تدوین و تبیین الگوی گردشگری کارآفرینی در پاندمی کووید 19 مورد مطالعه: استان‌های آذربایجان شرقی و غربی

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 12، دوره 19، شماره 1 - شماره پیاپی 36، شهریور 1400، صفحه 352-323   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgrd.2021.71331.1050

نویسندگان

مسلم سلیمان پور^{* 1}؛ محمدتقی امینی²؛ یزدان شیرمحمدی³؛ علی شاه نظری⁴

¹دانشجوی دکتری رشتۀ مدیریت بازرگانی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

²استاد مدیریت بازرگانی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

³دانشیار مدیریت بازرگانی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

⁴استادیار مدیریت بازرگانی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

هدف از پژوهش حاضر ارائة مدل گردشگری با رویکرد کارآفرینی در شرایط شیوع پاندمی است. روش­ تحقیق، ترکیبی(کیفی- کمی) است. در بخش کیفی با رویکرد داده ­بنیاد از مصاحبة عمیق نیمه ساختاریافته با 18 تن از خبرگان و مدیران و فعالان صنعت گردشگری برای گردآوری داده‌ها استفاده گردید. در بخش کمی، جامعة آماری متشکل از صاحبان کسب‌وکارها و فعالان حوزة صنعت گردشگری در استان‌های آذربایجان شرقی و غربی بودند که برحسب جدول مورگان، 384 نفر از شهروندان به‌صورت تصادفی در دسترس به­عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. گردآوری داده‌های کمی با استفاده از پرسش­نامة محقق ­ساخته و تحلیل داده‌های کمی، با استفاده از روش مدل‌سازی معادلات ساختاری (نرم‌افزارPLS software 2.0) انجام شد. مدل نهایی از مقولة شرایط علی(کاهش تقاضا برای خدمات - محصولات گردشگری ناشی از شیوع بیماری، الزام به رعایت پروتکل‌های بهداشتی ناشی از همه‌گیری بیماری، کاهش قدرت خرید مردم و محدودیت‌های محیطی و قانونی)، زمینه‌ای(زیرساخت‌های بنیادی توسعة خدمات گردشگری؛ فرهنگ و عزم عمومی جامعه در پیشگیری از کرونا و یکپارچگی زنجیرة تأمین صنعت گردشگری ، توان بالقوه و تاب­آوری کسب‌وکارها در صنعت)، مداخله‌گر(شدت همه­ گیری و ریسک سرمایه­ گذاری در دوران شیوع بیماری) و الگوی راهبردی صنعت گردشگری با رویکرد کارآفرینی(بکارگیری و توسعة ابزارهای مبتنی بر فناوری اطلاعات جهت سفر هوشمند، مدیریت بحران در صنعت گردشگری، ترویج سفرهای داخلی با رعایت پروتکل‌های بهداشتی در راستای رونق گردشگری داخلی) تشکیل ‌شده که بر پیامدهای آن در دوران بحران پاندمیک، اثرگذارند. نتایج حاکی از آن است که گردشگری با رویکرد کارآفرینی در صورت اتخاذ راهبردهایی چون توسعة گردشگری مجازی، مدیریت بحران در صنعت گردشگری، توسعة گردشگری داخلی با تأکید بر رعایت پروتکل‌های بهداشتی و تمرکز بر توسعة زیرساخت_­های گردشگری، منجر به تحقق پیامدهایی چون حفظ و رونق کسب‌وکارهای گردشگری، تقویت صنعت گردشگری و خلق بازار جدید گردشگری برای دوران پسا کرونا می­گردد.

