handeln [Translational action]. In M. Snell-Hornby, H. G. Hönig, P. Kußmaul & P. A. Schmitt (Eds.), Handbuch translation [A handbook of translation] (pp. 107-111). Tübingen, Germany: Stauffenburg.

Stolze, R. (2001). Übersetzungstheorien. Eine Einführung [Translation theories. An introduction]. Tübingen, Germany: Narr.

Taft, R. (1981). The role and personality of mediator. In S. Bochner (Ed.), The mediating person: Briges between cultures (pp. 53-88). Cambridge, England: Schenkman.

Valdeon, R. (2020). Journalistic translation research goes global: Theoretical and methodological considerations five years on. Perspectives, 28(3), 335-338.

Van Poucke, P., & Belikova, A. (2016). Foreignization in news translation: Metaphors in Russian translation on the news translation website InoSMI. Meta, 61(2), 346–368.

van Rooyen, M. (2018). Investigating translation flows: Community radio news in South Africa. Across Languages and Cultures, 19(2), 259–278.