الدور الرئیسی للجانب الأنثوی (الأنیما) فی أشعار نزار قبانی ونادر نادربور

زبان و ادبیات عربی

مقاله 3، دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 24، خرداد 1400، صفحه 37-50   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jallv13.i1.86883

نویسندگان

حسن گودرزی^{* 1}؛ بهروز قربان زاده²؛ شهرام احمدی³

¹أستاذ مشارک، قسم اللغة العربیة وآدابها، جامعة مازندران، بابلسر

²أستاذ مساعد، قسم اللغة العربیة وآدابها، جامعة مازندران، بابلسر

³أستاذ مساعد، قسم اللغة الفارسیة وآدابها، جامعة مازندران، بابلسر

چکیده

یحتوی ضمیر الإنسان علی مستوی الوعی واللاوعی، وینقسم الأخیر إلی قسمین: الشخصی والجمعی. یعدّ اللاوعی الجمعی من أهم النتائج جوهریةً عند یونغ، حیث إنّه یعتقد أنّه فطری وجماعی، ویحتوی علی السلوکیات التی تشکّل الخلفیة النفسیة المشترکة وله أنماط متعددة ومنها الأنیما. إنّ الأنیما، التی قد وقعت فی أعماق اللاوعی، لها مصدر بعید جداً وتدلّ علی  أنّ کلّ شخص فی حیاته یکشف عن بعض خصائص الجنس الآخر فهی فی الواقع عنصره الأنثوی نفسه. یسعى هذا البحث إلى دراسة الأنیما فی قصائد نزار قبانی ونادر نادربور ویهدف إلی إثبات أنّ الأنیما – بوصفها جزءاً مفقوداً من وجود کل رجل – لها من الأهمّیة بمکان فی أشعار هذین الشاعرین. بعد دراسة الأنیما فی أشعار نزار ونادربور، بإمکاننا القول إنّ هذا النمط التراثی قد تبلور بشکل لاوعی فی أشعارهما من خلال الرموز والمفاهیم المجردة واتضحت معالمه فی أشکال: الشجرة، والشَّعر، وعیون الحبیبة السوداء؛ والماء، والینبوع، والأنیما الملهمة، والتماهی. علی ما یبدو انّ استخدام هذه التعابیر بشکل متواتر یدل علی أنّ هذین الشاعرین المتعاصرین کانا متأثرین بأنیما أنفسهما وتنعکس أشعارهما هذه العلاقة.  تظهر الأنیما فی بعدیها الإیجابی والسلبی حیث إنّ بعدها الإیجابی یمکن أن یقود الإنسانَ نحو الله العظیم ویوثق روحه به؛ الأمر الذی یتّضح فی توحید الشاعر مع حبیبته الأزلیة، بمعنی آخر، یظهر طابع الأنیما الإیجابی فی فکر الشاعر أکثر من طابعه السلبی وبإمکاننا أن نری هذا الأمر فی قصائد الشاعرین کلیهما. أثبت هذا البحث أنّ جانب الأنیما الملهم قوی جداً، حیث قاد نزار إلی أنّه یلقّب بشاعر المرأة الذی یهتمّ بالمرأة اهتماماً کثیراً. إنّ الأنیما الملهمة أخضعت أعمال نادر بور الشعریة لهیمنتها المعجمیة والخیالیة. أثبت هذا البحث أنّ جانب الأنیما الملهم قوی جداً، حیث قاد نزار إلی أنّه یلقّب بشاعر المرأة الذی یهتمّ بالمرأة اهتماماً کثیراً. إنّ الأنیما الملهمة أخضعت أعمال نادر بور الشعریة لهیمنتها المعجمیة والخیالیة إحدی العوامل الرئیسة لاهتمام الشاعرین بالقصائد الغنائیة، هی هیمنة الطابع الأنثوی أو الأنیما علِیٍ روحهما وأفکارهما.

کلیدواژه‌ها

نزار القبانی؛ نادر نادربور؛ الأنماط الأولیة والأنیما

مراجع

المصادر والمراجع

 

1- اسوار، موسی، ( 1384)، تا سبز شوم از عشق، چاپ دوم، تهران: سخن.

2- امامی، نصرالله، ( 1377)، مبانی و روش­های نقد ادبی، چاپ اول، تهران: دیبا.

3- انصاری، حسان بن ثابت،( 2003)، دیوان حسان بن ثابت انصاری، شرح یحیی الکعکعی، بیروت- لبنان: دارالفکر.

