تبیین جامعه شناختی تأثیر محرومیت اجتماعی بر عهدشکنی مردان و زنان (مطالعۀ موردی: استان خراسان رضوی)

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 10، دوره 17، شماره 2 - شماره پیاپی 36، اسفند 1399، صفحه 324-297   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/social.2021.70429.1039

نویسندگان

سحر ابویسانی¹؛ سیدناصر حجازی^{* 2}؛ سیداصغر محمدی²

¹دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران

²استادیار جامعه‌شناسی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران

چکیده

 
پدیدۀ شکاف نسلی و گسترش تفاوت سبک زندگی‌ها سبب پدیدآمدن فاصلۀ اجتماعی در خانواده شده است و محرومیت‌های نسبی موجود در خانواده‌ها بستر محرومیت اجتماعی را ایجاد کرده است. وجود روابط عاطفی کم‌رنگ، نارضایتی شغلی و بیکاری، انتخابی رفتارکردن زوجین و ارضانشدن نیازهای فردی در خانواده، همگی در شکل‌گیری زنان و مردان عهدشکن سهیم هستند. پژوهش حاضر که از نوع توصیفی-تحلیلی بود، با هدف شناخت تأثیر محرومیت اجتماعی و ابعاد آن بر عهدشکنی زوجین در استان خراسان رضوی انجام شده است. حجم نمونه 379 نفر با استفاده از تکنیک کوکران و روش نمونه‌گیری سهمیه‌ای بود. برای اعتبار پرسشنامه از آلفای کرونباخ و روایی آن از تحلیل عامل استفاده شد. نتایج  آزمون تی نشان داد بین محرومیت اجتماعی و ابعاد آن مانند محرومیت مادی و غیرمادی با عهدشکنی رابطۀ معنادار وجود داشت. مقادیر رگرسیونی مدل معادلۀ ساختاری حاکی ازآن بود که متغیر محرومیت از مشارکت اجتماعی بر عهدشکنی زوجین تأثیر نداشت (05/0 p >). همچنین محرومیت از شبکۀ روابط اجتماعی به میزان 29/0، محرومیت آموزشی به میزان 26/0، محرومیت از اوقات فراغت به میزان 47/0، محرومیت فکری به میزان 17/0، محرومیت از درآمد به میزان 51/0، محرومیت شغلی به میزان 30/0 و محرومیت از پرستیژ اجتماعی به میزان 10/0 مؤثر بود (05/0 > p). درمجموع، محرومیت از اوقات فراغت بیشترین و محرومیت از پرستیژ اجتماعی کمترین تأثیر را بر عهدشکنی زوجین داشتند.