کلیدواژه‌ها

مدل گردشگری؛ کارآفرینی؛ بحران‌های پاندمیک؛ گردشگری مجازی

مراجع

1. ایمان، م. (1389). مبانی پارادایمی روش­های کمی و کیفی تحقیق در علوم انسانی (چاپ اول). قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
2. آذر، ع.، و غلام زاده، ر. (1395). مدل­سازی معادلات ساختاری: کمترین مربعات جزئی (PLS – SEM) (چاپ اول). تهران: انتشارات نگاه دانش.
3. آزادخانی، پ.، و عبداللهی پور، ز. (1397). نقش فعالیت‌های کارآفرینانه در توسعۀ گردشگری شهر ایلام. فصل­نامة علمی – ترویجی فرهنگ ابلام، (60 و 61)، 155-130.
4. آق ارکاکلی، آ.، یحیی­زاده فر، م.، گندم فشان، د.، و اسمعیلی­خان­به­بین، ن.(2019). مطالعة عوامل مؤثر بر تقاضای گردشگری داخلی در استان گلستان. برنامه‌ریزی و توسعة گردشگری، (30)، 196-177.
5. دهقان، ر.،  رشادت­جو، ح.،  طالبی، ک.،  و درگاهی، ح. (1399).  تحلیل راهبردی صنعت گردشگری سلامت ایران در دوران کرونا. مجلة دانشکده پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران، 14( 6)، 519-534.
6. سبحانی، ب.، صفریان­زنگیر، و.، و طباطبائی، ب. (1399). پهنه‌بندی اقلیمی چغندر قند بر اساس خصوصیات خاک و عوامل اقلیمی (مطالعة موردی: استان آذربایجان شرقی). فصل­نامة علوم و تکنولوژی محیط زیست، 22(4)، 107-95.
7. علی اکبری، م.، عیسی­زاده، ف.، و آقاجان بگلو، س. (1398). پیامدهای روانی اجتماعی مبتلایان به بیماری کروناویروس جدید (کوید 19): یک مطالعة کیفی. مجلة روانشناسی سلامت ایران، 2(2)، 20-9.
8. فروحی، ش.، و ابونبی، آ. (1398). اثرات اقتصادی کرونا بر صنعت گردشگری . بررسی مسائل روز اقتصادی. اتاق بازرگانی، بولتن اقتصادی شمارة 2، مرکز پژوهش­های اتاق ایران، 53-33.
9. کرمی، م. (1396).  صنعت گردشگری بستر کار آفرینی. ماه­نامة کارایی، 30، 68-1.
10. کلابی، ا.، و کریمی راد، س. (1399). نوسازی استراتژیک کارآفرینانه در دوران پساکرونا: شرکت‌های فعال در صنعت گردشگری. فصل­نامة مدیریت گردشگری، 15(ویژه­نامة همه­گیری کووید 19)، 306-285.
11. مروت، ح.،  سالم، ع.، و خادم نعمت اللهی، م. (1397). شناسایی عوامل موثر بر تقاضای گردشگری خارجی. پژوهش­نامة اقتصادی، 18( 69)،  306-275.
12. موسوی، م.، جلالیان، الف.، و کهکی، ف. (1396). تدوین سناریوهای عوامل مؤثر بر توسعۀ گردشگری استان آذربایجان غربی با استفاده از سناریو ویزارد. نشریة گردشگری شهری، 4(3)،  49-62.
13. میرتقیان رودسری، س.،  فرخیان، ف.،  و نقوی، م. (1399). بررسی رفتار جامعة میزبان نسبت به گردشگران در دوران شیوع کووید-19. مطالعات مدیریت گردشگری (مطالعات جهانگردی)، 15(ویژه­نامه)، 143-115.
14. نیکفال مغانلو، س.، و منصوری، م. (1399)، تأثیر ویروس کرونا COVID-19 بر صنعت گردشگری. هفتمین همایش ملی مطالعات و تحقیقات نوین در حوزة علوم جغرافیا،  معماری و شهرسازی ایران، 18 خرداد، تهران.  
15. یعقوبی­منظری، پ.، و آقامیری، س. (1397).  بررسی پیوندهای پسین و پیشین صنعت هتلداری برای افزایش تولید و اشتغال در ایران. گردشگری و توسعه، 7(4)، 37-18.
16. Bagozzi, R. P., & Yi, Y. (1988). On the evaluation of structural equation models. Journal of the Academy of Marketing Science, 16(1), 74-94.
17. Del Valle, A. S. (2020). The tourism industry and the impact of Covid-19, scenarios and proposals. Global Journey Consulting Madrid,  Retrieved from https://worldshoppingtourism.com/downloads/GJC_THE_TOURISM_INDUSTRY_AND_THE_IMPACT_OF_COVID_19.pdf
18. Doern, R. (2016). Entrepreneurship and crisis management: The experiences of small businesses during the London 2011 riots. International Small Business Journal, 34(3), 276-302.