4- بیلسکر، ریچارد، (1391)، اندیشه­ی یونگ، مترجم حسین پاینده، تهران: فرهنگ جاوید.

5- دوبوکور، مونیک، ( 1373)، رمزهای زنده جان، ترجمه­ی جلال ستاری، چاپ دوم، تهران: نشر مرکز.

6- جونز، ارنست، ( 1366)، رمز و مثل در روانکاوی و ادبیات، ترجمه­ی جلال ستاری، تهران: نشر توس.

7- جم زاد، الهام، ( 1387)، آنیما در شعر شاملو، تهران: نشر خوشید.

8- خفاجی،‌ محمد عبد المنعم، ( 1922)، الحیاة الأدبیة فی العصر الجاهلی، الطبعه الاولی، بیروت: دار الجیل.

9- سلمانی نژاد مهرآبادی، صغری، ( 1389)، صورت­های ازلی: بررسی کهن الگو در شعر فارسی، تهران: دانشگاه تربیت دبیر رجایی.

10- شمیسا، سیروس، ( 1383)، داستان یک روح، چاپ سوم، تهران: فردوس.

11- فدایی، فربد، ( 1381)، یونگ و روانشناسی تحلیلی او، تهران: دانژه.

12- فوردهام، فریدا، ( 1364)، مقدمه­ای بر روانشناسی یونگ، ترجمه­ی مسعود میر بهاء، چاپ سوم، تهران: اشرافی.

13- قبانی، نزار، ( 1944)، قالت لی السمراء، بیروت: منشورات نزار قبانی.

14- ---------، ( 1972)، سیبقی الحب سیّدی، بیروت: منشورات نزار قبانی.

15- ---------، ( 1978)، إلی بیروت لأنثی مع حبی، بیروت: منشورات نزار قبانی.

16- ---------، ( 1981)، هکذا أکتب تاریخ النساء، بیروت: منشورات نزار قبانی.

17- ---------، ( 1987)، سیبقی الحب سیّدی، بیروت: منشورات نزار قبانی.

18- قبادیانی،ناصرخسرو(1370)دیوان،تصحیح:مجتبی مینوی_مهدی محقق،تهران:انتشارات دانشگاه تهران.

19- کزاری، میرجلال الدین، ( 1376)، رویا، حماسه، اسطوره، چاپ دوم، تهران: مرکز.

20- گرین، ویلفرد، لی مرگان، ارل لیبر، جان ویلیگهم، ( 1376)، مبانی نقد ادبی، ترجمه زهرا طاهری، تهران: نیلوفر.

21- لویزن،لئونارد(1384)میراث تصوف ،ترجمه ی مجدالدین کیوانی،تهران:نشر مرکز.

22- نادرپور،نادر(1382)مجموعه اشعاربا نظارت پوپک نادرپور،چاپ دوم،تهران:نگاه.

23- یاوری، حورا، ( 1374)، روانکاوی و ادبیات، ( دو متن، دو انسان، دو جهان)، تهران: نشر تاریخ ایران.

24- یونگ، کارل گوستاو، ( 1359)، انسان و سمبول­هایش، ترجمه محمود سلطانیه، تهران: نشر جامی.

25- -------------، ( 1368)، چهار صورت مثالی، ترجمه پروین فرامرزی، مشهد: انتشارات آستان قدس.

26- -------------، ( 1373)، روانشناسی و کیمیاگری، ترجمه پروین فرامرزی، مشهد: انتشارات آستان قدس.

27- -------------، ( 1380)، انسان امروزی در جستجوی هویت خویشتن، ترجمه محمود بهروزی، تهران: گلبان.

28- -------------، ( 1383)، روان شناسی ضمیر ناخودآگاه، ترجمه محمد علِیٍ امیری، تهران: علمی و فرهنگی.

29- پولادی، منیژه؛ امیرحسین همتی و کامران قدوسی(1396)، «بررسی تطبیقی کهن الگوهای آنیما و آنیموس در اشعار سیمین بهبهانی و غادة السمان»،کاوش نامه ادبیات تطبیقی، سال هفتم، تابستان، شماره26.

30- گنجعلی، عباس ونعمان انق (1396) «بررسی و تطبیق کهنا لگوی آنیما در شعربدر شاکر سیّاب و قیصر امین پور» نشریّۀ ادبیّات تطبیقی دانشکدۀ ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان سال 9 ، شمارۀ 17 ،پاییز