کلیدواژه‌ها

محرومیت نسبی؛ شغل؛ درآمد؛ بی‌اعتمادی؛ عهدشکنی

مراجع

1. امام جمعه زاده، س. ج.، و ابراهیمی، ع. (1395). تحلیل جامعه‎­شناسانه وقوع انقلاب اسلامی: با تأکید بر نظریۀ محرومیت نسبی تد رابرت گر و اندیشه‎­های امام خمینی (ره). دوفصلنامه علمی-پژوهشی دانش سیاسی، 12(1)، 8-1.
2. پتریک، ف. (1381). نظریۀ رفاه، سیاست اجتماعی چیست؟ (ه. همایون‌پور، مترجم). تهران. نشر گام نو.
3. جمع‎­آوری، م.، وزیری، س.، کمالی زارچی، م. (1394). ،بررسی نقش واسطهای نوازشگری در ارتباط با طرحواره ناسازگاری محرومیت عاطفی با رضایتمندی زناشویی در زنان دانشگاه آزاد شهر یزد،اولین همایش علمی پژوهشی روانشناسی، علوم تربیتی و آسیب شناسی جامعه، کرمان
4. خزان، ن.، و وثوقی، م. (1395). تبیین جامعه‌شناختی تأثیرات مردسالاری بر احساس محرومیت نسبی و احساس بیگانگی زنان از خود از زندگی زناشویی. بررسی مسائل اجتماعی ایران، 7(1)، 10-1.
5. درتاج، ف.، رجبیان ده‌ریزه، م.، فتح‎­اللهی، ف.، و درتاج، ف. (1397). رابطه میزان استفاده از شبکه­‎های اجتماعی مجازی با احساس تنهایی و خیانت زناشویی در دانشجویان. فصلنامۀ روان­شناسی تربیتی، 13(47)، 53-40.
6. رامشینی، ز. (1395). علل خیانت زنان به شوهران و آثار آن. تهران: نشرگیسوم.
7. زرندی، م.، و هاشمیان‌فر، س. ع. (1396). زنان و برساخت اجتماعی تعهد زناشویی. راهبرد فرهنگ، 38(1)، 30-17.
8. سام­دلیری، ک. (1382). سنجش محرومیت نسبی در نظریه تدرابرت گر. فصلنامه مطالعات راهبردی، 22(1)، 829-813.
9. شاکریان، ع.، فاطمی، ع.، و فرهادیان، م. (1390). بررسی رابطه بین ویژگی­‎های شخصیتی با رضایتمندی زناشویی. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی کردستان، 16(1)، 12-1.
10. شعاع کاظمی، م.، و مؤمنی جاوید، م. (1390). بررسی رابطه بین کیفیت زندگی و امید به زندگی در بیماران مبتلا به سرطان بعد از عمل جراحی. فصلنامه علمی-پژوهشی بیماری‌های پستان ایران، ۲ (۳ و ۴)، 27-20.
11. صالح­آبادی، ل. (1393). بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر روابط فرازناشویی زوجین مراجعه‌کننده به مراکز مشاوره مناطق شهر تهران (پایان‌نامۀ منتشرنشده کارشناسی‌ارشد)، دانشگاه الزهراء، تهران، ایران.
12. عباس‌زاده، م. (1391). تأملی بر اعتبار و پایایی در تحقیقات کیفی. جامعه‌شناسی کاربردی، 23(45)، 40-25.
13. غفاری، غ.، و تاج‌الدین، م. ب. (1384). شناسایی مؤلفه‌های محرومیت اجتماعی. فصلنامۀ علمی- پژوهشی رفاه اجتماعی، 5(17)، 56-33.
14. فرهمند، م.، و فروزنده مقدم، ف. (1397). بررسی جامعه­‎شناختی محرومیت اجتماعی دختران روستایی زابل و عوامل مرتبط با آن. فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، 11(2)، 30-19.
15. مسعودی اصل، ش.، و راد، ف. (1395). بررسی عوامل اجتماعی مرتبط با ناسازگاری زناشویی در شهر تبریز. مطالعات جامعه‌شناسی، 8(31)، 68-47.
16. معیدفر، س. (1383). تمایز جنسی روستاییان در کار، فراعت، فعالیت و مصرف کالاهای فرهنگی. جامعه‌شناسی ایران، 5(2)، 200-179.
17. هادی، س.، اسکندری، ف.، معتمدی، ع.، و فرخی، ن. (1395). مدل ساختاری پیش‌بینی تعهد زناشویی براساس سبک­‎های دلبستگی و متغیرهای میانجی خودکنترلی و طرحواره‎­های ناسازگار اولیه (در افراد دارای روابط فرازناشویی عاطفی). فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، 7(28)، 16-1.
18. هومن، ح. ع. (1393). مدل‌یابی معادلات ساختاری با کاربردنرم افزار LIRSEL. تهران: نشر سمت.

 

19. Asher, S. R., Hymel, S., & Renshaw, P. D. (1984). Loneliness in children. Child Development, 55(4), 1456-1468.
20. Chavagneux, C. (2001). Economics and politics: Some bad reasons for a divorce. Review of International Political Economy, 8(4), 608-632.
21. Chirwa, F. (2020). Irretrievable breakdown as a ground for divorce in Zambia (Unpublished doctoral dissertation). Cavendish University, Lusaka, Zambia.
22. Goudarzi, A., Keykhosrovani, M., Deyreh, E., & Ganji, K. (2020). The effectiveness of emotion-oriented treatment on cognitive flexibility and social commitment in divorced couples. Razi Journal of Medical Sciences, 27(9), 64-73.
23. Grether, S. T., & Jones, A. (2020). Examining the relationship between social support and interracial divorce in Louisiana. Journal of Family Issues, 42(8), 1831-1851.
24. Pandey, S. P. (2021). Social and legal provisions related to live-in relationship in India: An evaluation. Asian Journal of Advances in Research, 7(4), 44-50.
25. Wells, B. P. (2020). Surviving a divorce with an intact faith: A strategy for ministering to those experiencing divorce in the church (Doctoral Dissertations). Liberty University, Oklahoma, USA.