19. Eggers, F. (2020). Masters of disasters? Challenges and opportunities for SMEs in times of crisis. Journal of Business Research, 116, 199-208.
20. Gössling, S., Scott, D., & Hall, C. M.(2020). Pandemics, tourism and global change: a rapid assessment of COVID-19. Journal of Sustainable Tourism, 29(1), 1-20.
21. Gretzel, U., Fuchs, M., Baggio, R., Hoepken, W., Law, R., & Neidhardt, J. (2020). e-Tourism beyond COVID-19: A call for transformative research. Information Technology & Tourism, 22, 187-203.
22. Higgins-Desbiolles, F. (2020). The “war over tourism”: Challenges to sustainable tourism in the tourism academy after COVID-19. Journal of Sustainable Tourism, 29(4), 551-569.
23. Hystad, P. W., & Keller, P. C. (2008). Towards a destination tourism disaster management framework: Long-term lessons from a forest fire disaster. Tourism Management, 29(1), 151-162.
24. Keller, P. (2020). Corona pandemic as exogenous shock for international tourism: A context analysis. In F. Burini (Ed.), Tourism facing a pandemic: From cisis to recovery (pp. 15-24). Universita degli Studi di Bergamo, Bergamo, Italy.
25. Kraus, S., Clauss, T., Breier, M., Gast, J., Zardini, A., & Tiberius, V. (2020). The economics of COVID-19: Initial empirical evidence on how family firms in five European countries cope with the corona crisis. International Journal of Entrepreneurial Behavior & Research, 26(5), 1067-1092.
26. Kreiner, N. C., & Ram, Y. (2020). National tourism strategies during the Covid-19 pandemic. Annals of Tourism Research,  10.1016/j.annals.2020.103076
27. Lerner, D. A., Hunt, R. A., & Dimov, D. (2018). Action! Moving beyond the intendedly-rational logics of entrepreneurship. Journal of Business Venturing, 33(1), 52-69.
28. Liew, V. K. S. (2020). The effect of novel coronavirus pandemic on tourism share prices. Journal of Tourism Futures. https://doi.org/10.1108/JTF-03-2020-0045
29. Lordkipanidze, M., Brezet, H., & Backman, M. (2005). The entrepreneurship factor in sustainable tourism development. Journal of Cleaner Production, 13(8), 787-798.
30. Lounsbury, M., & Glynn, M. A. (2019). Cultural entrepreneurship: A new agenda for the study of entrepreneurial processes and possibilities. Cambridge: Cambridge University Press.
31. Ratten, V. (2020). Coronavirus (Covid-19) and entrepreneurship: Cultural, lifestyle and societal changes. Journal of Entrepreneurship in Emerging Economies, 13(4), 747-761
32. Ritchie, B. W., & Jiang, Y. (2019). A review of research on tourism risk, crisis, and disaster management. Annals of Tourism Research, 79(1), 1-15. 
33. Roy, A. (2020). The pandemic is a portal. Financial Times, 3(4), 45(2), 1-12
34. Santos, A., Madrid, C., Haegeman, K., & Rainoldi, A. (2020). Behavioural changes in tourism in times of Covid-19. Luxembourg: Publications Office of the European Union.
35. Strauss, A., & Corbin, J. (1994). Grounded theory methodology: An overview. In N. K. Denzin, & Y. S. Lincoln (Eds.), Handbook of qualitative research (pp. 273–285). Thousand Oaks, CA: SAGE.